PİRHA- Alevi kadınlarına tarihsel olarak “Yolda kadına biçilen rol nedir?” ve “Bu rol bugün yerine getirilemiyorsa nedenleri nelerdir? Nasıl aşılabilir?” şeklinde sorular sorduk. Dizi yazımızın bu bölümünde sorularımızı Belçika Alevi Birlikleri Federasyonu, Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu (AABK) Genel Saymanı, Avrupa Alevi Kadınlar Birliği kurucu üyesi Fatma Binici yanıtladı.
Haber video
Cemlerde, sohbetlerde “Yol kadındır, kadın mürşidi kamilullahtır” sözünü çokça duyarız. Yine “Alevilerde kadın erkek eşittir” sözü neredeyse her ortamda övünülerek dile getirilir. “Bizde kadın erkek yoktur herkes candır” sözlerini de çokça duyarız. Çoğunlukla da bu sözleri erkeklerin ağzından duyarız.
Pratik gerçekten öyle midir? Öyleyse Alevi kadınlar neden Alevi örgütlenmeleri içinde belirgin bir noktada değiller? Neden söz ve yetki kademelerinde yer alamıyorlar? Neden renkleri, karakterleri sahaya yansımıyor? Gerçeğe biraz daha yakından bakmak için bu kez mikrofonu Alevi kadınlara bıraktık.
Yazı dizimizin bu bölümünde sorularımızı Belçika Alevi Birlikleri Federasyonu, AABK genel saymanı, Avrupa Alevi Kadınlar Birliği kurucu üyesi Fatma Binici yanıtladı.
PİRHA: Kaç yıldır Alevi kurumlarında hizmet veriyorsunuz?
FATMA BİNİCİ: Alevi kurumlarına dışarıdan desteğim vardı başından beri. Ama içine girmem 10 yıl kadar oldu. Yıllardır uluslararası insan hakları örgütünde hizmet verdim. Hala devam ediyorum ama Aleviliğim ağır bastı.
“KADIN ERKEĞİN ARKASINDA KALMAYA MAHKUM EDİLİYOR”
Tarihsel ve toplumsal olarak Alevilikte kadının yeri nedir ve nasıl bir seyir izledi?
FATMA BİNİCİ: Alevilikte yıllar öncesinden beri kadına daha önem veriliyor. Hacı Bektaş Veli’ye sorulduğunda ‘kadın benim eşitimdir’ diyor. O şekilde algılanan bir kadın imajı bugünlerde maalesef Sünni İslam toplumundaki gibi erkeğin arkasında kalmaya mahkum ediliyor. Bu Türkiye’de biraz daha fazla görülüyor. Çünkü asimilasyonun etkisi çok diye düşünüyorum.
Okullarda okutulan bir din kitabında Alevilikten söz ederken ‘ceme girmeden önce abdest alıyorlar’ ifadeleri kullanılıyor ve namaz kılar pozisyonda bir kadın ve bir erkek resmi gösteriliyor. Bunlara toplum olarak tepki vermemiz gerekiyor özellikle kadınların sesini yükseltmesi gerekiyor. Çünkü bu doğru değil. Kadınlar şimdi daha fazla seslerini yükseltmeliler. Kadına yönelik şiddet politikaları ön plana çıkmış durumda. Kadının aşağılanması, geri bırakılması, eve kapatılmasına karşı birlikte ses vermek zorundayız.
Kadın aynı zamanda annedir. Kadının anneliği ön planda olduğu için toplumda koruma, tepki verme özelliği önemlidir. Kadının önü açılmalı ki tepkisini versin.
Bugün Diyarbakır’daki annelerimiz, hepsi annedir. Ama bir rejimin sözcülüğünü yapan annelerdir onlar, polis tarafından korunuyorlar, göstermelik olarak orada bulunuyorlar. Aile şiddetinden evden kaçan çocukları vardır, özgürlük isteyen çocukları vardır evden çıkmışlardır ama bunu yanlış yönlendirerek anlatıyorlar. Diğer tarafta Galatasaray’da Cumartesi Anneleri gazlanıyor, Galatasaray Meydanı Cumartesi Annelerine yasaklandı. Bu doğru değil, kadın olarak hep birlikte ses vermemiz gerekiyor.
“ALEVİ KADIN AVRUPA’DA DAHA ÇOK SES VERİYOR”
Kadınların toplumsal yaşamdaki gelişimi nasıl bir seyir izledi?
FATMA BİNİCİ: Toplumsal yaşamdaki yeri bugün biraz daha ön plana çıkıyor, diye düşünüyorum çünkü kadın bugün biraz daha görünür durumda. Verdikleri toplumsal tepkilerden bunu gözlemliyorum. Avrupa’da kadın daha fazla ses veriyor galiba. Biz Avrupa’da Alevi Kadınlar Birliği’ni de kurduk, 10 senelik bir geçmişi var. Onlarca kadının gönüllü çalışmasıyla meydana geldi. Bugün ülkeler çapındayız. Burada da öyle bir birleşmenin, dayanışmanın olması gerekiyor.
“DEDELERİMİZ BİRAZ BENCİL DAVRANDILAR”
Biraz önce Hacı Bektaş Veli’nin ‘Eşim değil eşitimdir’ sözlerinden örnek verdiniz. O dönemlerden bu tarafa baktığımızda ne oldu da kadınlar bu sahneden çekildi? Mesela cemevlerinde anaları postta görmüyoruz artık, nadirdir. Ne oldu da ana oradan çekildi?
FATMA BİNİCİ: Biz de onun uğraşını veriyoruz. Bunun en önemli etkeni dedelerimiz diye düşünüyorum. Ataerkil bir toplum değildik ama sonrasında öyle olduk. Tanrıçalar da kadındı. Kadıncık Ana ön plandaydı, yol erkan yürütüyordu ama bugüne gelince dedelerimiz biraz bencil davrandılar, diye düşünüyorum. Onların evlendikleri kadınlar da ocaklardandır, yol süren insanlardandır. O zaman neden eşlerinin önünü açmadılar? Tabi kadının görevi çok büyük, evde işi zor onu anlıyorum ama ‘hayat müşterektir’, ‘eşi değil eşiti’ diyoruz ya o zaman onlar özellikle o eşitliği gözönünde bulundurarak kadınların önünü açmalılar. Kadınlarımız da artık başkaldırsınlar. ‘Bizler de burada varız’ desinler. Dedelerin olduğu kadar analarımızın da hakkıdır posta oturmak. Ama bir ana posta oturacağı zaman her taraftan ses veriyorlar, ‘hangi ocaktandır, nedir, nereden gelmiştir?’ diye soy şeceresini istiyorlar. Bunu birebir yaşadık. Kadın erkan yürütüyor ama dedeler kadının kimden el aldığını soruyorlar. Hepsine aynı kota uygulansın anaya da dedeye de. Ama biz şimdiye kadar erkan yürüten dedelerimizin hiçbirine ‘hangi ocaktansın, nesin?’ demedik. Dededir, pirdir diye başımızın üzerinde tuttuk ama bundan sonra kadın olarak biz onlara da başkaldırıyoruz. Anaları daha fazla görmek istiyoruz en azından kadın dayanışması adına.
“DEDELER CEMLERE ANALARI ÇAĞIRSINLAR”
Alevi kurumlarında, örgütlerinde kadının olması neden önemli?
FATMA BİNİCİ: Kadının olması eşitlik, düşünce özgürlüğüdür. Diyor ya ‘Erkeği okutursanız bir kişiyi okutmuş sayılırsınız ama kadını okuttuğunuz zaman bir toplumu okutursunuz, bir toplum aydınlanır kadınla’. Onun için kadının yeri önemli, önünü açmamız gerekiyor. Kadının da artık ses vermesi ‘ben buradayım’ demesi gerekiyor. Nasıl ki dışarıda ‘Biz varız, Alevilik haktır, buradayız’ diyorsak kadınlar da dayanışma içinde seslerini yükseltmeli. Cemlerine anaları çağırsınlar, dedeleri boykot etmesinler ama analara ağırlık versinler.
11 Eylül’de TBMM’de yapılan aşure etkinliğinde bir kadının gülbeng vermesi önemli tarihi bir gündü. Çok da güzel oldu, beğeni topladı.
Birkaç gündür Türkiye’desiniz. Buradaki Alevi kurumlarında kadınların durumunu, yerlerini nasıl gözlemlediniz, nasıl değerlendiriyorsunuz? Kadınlar var mı Alevi kurumlarında?
FATMA BİNİCİ: Alevi kurumlarında kadınlar çok var. Kurumu ayakta tutan kadınlardır. Ama arka planda, mutfakta ama yönetimlerde fazla kadın yok.
“CEMEVLERİ KADINLARIN SIRTINDA AYAKTA KALIYOR”
Kadınlar nasıl çıkacak mutfaktan?
FATMA BİNİCİ: Erkeklerin gölge etmemesiyle çıkacaklar ortaya. Diyor ya ‘Gölge etme başka ihsan istemem.’ O kadarı yetiyor. Çünkü kadınlarımız gerçekten bilinçliler. Biz zaten geleneklerin içinde yetişiyoruz.
Buradan kadınlara çağrım olsun özellikle; cemevleri zaten kadınların sırtında ayakta duruyor. Ama görünür olsunlar, yönetimlerde de söz sahibi olsunlar istiyorum. Kadın işini de aynı paralellikte yürütür, eşiyle de aynı paralellikte yürür, çocuklarıyla da. Hiç birbirine karışmadan gayet güzel idare ederler. Yeter ki görünürde olmamış gibi var sayılan ama geri planda bütün ağırlığıyla hissedilen erkek egemenliği, baskısı olmasın.
“BİR ÇATININ ALTINDA TOPLANALIM”
Alevi kadınların özgün bir örgütlenme modeli yaratarak mücadele etmesi gerektiğine inanıyor musunuz? Bir model öneriniz var?
FATMA BİNİCİ: Detaylara takılmadan ‘Yol bir sürek bin bir’ düsturuyla birbirimizi olduğumuz gibi kabul ederek bir yapılanmaya gidebiliriz, Alevi kadınlar olarak sesimizi rahatlıkla duyurabiliriz. Biz Avrupa’da bu yapılanmayı başardık, çok da başarılı ilerliyor. Türkiye’de de bu yapılanmayı bekliyoruz, onları da kanatlarımız altına almak istiyoruz. Yeter ki seslerini çıkarsınlar, birlik olsunlar, bir çatının altında toplanalım.
“EŞBAŞKANLIK OLMALI”
Alevi kadın meclisleri, kurumlarda eş başkanlık tartışmaları var. Bunlara nasıl bakıyorsunuz?
FATMA BİNİCİ: Olması gerekiyor. Biz başlattık. Henüz çok yerleşik değil ama bazı kurumlarımızda eş başkanlar var. Fransa’da bu resmen vücut buldu. Gözümüz şimdi konfederasyonda. Hüseyin Mat daha önceden söz verdi. Eş başkanlık sistemi bizde yerleşiyor, olması da gerekiyor. Çünkü kadının da erkekten geri kalır bir yanı yok. Yalnız kadının bir ayak bağı var, erkek biraz daha hür, genç kadınların çocukları olduğu zaman tekliyorlar. Ama durum gayet güzel. Gençlerimiz bu konuda çok ön plana çıktılar Avrupa’da. Burada da bekliyoruz. Yalnız buradaki sıkıntılar çok daha başka. Birebir baskının içindeler. Devletten gelen baskıya karşı sesini yükselten, direnen kadınları saygıyla selamlıyorum. Çünkü onların varlığı bizim kadın olarak ayakta kalmamızı sağlıyor, gücümüz oluyor o ses ve biz de o sese karşılık veriyoruz.
“ALEVİ KADINLAR KORKMASIN”
Son olarak eklemek istediğiniz ya da Alevi kadınlara bir çağrınız var mı?
FATMA BİNİCİ: Alevi kadınlara çağrım, korkmasınlar. Ölümden öte yol yok. Bizim yurtdışında güvencemiz yok. Orada da tehlike burada olduğu gibi ahtapot kolları gibi her tarafa sarılmış durumda. Orada da sesimizi yükseltiyoruz ama onun sıkıntısını yaşıyoruz. Buraya geldiğimiz zaman gümrüklerde takılıyoruz. Hatta Dersimli bir kadın canımız içeriye alındı ama kendisi yurtdışında yaşıyor. Ama onların verdikleri ses örnek teşkil etmesin diye herhalde biraz korku imparatorluğu var. Suçsuz günahsız bir sürü canımız içeride ama katiller, tacizciler, tecavüzcüler dışarıda. Bunun için seslerini yükseltsinler, korkunun ecele faydası yok. Kendi kimliklerini korumaları için seslerini yükseltmekten başka çareleri yok diyorum. Biz de dışarıdan ses veriyoruz, geri durmuyoruz. (HABER MERKEZİ)
İlgili Haberler:
1-Menşure Doğan Ana: Kadın İtikadı Sürdürendir-VİDEO
2-‘Pratikte Erkekle Eşit Değiliz’-VİDEO
3-‘Kadın, Hem Yol’un Sonu Hem De Başıdır’-VİDEO
4-‘Erkekleri Yol’a Verdikleri İkrarı Tutmaya Davet Ediyorum’-VİDEO
5-‘Sıra Posta Oturmaya Gelince Kadının Yeri Yok; Kurumlar Erkek Egemen-VİDEO
6-‘Biz Alevi Kadınlar Eşitsizliği Kabul Etmiyoruz’-VİDEO
7-‘Alevi Kadının Kurtuluşu Aleviliğin Kurtuluşudur; Çünkü Yol Anadır’
8-‘Kurumlarda Canla Başla Çalışan Kadınlarımız Yönetimlerde Yok’-VİDEO
9-‘Kadının Bir Eli Beşik, Diğer Eli Dünyayı Sallar’-VİDEO
10-‘Alevi Kurumlarında Kadın Yoksa, Aleviliği Konuşmanın Da Ciddiyeti Yok’
11-‘Talip Kadınlar Da Ana’yı Aramaz Oldu’-11-VİDEO
12-‘Kadınlar Aktif Olup “Ben De Varım” Desinler’
13-‘Meydanda Gönül Birlemeye Gelenler Hep Kadınlar’-13 VİDEO
14-‘Karar Alıcıların Erkeklerden Oluşması Alevilik Için Büyük Tehlike’-VİDEO
15-‘Dedelerimiz Bencil Davranıyor; Anaları Ceme Çağırmalılar’-VİDEO
16-‘Alevi Kurumlarındaki Yapı Kadınları Çok Dışlıyor’-VİDEO
17-‘Alevi Kadınların Sahnesi Erkeklerce Işgal Edildi’-VİDEO
Yoruma kapalı.