PİRHA – İnsan Hakları Derneği(İHD) İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu, Marmara Bölgesi’ndeki cezaevlerine ilişkin hazırladığı Ocak-Şubat-Mart ayları hak ihlali raporunu açıkladı. Raporda toplam 1076 ihlal tespit edildiği belirtilerek, tecrit politikasından vazgeçilmesi, infazda eşitsizliklerin önlenmesi, işkence, kötü muamele, keyfi yasak ve uygulamalara son verilmesi çağrısında bulunuldu.
İnsan Hakları Derneği(İHD) İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu, Marmara Bölgesi’ndeki cezaevlerine ilişkin hazırladığı 3 aylık hak ihlali raporunu dernek binasında açıkladı. Açıklamayı İHD İstanbul Şube Başkanı Gülseren Yoleri okudu.
“1 NİSAN İTİBARİYLE CEZAEVLERİNDE TOPLAM 322 BİN 780 KİŞİ TUTUKLU”
Raporda öne çıkan konular ise şöyle:
“Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre; 295.702 kapasiteli 403 hapishanede 1 Nisan 2024 tarihli itibariyle; 13 bin 561’i kadın, 2 bin 912’si çocuk ve 4 bin 683’ü 65 yaş üstü olmak üzere toplam 322 bin 780 kişi tutuluyor. Bu da 27 bin 78 kapasite fazlası olduğunu gösteriyor. Oysa sadece bir ay önce, 01.03.2024 tarihi itibari ile hapishanelerde toplam 314 bin 375 mahpus tutulmakta ve 18 bin 693 kapasite fazlası bulunmakta idi. Bu sayılar, mahpus sayısının her ay 10 bin civarında artış gösterdiğini ortaya koymaktadır. Hukukta bir istisna olarak düzenlenmiş bulunan tutuklamanın bir baskı aracı olarak ve hukuki gereklilik dışında yaygın kullanılıyor olmasının amacı, toplum ve toplumsal mücadeleye etkisi bir yana, hapishanelerde kapasite fazlalığı, sağlık başta olmak üzere bütün temel hakları olumsuz anlamda yakından etkilemektedir.
“HAPİSHANELERDE TEDAVİYE ERİŞİM NEREDEYSE DURMA NOKTASINDA GELMİŞTİR”
Veriler, hapishanelerdeki sorunların katlanarak ve daha da çeşitlenerek devam ettiğini göstermektedir. Nitekim aşağıda yer alan ve incelemenizi önerdiğimiz başvuru özetlerinden de görüleceği üzere, bu rapor döneminde de işkence ve kötü muamele, psikolojik baskı, küfür, hakaret, hastaneye götürmeme, ilaçların verilmemesi, doktorların etik olmayan yaklaşımları, hastaneye gidiş gelişte mahpusların çıplak aramaya zorlanması ve bunu kabul etmeyen mahpuslara işkence edilmesi uygulamaları devam etmiştir. Bu uygulamalar mahpusları hastanelere gitmekten dahi vazgeçme noktasına getirmiş, hapishanelerde tedaviye erişim neredeyse durma noktasına gelmiştir.
“İNFAZ YAKMALARLA ÖZGÜRLÜK HAKLARI İHLAL EDİLMEKTE
İdare ve Gözlem Kurulu iyi hal puanlama sistemi nedeniyle; tahliye tarihi gelmiş birçok mahpusun tahliye edilmemesi, denetimli serbestlikten yararlandırılmaması, açık cezaevine ayrılamaması, infazlarının yakılması suretiyle özgürlük hakları ihlal edilmektedir. Bu sorunlara eklenen ekonomik sorunlar ve artan yoksulluğa bağlı olarak temel ihtiyaçlarını bile karşılayamaz hale gelmesi mahpusu çaresiz bırakmakta, güçsüz düşürmektedir.
“MAHPUS DIŞ DÜNYADAN TAMAMEN YALITILMAKTADIR”
Mektup yasakları, görüş yasakları, kitap, TV, Radyo, Gazete yasak ve kısıtlamaları, sohbet ve spor hakkının kısıtlanması ile mahpus dış dünyadan tamamen yalıtılmaktadır. Bu rapor döneminde yine, özellikle basın taraması yoluyla İmralı Hapishanesi’nde tespit edilen 157 ihlal ile, uygulanan ağır tecrit önemli bir yer tutmaktadır. Bu tecrit uygulamasının sonlandırılması için mahpuslarca 27 Kasım’da başlatılan açlık grevi Nisan başında sonlandırılmış ve aynı zamanda başlatılan ailelerin adalet nöbeti de tecride karşı mücadelenin başka eylemliliklerle devam ettirileceği belirtilerek 13 Nisan günü sonlandırılmıştır. Ancak sorun İmralı özelinde ve infaz uygulamaları genelinde özellikle S, Y ve yüksek güvenlikli hapishanelerle birlikte daha yaygın bir hal almış olup, aciliyetini korumaktadır.
“MAHPUSLAR BEDENLERİNİ AÇLIĞA YATIRMAK ZORUNDA KALIYOR”
Anlatılanlardan, raporumuzda dikkatinize sunduğumuz sorunların çözümü için çaba gösterilmediği, yetkililerin yasalardan kaynaklı sorumluluklarını ve mahpus haklarını dikkate almadıkları ve sorunlara dair mahpusların görüşme taleplerini cevapsız bıraktıkları görülmektedir. Mahpuslar tarafından “muhatapsızlık” olarak tanımlanan bu durumun, baskı politikasının bir aracı olduğu da keyfi uygulamaları açıklayamayacak olmanın baskısı ile yetkililerin mahpuslarla karşılaşmak istememesine bağlı geliştiği de söylenebilir. Ancak her hâlükârda, bir çare arayışında olan mahpuslar için muhatapsızlık önemli bir sorun oluşturmakta, sorunların çözümü için yol bulamayan mahpuslar çaresizliğe sürüklenmektedirler. Bu çaresizlik içinde, hasta mahpusların dahi ailelerine yakın bir hapishaneye sevk için bedenlerini açlığa yatırmak zorunda kaldıkları görülmektedir.
6 MAHPUS ÖLÜMÜ TESPİT EDİLDİ!
Yine aşağıda yer alan başvuru özetlerinden görüleceği üzere, hapishanelerde yaşanan sorunlar mahpuslar yanında mahpus yakınlarını da yakından ilgilendirmekte, mahpus yakınları da bu süreçte ciddi hak ihlallerine maruz kalmaktadırlar. Bu rapor dönemimizde Marmara dışında yaşanmış olmakla birlikte 6 mahpus ölümü tespit edilmiştir. Hak ihlallerinin çözümsüzlüğe sürüklenmesi bu sayının hızla artacağına işaret etmektedir. Bu nedenle, ağır hasta mahpuslar başta olmak üzere risk grubundaki tüm mahpusların sağlık ve yaşam haklarını korumak için koruyucu önlemlerin acilen alınması ve serbest bırakılarak tedavi ve yaşam haklarının korunması yönünde acil adımlar atılması beklenmektedir.
“KALICI HALE DÖNÜŞTÜRÜLEN TECRİT POLİTİKASINDAN VAZGEÇİLMELİ”
Yine, giderek yaygınlaşan ve kalıcı hale dönüştürülen tecrit politikasından vazgeçilmesi, infazda eşitsizliklerin önlenmesi, işkence, kötü muamele, keyfi yasak ve uygulamalara derhal son verilmesi, adalete erişimde yaşanan sorunların çözülmesi yanında ekonomik kriz ile artan mahpus yoksulluğunun yol açtığı sorunların; temel gereksinimlerin devlet tarafından ücretsiz karşılanması, iaşe bedellerinin yeterli seviyeye artırılması ve benzeri yöntemlerle çözülmesi talepleri öne çıkmaktadır.”
PİRHA/İSTANBUL
Yoruma kapalı.