PİRHA – Akademisyen Melih Duygulu, Şahkulu Sultan Dergahı Söyleşileri’nde “Abdallar” başlıklı sunum yaptı. Duygulu, Abdal toplumuyla ilgili birçok bilinmeyenin olduğunu vurgulayarak “Abdallar herhangi bir topluluk değildir. Bir yandan derunidirler diğer yandan normal yaşayan; kalaycılık, elekçilik yapan bir topluluktur” dedi.

Şahkulu Sultan Dergahı’nda her cumartesi yapılan sohbetlerin bu haftaki konuğu Etnomüzikolog-Akademisyen Melih Duygulu oldu.

Sohbetin sunumunu Yazar Ayhan Aydın yaptı. Aydın, “Anadolu’nun solmaz topluluğu” olarak ifade ettiği Abdal topluluğu hakkında birçok bilinmezin olduğunu söyledi. Ayhan Aydın, “Yaşadığımız coğrafyada ne kadar kültüre, inanca yönelirsek o kadar zenginleşiriz. Melih Duygulu, hep insana dair yapılarla ömrünü geçirdi. Daima bir eli bilimde ve sahada oldu” diye de ekledi.

ABDALLARIN GİZLİ DİLİ, ABDOLİ!

“Abdallar” başlıklı sunumda konuşan Melih Duygulu, konuşmasına Şahkulu Sultan Dergahı’nın “gerçek bir Abdal mekanı” olduğunu belirterek başladı. Duygulu, ‘Abdal’ kelimesinin “Özel bir zümreyi” ifade ettiğinin altını çizerek şu konuşmayı yaptı:

“Felsefe ile inanç zaman zaman iç içe geçiyor. Bunu büyük ozanlarda görürsünüz. ‘Bir insan hem pir, hem sultan hem de abdal nasıl olur?’ diye bir dedeye sormuştum. Bu üç sıfatın da ayrı ayrı ele alınması gerektiğini söylemişti. Bazen ‘Sultan’ ifadesi olmadan ‘Pir Abdal’ olarak da duyarız. Ama bu iki sıfat Abdal topluluğunda ayrılmaz.

Abdalların kendini var etme biçimi İslam içine doğru olmuş. Ama bizim İslam’dan anladığımız sadece oruç, namaz, kitap değil. Alevilikte ise bir ‘görgü’ kavramı var. Eğer görgüden geçmemişseniz boyuta girememişsinizdir. Her görgüden geçen tabi o deruniliğe ulaşamayabilir. İşte o derinliğe ulaşılabildiği takdirde kişiye ‘Abdal’ denilmekte.

Abdallar, bugün Anadolu içlerinde; Yozgat, Çorum, Tokat, Antep, Afyon dairesel hattı içinde yaşıyor. Anadolu’daki özellikleri ise blok olarak Aleviler. Abdallıktan dönüp başta toplumlara gidenler de var tabi. Örneğin Kürtlere yönelen Mıtrıplar var. Abdallar, ‘biz aslında Türkmeniz’ diyorlar ama gerçekten öyle olduklarını bilemiyoruz. Abdalların kendi içlerinde ‘Abdoli’ isimli bir de gizli dilleri var.

“ABDALLIĞI ANLAMAK KOLAY DEĞİL”

Akademisyen Melih Duygulu, Abdal kültürünün derinliği hakkında şöyle devam etti:

“Abdal olarak hep Neşet Ertaş’ı gösterildi ve bilimi tam da orada çökerttik. Abdallığı Neşet Ertaş’la tariflemek meselenin özü değildir. Neşet Ertaş’tan başka Pir Sultan Abdal, Abdal Musa akla gelmeli. Bu konuyu araştırmak çok derin bir mevzu. Abdallığı anlamak kolay değil.

Abdallar sepetçilik, elekçilik, müzisyenlik, kalaycılık gibi işler yapıyorlar. Ayrıca Hacı Bektaş ocağına bağlılar. Fakat şöyle bir şey var, Abdallara yönelik hep başka toplumlar tarafından kendisine benzetilme gayreti vardır. Abdallara her işi yaptırırsınız ama aile olma durumuna gelince iş değişir! Abdallar hep Çingenelerle eşit pozisyonda tariflenir. Peki Abdalların, Çingenelerle ilgisi nedir?

Abdallar kendilerini çoğu kez Türkmenlerle bir görür fakat Aleviliklerinden ötürü müdür ama tam bir Türkmen gibi de değillerdir. Türkmenlerden bir farkları var. Çünkü inanç içerisinde de tariflenirken ‘Abdal’ oldukları özellikle belirtilir.”

“ABDALLAR HERHANGİ BİR TOPLULUK DEĞİLDİR”

Melih Duygulu, Abdallarda müziğin yerine de değindi. “Tam anlamıyla bir Sünni Türk ve Kürt için müzik çok sıkıntılı bir alandır” diyen Duygulu, Aleviler tarafından müziğin değerli bir alan görüldüğünü ifade etti.

Melih Duygulu, konuşmasında “Abdallarla birlikte karşımıza bir batıni dünya da çıkıyor. Dışarıdan okumak ise pek mümkün değildir. Poşalar da Abdalların bir koludur ama Ermenice konuşup Abdolice bilmezler. Güneyde ise Qerecîler olarak karşımıza çıkarlar. Abdallar herhangi bir topluluk değildir. Bir yandan derunidirler diğer yandan normal yaşayan; kalaycılık, elekçilik yapan bir topluluktur.”

PİRHA/İSTANBUL