PİRHA- Baharın gelişini müjdeleyen Hawtemal’e ilişkin PİRHA’ya konuşan Derviş Cemal Ocağı’ndan Hasan Hayri Şanlı, “Bizim köyde toplu olarak Munzur Baba’ya gidiyorlardı. Bazen köylüler ortak bir kurban alıp, orada kesiyordu. Ondan sonra herkes kendi pirinin evine gidip, cem yapıyordu. O günler güzeldi. Hawtemal bizim değerimiz. Bırakılmamalı, devam ettirilmeli” dedi.
Aleviler için kutsal kabul edilen Hawtemal, mart ayının ilk haftasında başladı. Hawtemal, Dersim toplumunda önemli bir yere sahiptir. Gaxan ile başlayan Dersim toplumunda Hızır ayı ve ardından da Hawtemal ile devam eder. Baharın gelişini müjdeleyen Hawtemal yeni yılın da başlangıcı kabul edilir.
“HAWTEMAL ARYAN KÖKENLİ BİR İNANIŞ”
Hawtemal’e ilişkin PİRHA‘ya konuşan Derviş Cemal Ocağı’ndan Pir Hasan Hayri Şanlı, “Mart ayının ilk haftasında başladığı için Hawtemal deniliyordu. Hawtemal Aryan kökenli bir inanış. İslam öncesi yıllık bayramlar vardı. O bayramların en sonuncusu ve ilki mart ayına denk geliyor. 11 Mart’ta başlayan inanış 21 Mart’a kadar sürüyor. O günlere göre Tanrı insanları 16 Mart’ta yaratmaya başlamış, 21 Mart’ta tamamlamış deniliyor. 21 Mart aynı zamanda gece ile gündüzün eşit olması, gündüzün geceyi geçmesi, aydınlığın karanlığı yenmesidir. 21 Mart gecesi atalarının evlerine geleceklerine inanıyorlardı. O gün yemek yaparlardı, sabaha kadar uyumazlardı. Güya atalarının ruhları gelip, yemeği yesin, eğlensin diye. 21 Mart gecesinin ateşin yaratıldığı gün kabul edilir. Ateş için atalarımız, “Tanrının ruhudur” derdi. Ateş ısıtır, ışıtır. Isıtır ama insanı yakmaz. Işıtırken de evreni karanlıktan kurtarır. İnsanın gönül gözünü açar, gönül çerağını yaktırır. İnsanın kendi gönül çerağı yanmadıkça, mum yakmak hiçbir şey değil” dedi.
“HAWTEMAL BİZİM DEĞERİMİZ, UNUTULMAMALI”
Eskiden Hawtemal zamanı yapılan ritüellere de değinen Şanlı, şunları söyledi:
“Babam 15 gün oruç tutardı. 21 Mart haftasının perşembeye gelen günü kurban keserdi. Aynı akşam cem yapıyordu. Zaten o dönemde her perşembe cem vardı. Hawtemal’de en çok ‘bıçka şiri’ pişirilirdi. Yenildikten sonra gülbeng okunurdu. Gülbeng yeterliydi ama onu aşarak kuran okutuyorlardı. Kuranı niçin okuyorlardı? Bazıları Muhammed’in ölümü, bazıları da Ali’nin doğum günü diyorlardı. Halbuki ne Muhammed o ay vefat etmişti, ne de Ali o ay doğmuştu. Yani Şia’nın uzantısı. Bizim köyde toplu olarak Munzur Baba’ya gidiyorlardı. Bazen köylüler ortak bir kurban alıp, orada kesiyordu. Ondan sonra herkes kendi pirinin evine gidip, cem yapıyordu. O günler güzeldi. Hawtemal bizim değerimiz. Bırakılmamalı, devam ettirilmeli. Mart’ın yedisinden başlayıp, yirmi birine kadar sürüyor.”
ŞANLI’DAN CEMEVİ BAŞKANLIĞINA TEPKİ
Pir Hasan Hayri Şanlı, Kültür Bakanlığı bünyesinde kurulan Cemevi Başkanlığı’na da değinirken, “Alevi Bektaşi Cemevi Başkanlığı kuruldu. Başkanı da Ali Arif Özzeybek. Kayyum atayacaklar, aylığa bağlayacaklar, istedikleri gibi yönlendirecekler. Yani o zaman Hawtemal verdiğimiz zaman da gidip Özzeybek’ten izin alalım. Özzeybek “Bu yanlıştır” diyecek. Niye yanlış olsun ki? Toplumu bir araya getiren, kaynaştırandır” dedi.
PİRHA/İSTANBUL
Yoruma kapalı.