PİRHA – Alevilerce kutsal sayılan ve halk arasında baharın müjdeleyicisi gün olan ‘Kara Çarşamba'( Çarseme Şiya) inanışı Varto Cemevi’nde kutlandı.
Yüzyıllardır devam eden bir gelenek Kara Çarşamba. Kara Çarşamba aynı zamanda baharın başlangıcı olarakta kutlanır. Toplumsal birliğin sürmesi ve bereketli bir yıl olması için bir kutsal mekanlara gidilerek dualar edilir ve bir takım gelenekler yerine getirilir, Xaşıl yemeğiyle taçlandırılır…
Muş Varto Cemevi’nde geleneksel olarak kutlanan baharı müjdeleyen Kara Çarşamba ‘Haşıl’ (Xaşıl) yemeği pişirilerek kutlandı. Kuşburnu ağacından yapılan daire şeklindeki ağaçtan cemevine gelen yaşlı, kadın, hasta ve çocuklar tek tek geçti. Daha sonra cemevinde kadınların yaptığı Haşıl yemeği yenildi.
BÖLGELERE GÖRE FARKLILIK GÖSTERİR
Kara Çarşamba bölgelere göre farklılık gösterir. Dersim, Bingöl, Hınıs ve Varto çevresinde ‘Kara Çarşamba’ olarak kabul edilen bugün eski takvime göre Mart ayının ilk Çarşamba günü kutlanır.
Özellikle dağlık bölgelerde yaşayan yörenin erkekleri eskiden alınlarına ‘kara bir leke ya da is’ sürüp sonra da ırmak ya da dere suyuyla bu karaları temizlerlerdi. Ayrıca yabani gül ağacı, kuşburnu ağacı (özellikle kuşburnu) veya esnek ağaçların uçları kesilir, iki uç birbirine bağlanarak daire veya çember şekli verilirdi.
Böylelikle kurt kafasının ağzı bağlanırdı. Çünkü kurtlar dağda yaşayan insanlara zarar veriyordu. Kurtlar canlılara zarar vermesin diye ağzı bağlanırdı. Öte yandan yaşanan olumsuzluklar yok olsun diye de bağlanırdı. Dolayısıyla tüm insanlar bu kuşburnu çemberinden geçirilirdi. Özellikle hasta olanlar geçirilirdi ki hastalıklardan, kötülüklerden arınsınlar. Bütün olumsuzlukları son bulsun.
“DUALAR VE NİYAZLARLA BUGÜN ANILIR”
Başka bir deyişle bugünün anlamı “İnsanların kurtulmasına sebep olduğundan bugünün hürmetine hastalarımıza şifa verilsin, bugünün hatırına kurtlar hayvanlarımıza dokunmasın” diye dua ve niyazda bulunulurdu. Bugünde ayrıca Hz. Muhammed’in yapılan eziyetlerden kurtulduğu gün olarak ta anılır. Halk bir araya gelerek dua ve niyazlarla bugünü anar. İnsanlar için kurtuluş ve varoluş anlamında sayılırdı.
Bugünde; Şubat’ın son ve Mart’ın ilk haftası arasındaki Çarşamba gününde evlerde çokça sevilen yemekler yapılıp o köydeki tüm canlar davet edilerek ikram edilirdi. Yapılan yemekler fakirlere de dağıtılırdı. O tarihlerde özellikle ‘Xaşıl’ yemeği yapılır komşularla bir araya gelinerek yenilirdi.
Bir bakıma nefsin için ne istersen bir başkasına da onu dile ya da iste” inancının ve ilkesinin gereğini yerine getirmektir bugün.
XAŞIL YEMEĞİ NASIL PİŞİRİLİR?
Yarmalar su ile kaynatılır. Haşlanan yarmalara un eklenir ve karıştırılır. Dibi tutmasın diye sürekli karıştırmak gerekir ve buğdayları ezmek içinde kaşığın arkasıyla sürekli ezilir. Pişen xaşıl derin bir kabın içine konulur. İçine yuvarlak yapılır ve tere yağı dökülür.
(HABER MERKEZİ)
Yoruma kapalı.