PİRHA- TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, Rize İyidere liman projesi değerlendirme raporunu kamuoyuyla paylaştı. Açıklamada, “Rize-İyidere limanı örneğinde olduğu gibi, ihtiyaç olmayan limanların yapılması kısıtlı olanakları yanlış kullanmaya, dolayısı ile israfa neden olacaktır. Rize, RİPORT Limanı varken yeni bir liman yapılarak büyük ölçekte taş kullanımı ile dağların yok edilmesi kabul edilemez” denildi.
TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası İyidere liman projesi değerlendirme raporunu kamuoyuyla paylaşarak Rize-İyidere’ye Lojistik Limanı yapılacak olmasının doğru olmayacağını dile getirdi. O bölgede yeni bir liman yapımına gereksinim olmadığı belirtilen raporda mevcut limanların geliştirilebileceği ve genişletilebileceğinin yeterli olacağı vurgulandı.
Rize’ye yapılacak İyidere Lojistik Limanı inşaatı ihalesinin sonucu geçen yıl açıklanmış ve 1 milyar 370 milyon liralık ihale beş büyük müteahhitten biri olan Mehmet Cengiz’e verilmişti.
Rize İyidere Lojistik Limanı, konteyner, genel kargo, kuru yük ve ro-ro gemilerine hizmet vermek üzere planlandı. Liman terminal sahası, deniz doldurularak oluşturulacak.
“MEVCUT LİMANLAR REHABİLETE EDİLMELİDİR”
TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası tarafından açıklanan raporda şunlar dile getirildi:
“Yeni limanlar mevcut limanlardaki tıkanıklığın başlaması ve mevcut limanlardaki yetersiz su derinliği ve su derinliğinin arttırılmasının imkânsız olması veya çok maliyetli olması durumunda ya da yeni maden kaynaklarının keşfi veya yeni tarım alanlarının gelişimi ile planlanırlar. Yani genel anlamda artan ekonomik aktivite nedeniyle gündem oluşur. Bu limanlar kapasitelerinin çok altında çalışmaktadırlar ve tıkanıklık başlamamıştır. Bu bölgede limanlar birbirlerine oldukça yakındır ve tam kapasitelerine ulaşmamışlardır. Buraya yapılması planlanan liman bir yat limanı değildir. Yat limanları aralarında ortalama 60 km gibi bir mesafeye ihtiyaç duyarlar ancak ticari limanların böyle bir kriteri yoktur. Doğu Karadeniz`deki mevcut limanlar değerlendirildiğinde yeni limana ihtiyaç yoktur. Ayrıca mevcut Riport Rize Limanı`nın varsa eksiklikleri tespit edilerek rehabilitasyonu üzerine çalışma yapılabilir.”
“RİZE’DE GERÇEKTEN BU LİMANA İHTİYAÇ VAR MIDIR?”
Rize’de sanayinin çay işleyen fabrika ve atölyelere dayanmakta olduğu belirtilen rapora şu şekilde devam edildi:
“Ülkemizin çay üretiminin üçte ikisine yakınının Rize`de gerçekleştirildiği ifade edilmesine rağmen 2015 yılında 22,7 milyon TL, 2016 yılında 82,1 milyon TL kâr eden ÇAYKUR`un, 2017 yılında 267,7 milyon TL, 2018 yılında 657 milyon TL, 2019 yılında ise 635 milyon TL zarar ettiği açıklanmıştır. Durum böyleyken ihracatının ne kadar olduğu sorgulanmalıdır. O halde Rize`de gerçekten bu limana ihtiyaç var mıdır? Karadeniz bölgesi için yapılmış olan “Ulaştırma Kıyı Yapıları Master Planı, 2010″da bölge için öneriler geliştirilmiştir. Bu çalışmadan faydalanılmalıdır.
Doğu Karadeniz bölgesindeki Giresun, Ordu, Samsun, Rize ve Trabzon illerinin, Türkiye İhracatçılar Meclisi’nden alınan yıllar bazındaki ihracatları, 2010 yılından başlanarak 4`er yıllık aralıklarla dolar bazında Tablo 1`de görülmektedir. Covid-19 pandemisi nedeniyle azalma yaşandığından 2020 yılı dikkate alınmamıştır. Tablodan da görüldüğü gibi Rize’den yapılan ihracat, 2010 yılından 2019 yılına kadar %50`den daha fazla azalmış, çok yakındaki Trabzon’da ise sabit kalmıştır.”
“TAŞOCAĞI YERİNİN SEÇİMİ YAPILIRKEN ÇEVRENİN KORUNMASI GÖZ ÖNÜNE ALINMALIDIR”
Taş dolgu dalgakıran olarak belirlenen liman koruma yapılarının imalatında kullanılmak üzere seçilen taş ocaklarının konumu itibariyle de son derece dikkat çekici olduğu söylenen raporda şu ifadelere yer verildi:
“Taş ocakları çevre için çeşitli kötü etkilere sahip olup ekolojiyi bozmaktadır. Açık alanların devamlılığını aniden keser, yakınlarındaki flora ve fauna için habitatları bozar, toprak erozyonuna, hava ve toz kirliliğine, mağaraların zarar görmesine, arazi kaybına ve su kalitesinin bozulmasına neden olurlar. Bitki örtüsünü ve çeşitli türlerin yaşam alanlarını etkilemektedirler. Yeri doldurulamaz bitki topluluklarını yok ettiği gibi çevredeki bitki örtüsü üzerinde de olumsuz etkileri olmaktadır. Hidrojeolojik ve hidrolojik rejimleri değiştirebilirler. Taşocaklarının diğer önemli bir olumsuz etkisi ise temel olarak görüntüyü bozmalarıdır.
Taş ocakçılığı için bir alan belirlenmeden önce, taş ocağının alan üzerinde yaratacağı çevresel etkiyi değerlendirmek için ekolojik danışmanların olması önemlidir. Bunu yapmak, aynı zamanda, kalan habitatı korumak ve bir telafi biçimi olarak taş ocağının kenarlarında yeni habitatlar yaratmak için planlamanın yapılabileceği anlamına gelmektedir. Taşocağı yerinin seçimi yapılırken, sağlıklı bir ekolojik geri dönüşümün en hızlı şekilde gerçekleşmesi hedeflenmeli ve etki analizleri yapılmalıdır. Projelerin yatırım maliyeti belirlenirken sadece ilk yatırım maliyeti dikkate alınmaktadır. Oysa yatırımın, gerek projenin yapıldığı kıyı alanında yaratacağı olumsuzluklar gerekse 35 km uzaktaki taş ocaklarının bulunduğu karasal alan arasında çevreye verdiği zarar “çevresel maliyet” olarak hesaplanmalı ve değerlendirmeye alınmalıdır. Bu değerlendirmeler dikkate alındığında liman yapı tiplerinin seçimi önem kazanmaktadır. Hacimsel olarak daha küçük yapılarla sonuçlanan yapı tiplerinin kullanılması hem görsel hem de çevresel açıdan negatif etkileri azaltabilmektedir.”
“BÖLGENİN ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİNİ DİKKATE ALMAK ZORUNDASINIZ”
Bir liman planlaması için belirlenen stratejilerden en önemlisinin ‘çevre stratejileri’ olduğu ifade edilen raporda şunlar aktarıldı:
“Liman yeri seçiminde bölgenin çevresel özelliklerini dikkate almak, özel koruma alanları, milli parklar, hassas yöreler, sulak alanlar gibi çevresel özellikleri nedeniyle korunması gereken yerlere doğrudan ya da dolaylı müdahale etmemek. Ulaştırma kıyı yapılarının çevresel sorun yaratmamasına özel önem vermek, mevcut altyapı olanaklarını azami ölçüde kullanmak, çevresel gereksinimleri sağlayacak yeni altyapı ihtiyaçlarını zamanında karşılamak. Ulaştırma kıyı yapılarını kentsel çevreyi bozmayacak ve görsel kirlilik yaratmayacak biçimde önermek ve geliştirmektir.”
“İHTİYAÇ OLMAYAN LİMANLARIN YAPILMASI…”
Hazırlanan raporda sonuç olarak; “Çevreyi ve doğal kaynakları yok ederek yapılan, bilimsel planlama ve tasarımlardan uzak projeler denizlerimizin, göllerimizin, akarsularımızın, ormanlarımızın, dağlarımızın, yaylalarımızın kısaca yaşam kaynağı olan yeşil alanlarımızın yok olmasında en büyük etkendir. Son haftalarda yaşanan Marmara Denizi’nin ölümü ise geri dönüşü çok zor olan çevrenin ve doğal kaynakların plansız ve aşırı kullanımına acı bir örnektir.
Rize-İyidere limanı örneğinde olduğu gibi, ihtiyaç olmayan limanların yapılması kısıtlı olanakları yanlış kullanmaya, dolayısı ile israfa neden olacaktır. Doğu Karadeniz’de mevcut ve kapasitesinin altında çalışan Rize, RİPORT Limanı varken yeni bir liman yapılarak büyük ölçekte taş kullanımı ile dağların yok edilmesi kabul edilemez. Ayrıca, bölgede yeni bir limana duyulan gereksinim bilimsel olarak ortaya konulmadığı için bu projenin bu aşamada önceliği yoktur. Bu yatırım yerine, bölgede gelişmeyi desteklemek için Rize’nin sahip olduğu yayla turizmi potansiyelinin farkındalığının artırılması bölgenin gelişimi açısından son derece faydalı olacaktır.
Dünyada ve ülkemizde eko turizme yönelik talep hızla artmaktadır. Kırsal alanlar, insanların negatif etki yaratan kent ortamından uzaklaşmasını sağlamaktadır. Dünyada bu tür yerlerin sahip olduğu fiziki güzellikler ve kültürel değerler ilgi görmektedir. Dolayısıyla birçok ülkede kırsal niteliğe sahip, tahrip olmamış doğa ve kültürel bölgelerin büyük bir bölümünün varlığını sürdürüyor olması bölgesel kalkınma açısından da çekim unsuru oluşturmaktadır. Gelecek yıllarda turizm anlayışının, doğa ile bütünleşen, çevreye karşı bilinçli turizm ürünlerine yönelik olacağı unutulmamalıdır” denildi.
PİRHA/ANKARA
Yoruma kapalı.