PİRHA – Asgari ücret görüşmeleri yapılırken Dersim’deki yurttaşların çoğunluğu asgari ücretin 30 bin liranın üstünde olması gerektiğini düşünüyor. Öncelikle zamların durdurulması gerektiğini düşünen yurttaşlar, ekonominin çok kötü olduğunu, Türkiye’nin battığını ve geçinemediklerini belirtiyorlar. Bir yurttaş, “Şimdiye kadar görülmemiş bir şey, Dersim’de Halk Ekmek’te kuyruk oluşuyor” dedi.
Asgari ücretin ne kadar olması gerektiğini ve yılda bir kere yapılacak zammın yeterli olup olmayacağını Dersim halkına sorduk. Yurttaşlar ekonominin battığını, geçinemediklerini söylerken esnaf da işlerinin sıfıra düşmesinden şikayetçi.
PİRHA mikrofonuna konuşan Dersimliler genelde aynı konunun altını çiziyor: Hayat pahalı ve asgari ücret kaç lira olursa olsun, bu durumla başetmek zor.
Mikrofon uzattığımız Dersimlilerden gelen cevaplar şöyle:
“40 BİN LİRA ALAN DA GEÇİNEMİYOR”
Cahit Ateş: En azından bugünün şartlarına göre 35 milyara ancak geçinirsin. Asgari ücretin en az 25 bin olması lazım. Ekonomi olarak insanlar geçinemiyor, kötü, mağdur. 40 bin lira alan adam da geçinemiyor. Emekliler zaten zorda, 7 buçuk milyar alan da acından ölecek. Şu anda Tunceli’de 13-15 bin lira kira veriyor insanlar. En düşük kira 10 bin liradır. İnsanlar zaten 11 bin 400 liraya nasıl geçinecek. Burada pahalılık var. Bir yemek 200 liradır.
Ali Esen Ağın: 17 bin lira olsun. Ben emekli bir adamım. Geçinemiyoruz ne olacak böyle.
Ömrüm Kocamış: Asgari ücret ne kadar olmalı. 20 bin liranın altı olmamalı bence. Çünkü kiraları faturaları falan da düşününce çok zor. Ekonomimiz çok kötü, geçinemiyoruz. Ben kiracıyım, dört çocukla çok zor benim için, geçinemiyorum.
“İKİ YIL ÖNCE 4-5 BİN LİRAYA YAPTIĞIMI BUGÜN 30 BİN LİRAYLA YAPAMIYORUM”
Arin İnan Arslan: Bundan iki yıl önce kendi çalışanımıza asgari ücretin iki katı kadar maaş veriyorduk biz. Şimdi asgari ücretin altında maaş verebiliyorum çünkü yetişemiyorum. Çünkü işimiz sıfıra düşmüş durumda. Asgari ücret ne olursa olsun piyasanın kendi belirlediği bir şey var, bu da bayağı korkunç bir şey. Biz şu anda buna uymak zorundayız. 14-15 bin lira bugün bunlar komik rakamlar artık. Ekmeğin 10 liraya çıktığı bir yerde 14-15 bin lirayla insanlar geçinemezler. Bundan iki yıl önce 4-5 bin lirayla hayli hayli geçiniyordum. Çocuğuma para gönderiyordum. Bugün bunu 30 bin lirayla yapamıyorum. Bugün her şeyin altı katın, on katını düşünmek lazım.
Bugün asgari ücret 20-25 bin bandının altında olmamalı. Minimum 24-25 bin lira bandında olması gerekiyor ki bir işe yarasın. Devletin asgari ücretle ilgili bir yükü yok. Memurun ve işçinin maaşını yükseltsin ki piyasaya sıcak para girebilsin. Yoksa asgari ücreti zaten işveren ödüyor.
“HAVAALANINDA BİR KAHVEYİ 70 LİRAYA İÇTİK”
Şükrü Koç: Asgari ücretin 30’un altında olmaması gerekir. Çünkü mesela geçen hafta ben İstanbul’daydım. Bir kahveyi havaalanında 70 liraya içtik. Ülkenin koşulları artık kaldırmıyor. 30’un altında yapsa yine kaldırmaz. Çünkü ekonomi dibe vurmuş. O olmadığı zaman da ülkede affedersin fuhuş başlamış, hırsızlık başlamış. Çete sorunu, Suriye sorunu, Irak sorunu, özellikle Afganistan’dan gelen gençlik çok kötü yollarda. Bununla ilgili kesin ama kesin bu seçimler hükümeti zorlar. Bir tarafta ekonomi zorlarken öbür tarafta bugün İsrail Filistin sorunu var, Kürt sorunu var.
“HÜKÜMET BU KONUDA ÇOK ZAYIF KALIYOR”
Hüseyin Güneş: Asgari ücret Türkiye’nin koşullarında bugünün şartlarında 40-50 bin bile olsa aslında yeterli değil. Çünkü fiyatlar o kadar yüksek ki insanların geçinebilmesi çok zor. Çok problem, çok sıkıntı. Ben de bir işverenim aynı zamanda. Gerçekten her şey çok pahalı. İşverenler daha ılımlı bu konuda. Çünkü onlar da insanların geçinemediğini görüyor ama hükümet bu konuda çok zayıf kalıyor.
Ayten Yeşiltaş: Türkiye koşullarında asgari ücret ne kadar olursa olsun yine de insanlar geçinemeyecekler. Onun için önce bu zamları durdurmak gerekiyor. İnsanlara iyi koşulları sunmak gerekiyor. Bir kolaylık olması lazım. Asgari ücreti yükseltiyorsun ama bir taraftan da zam yapıyorsun misliyle. E ne olacak! İnsanlar tabii ki geçinemeyecek, 30 da olsa, 50 de olsa geçinemeyecekler.
“DERSİM’DE HALK EKMEK’TE KUYRUKLAR OLUŞUYOR”
Baki Adıman: Bugünün koşullarıyla, asgari ücret ne kadar olmalı! Bir rakam söylemek kesinlikle bizi yanıltır. Çünkü 10 gün sonra devalüasyonun ne olacağı, fiyat artışlarının ne düzeyde olacağı belli değil ama bana göre asgari ücret en az 30 bin liranın üstüne çıkmalı. Türkiye çok zor durumda, ekonomi batmış. Alım gücü yok. İnsanlar perişan. Dersim de çok kötü. Türkiye’den farklı bir şey yok Dersim’de. Gerçekten de kötü. Bakıyorsun şimdiye kadar görülmemiş bir şey, Dersim’de Halk Ekmek’te kuyruk oluşuyor.
İsmini vermek istemeyen iki genç: Bizim bir beklentimiz yok. Ülkede sadece rakamlar değişiyor. Başka hiçbir şey değişmiyor.
Erdal Karataş: Zaten her şey apaçık ortada. Kim geçinebiliyor ki. Bence en düşük 30 bin lira olması gerekiyor. O da kurtarmaz da ama en düşüğü bu. Vermezse ülkenin gidişatı belli. İnsanlar acından ölecek veya birbirine girecek, birbirini yiyecek. İşte görüyoruz, ev sahibi-kiracı ilişkileri, ölümler, kadın cinayetleri bunlar hep neden kaynaklanıyor. Maddi durumdan kaynaklanıyor.
“KAŞIKLA VERİP KEPÇEYLE ALIYORLAR”
Nadide Yallı: En az 50 bin lira ücret belirlemeleri lazım ki insanlar geçinebilsin. Şu anda kiralar asgari ücreti geçmiş durumda. İnsanlar ne yiyecek ne içecek. Bugün 100 lira olmuş 10 lira. Hiçbir şeye yaramıyor. İnsanlar hiçbir şey alamıyor. Bir ekmek olmuş 14 lira. Bırakın artık et, meyve, sebze almayı, artık insanlar suyla, havayla beslenmeye çalışıyor. Çünkü artık her şey çok pahalı. Kaşıkla verilip kepçeyle kazanlarla alınan bir durumdayız. Şu anda Türkiye’de asgari ücret 50 bin lira da olsa çok zor gibi geliyor. Ekonomi bitmiş durumda. İnsanlar artık yokluktan kaynaklı birbirlerini yemeye başladılar. İnsanlar artık mutsuz, huzursuz. Her gün kavga, her gün şiddet, her gün ölüm, intihar haberleri, yani yaşam kaygısı. Yaşayamayacağı için de kendi hayatlarına son vermeye çalışan insanlar var, ruhsal bunalımlar var. Bunların hepsinin sebebi de ülkedeki pahalılık ve ekonomik kriz.
“DÜKKANI AÇIYORUZ AMA HİÇ İŞ YAPMADAN GERİ GİDİYORUZ”
Sevilay Demir: Hayır kesinlikle geçinemiyoruz, mümkün değil. Asgari ücret yetersiz. Her şekilde ekonomi çok kötü ve hiçbir şekilde yeterli olmuyor. Yapamıyorlar. Dükkanı açıyoruz akşama kadar hiç iş yapmadan geri gidiyoruz. Gerçekten ekonomi Türkiye bitmiş bir vaziyette yani.
Zikrullah Rahmani: Ben şimdi Türkiye’de çalışıyorum, yabancıyım, Afganistanlıyım. Bakacağız biz de yine asgari ücret ne olacak. Bir firmada çalışıyoruz, bu da bizi kurtarmaz. Önceden daha iyiydi şimdi para da alsak hiçbir şey olmaz. Paranın değeri kalmamış. Yani böyle düşünürüz ki bak ne olacak ne olmayacak? Asgari ücretin 25-30 bin lira olması lazım.
Eyüp HANOĞLU-Nuray Atmaca/DERSİM
Yoruma kapalı.