DİYARBAKIR – ‘Özel Proje Alanı’ ilan edilerek ağaç kesimine başlanan Hevsel Bahçeleri ve Dicle Vadisi daha önce de yok olmakla karşı karşıya kaldı. 2014’te gençler ağaç kıyımına karşı eylem başlatmış, direnişleri doğa tahribatını durdurmuştu. UNESCO yine sessiz.
UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alınan Dicle Vadisi ve Hevsel Bahçeleri, 8 bin yıllık geçmişe sahip. Alan, 644 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 2’nci maddesinin 1’inci fıkrasının (ğ) bendi ve 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 9’uncu maddesi uyarınca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı onayı ile “Özel Proje Alanı” ilan edildi. 28 Aralık’ta askıya çıkan plan geçen günlerde ortaya çıktı. Projeye On Gözlü Köprü de dahil edilirken plana göre Hevsel’de yıkılacak 32 bin hektarlık alana Bakanlık cami ve “cazibe merkezleri” yapılacak.
Hevsel Bahçeleri ve Dicle Vadisinin peşinde olan hükümet Sur’da gerçekleşen bir yıllık yıkımın ardından projeyi hayata geçirmek istiyor. Daha önce defalarca ‘Özel rezerv alanı’ ilan edilen alanda halkın tepkisiyle yıkım durdurulurken, yıkım gün be gün artıyor.
Tarih, kültür ve doğa
Mezopotamya’da tarımın başladığı yer olarak bilinen ve bölgenin ekolojik zenginliğine ev sahipliği yapan Hevsel’in 8 bin yıllık tarihi var. Diyarbakır’ı çevreleyen Surların doğu kısmında 8 bin küsur dönümlü bir alana sahip Hevsel Bahçeleri. Tarihi, kültürel ve ekolojik birikimi çok zengin. Bölgeye has hayvan ve kuş türlerinin olduğu Dicle Vadisi ise göçmen kuşların istasyon merkezi haline gelmiş bir alan. Bu zenginliği ve tarihi korumak için Hevsel Bahçeleri 2013 yıllında UNESCO’ya aday gösterildi. Yoğun emekler sonucu UNESCO, Hevsel Bahçelerini ve Diyarbakır Surlarını 2015 yıllında Dünya Kültür Mirası listesine aldı.
İlk tehdit 2014 yılında ‘Rezerv bölge alanı’
İlk olarak 3 yıl önce Hevsel bahçeleri için verilen ‘Rezerv bölge alanı’ projesi yapıldı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylanan proje sonrasında bölgede binlerce ağaç kesildi. Mart 2014 tarihinde başlayan bu projeyi Dicle Üniversitesi ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı ortaklaşa yürütüyordu. HES yapılacağı iddia edilen bahçenin bulunduğu alanda daha sonra gençler süresiz çadır eylemi başlattı. ” Hevselden Geziye Dicle direniyor” şiarı ile aylarca nöbet tutan ve direnen gençler kesilen 7 bin ağaçtan sonra defalarca yapılan müdahaleye rağmen tek bir ağacın kesilmesine izin vermedi.
Alan TOKİ’ye verilecekti
Daha sonra ortaya çıkan belgelerde, bölgede ağaç kesiminin Hevsel için değil, TOKİ için yapıldığı ortaya çıktı. Alt yapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün, Çevre ve Şehircilik eski Bakanı Erdoğan Bayraktar’a sunduğu belgede, vadinin yeni yerleşim alanı olarak kullanılması için TOKİ’ye açılması isteniyor. Konu hakkında hazırlanan, Erdoğan Bayraktar’ın imzaladığı belgede, vadi ve çevresinde yer alan Maliye hazinesine ait toplamda 10.985.474.95 metrekarelik yüz ölçüme sahip alanın “Rezerv Yapı Alanı” olarak belirlenmesinin kararlaştırıldığı görülüyor.
Direniş sonrası devlet geri adım attı
Çadır eylemi sonuç vermiş daha sonra 1’inci İdare Mahkemesi TMMOB’un başvurusu üzerine Hevsel Bahçeleri’nin 7 milyon 517 bin 732 metrekaresini tarımsal niteliği korunacak alan statüsünden çıkarılması yönündeki kararının yürütmesini durdurdu.Karar ile Hevsel Bahçeleri’nde yapılaşma ihtimali dava sonuçlanana kadar ortadan kalkmış oldu. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan Dicle Vadi Projesi de rafa kalktı.
Bu karardan sonra 14 Kasım 2014 tarihinde toplanan Diyarbakır İl Toprak Koruma Komisyonundan da benzer bir tehdit kararı çıktı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığının talebi doğrultusunda 7 milyon Hektarlık alan tarımsal niteliği korunacak alan statüsünden çıkarılarak ‘Rekreasyon alanı’ ilan edildi. Alınan karar sonrasında bu alan projesi de mahkemeye gitti ve alınan karar iptal edildi.
Şimdi ne olacak?
Şimdi ise Hevsel’de ağaçlar kesilirken herkes sessizliğini koruyor. TMMOB geçmiş yıllarda olduğu gibi yine bu karara itiraz edip dava açtı. Orada azınlıkta da olsa yaşayan insanlar “Diyarbakır’ı Diyarbakır yapan şey Hevsel’dir diyerek” insanları yine direnmeye çağırıyor.
/gazete şûjin – gazetesujin.com
Yoruma kapalı.