PİRHA-Bir dönemler Adıyaman’ın köylerinde yaşayan genç kızların, gelinlerin ve kadınların başına giydiği kofiyi bugün köylerde bulunan birkaç yaşlı kadından başka kimse giyinmiyor. Kofi kültürü, geleneği ve göreneği neredeyse kaybolmuş durumda.
Haberin videosu
Adıyaman’da, kadınların başına giydiği kofi geleneği giderek kayboluyor. Kızlar ergenlik çağına gelmesi ile birlikte başını kofi ile kapatır, evlendikten sonrada kofinin üzerine fes takarlardı. O dönemler kofi takmamak ayıp olarak görülürdü. Başına kofi verilmeden ne bir düğüne ne de misafirliğe gidilirdi.
Birçok gelenek ve görenekte olduğu gibi teknolojinin ilerlemesi yaşam koşullarının değişmesi ile birlikte kofi takma kültürü, gelenek ve göreneği de neredeyse kayboluyor. Yıllar önce çocuk yaşta başına kofi takmaya başlayan ve bugün halen takmaya devam eden yaşlı kadınlar kofi takma kültürünü, geleneğini PİRHA’ya anlattılar.
YARIM ASIRDIR KOFİ TAKIYOR
“18 yaşına geldikten sonra ailem kofiyi başıma takma yaşımın geldiğini söyledi o günden bu yana takıyorum” ifadelerini kullanan Hanım Doymaz, “Kadınların bu bölgede başına kofi vermesi bizim çok eski bir gelenek ve göreneğimiz. Eskiden ergenlik yaşına gelen herkes başına kofi verirdi. Şimdiki genç kızlar ve kadınlar artık kofiyi takmıyor. Benim yaşımda olan birkaç kadın takıyordu onlar da şu an takmıyor. Yaşlı insanlar başına kofi vermeyi bırakınca bana da söylediler artık bunu kullanmana gerek yok ama ben yarım asırdır takıyorum. Çünkü bu bizim kültürümüz, ailemizden bizlere kalan bir gelenek ve göreneğimiz. Kaybettirmemeliyiz sahip çıkmalıyız.”
“KOFİMLE AVRUPA’YA GİTTİĞİMDE ÇOK İLGİ GÖSTERİYORLAR”
“Bazen bana, ‘fes çok ağır kullanma artık başını ağrıtır’ diyorlar ama tam tersi takmadığım zaman başım ağrıyor” ifadelerini kullanan Hanım Doymaz, “Başımda fes olmadığı zaman kendimi çıplak hissediyorum. Biz gençken ve yeni gelin olduğumda kofiye sıralı altınlar ve küpe takarak süslerdik. Bir düğüne ya da taziyeye gittiğimde mutlaka kofim başımda olmalıdır. Eşim bile artık takma diyor ama ben takmaya devam ediyorum bundan vazgeçemem. Avrupa’nın bazı kentlerinde çocuklarım yaşıyor. Onların yanına gittiğimde de başımda kofim oluyor. Oraları gezerken insanlar çok ilgi gösteriyor. Benim ile fotoğraf çektiriyorlar. Ama kendi bölgemizde bu kültürümüze sahip çıkamıyoruz. Bizden sonrada takan olmadığı için belki de kaybolacak bu kültür. Ama gençlerin buna sahip çıkması gerekiyor. Kızlarımızın gelinlerimizin de kofi takarak bu kültüre sahip çıkması gerekiyor.”
“ÇOCUK YAŞTA GELİN OLDUM FES TAKTIM HALA TAKIYORUM”
“Tam olarak ne zaman kofi başıma verdiklerini hatırlamıyorum ama daha çocuk yaşlarda başıma kofi verdim. Yaşım artık yetmiş oldu o günden bugüne kadar kullanmaktayım” diyen Hanım Sarıyıldız şunları anlattı:
“Ben 13 yaşında bir çocuktum gelin olduğumda. O dönem şimdiki gibi değildi. Birçok insan çocuk yaşta gelin olurdu. Daha hiçbir şey bilmeden, çocukluğumu yaşamadan beni amcamın oğlu ile evlendirdiler. Evlenmeden önce kofi, evlendikten sonrada kofinin üstüne fes verdiler. Yazlık ve kışlık kullandığım iki fesim var. Nereye gidersem mutlaka fesimi takıp giderim. Şimdiki gençler, gelinler ve kadınlar bu fesi takmıyor. Ama bu bizim geleneğimiz, göreneğimiz ve kültürümüz sahip çıkmak gerekiyor. Kızlarıma ve gelinlerime fes takmalarını söylüyorum ama beni dinleyen yok. Hatta benim kafamdakini çıkartmaya çalışıyorlar”
“KADINLAR KOFİ TAKARAK BU KÜLTÜRÜ YAŞATMALI”
Yaşı 90 olan ve eşi ile birlikte köyde yalnız yaşayan Geveri Erkenek ise o dönemleri şöyle anlatıyor:
“Eskiden köylerde insanlık vardı. Akrabalık, dostluk ve yardımlaşma ilişkileri bugüne göre daha iyiydi. Eşim ile birlikte yaşlı iki insanız kapının arkasında ölsek kimsenin haberi olmayacak. Bugün belki şartlar daha iyi ama eski gelenek ve görenekler kaybolduğu için o günleri arıyoruz. Eskiden yaşımız 15′ gelince başınız açık gezmeyin derlerdi. O dönem bütün kızlar kofi takardı. Ben o dönem takmaya başladım. Başımdan hiç kofimi çıkarmadım bugüne kadar taktım. Şimdiki gelinlerin ve kadınların bizim gibi günlük yaşamda takmasa da özel günlerde ve bayramlarda kofi takarak bu kültürü ve geleneği yaşatması gerekir.”
Mustafa YÜKSEL/ADIYAMAN
Yoruma kapalı.