PİRHA- İran’da kadınların İslami giyim kanunlarına ve “ahlak” polislerine karşı başlattığı protestolar devam ediyor. Polisin gözaltına aldığı 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin karakolda ölümüyle başlayan bu protestolar 10. gününe girdi. Dünya basınının gözü ise İran’da. Yapılan yorumlarda, İran’daki söz konusu protestoların İslam Cumhuriyeti’nin 40 yıllık rejimini devirmesi beklenmiyor ancak bir çatlak oluşturduğu konusunda herkes hemfikir.
İran’da 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin şeriat kurallarına göre başını örtmediği iddiasıyla gözaltında işkenceyle katledilmesinin ardından başlayan protestolar dünya geneline yayıldı. Fransa, İngiltere, Kanada, Irak ve Şili’de eylemler yapılırken, dünya basını da İran’daki gelişmeleri yakından takip ediyor.
BBC News, İran’daki internet yasağını gündemine aldı. Shiona McCallum imzalı haber “İran karışıklığı: İran ve internet nereye gidiyor?” başlığıyla yayınlandı. İran’da yaşamını yitiren Kürt genç kadının ardından halkın öfkesini sosyal medyada yaşadığını belirtilirken internet izleme grubu NetBlocks, İran’ın genellikle izin verdiği Instagram ve WhatsApp’ın kısıtlandığını söyledi. NetBlocks, internetin perşembe gecesi kısmen yeniden bağlandığını, ancak Cuma günü yeniden “ulus çapında bir bağlantı kaybı” yaşadığını bildirdi.
Haberin devamına göre, insanlar ayrıca bir VPN ve proxy kullanmaya çalışırken bile WhatsApp hesaplarına erişemediklerini bildirdi. Normalde, web sitesi erişimi devlet filtreleri tarafından büyük ölçüde kısıtlanır ve yalnızca VPN’leri olanlar denizaşırı web sitelerinden sansürsüz içeriğe erişebilir. Ama bu yasak farklı görünüyor.
Peki gerçekten neler oluyor?
İnternet kesintileri büyük ölçüde İran’ın en büyük cep telefonu operatörünün çevrimdışı olmasından kaynaklanıyor. İran Mobil İletişim Şirketi’nin 60 milyondan fazla müşterisi var.
Haftanın başlarında, iletişim bakanı kesintiden güvenlik nedenlerini sorumlu tuttu. Ancak NetBlocks’tan Işık Mater BBC’ye şunları söyledi:
“İnternet, sokaklarda huzursuzluk baş gösterdiğinde İranlı yetkililerin ellerindeki en büyük araçlardan biri.”
Mater, İran’da özel bir yayın ağı olmadığı için internetin protestocuların seslerini paylaşabilecekleri “tek yer” olduğunu söylüyor.
The Guardian ise “İranlı yürüyüşçüler hükümet karşıtı protestocuların idam edilmesini istedi” başlıklı haber ile İran’daki hükümet yanlılarının taleplerini yazdı. Gazete, İran’daki gösterilerin önlenmesi amacıyla birçok bölgede hükümet yanlısı mitinglerin ve yürüyüşlerin düzenlendiğini bildirdi.
Yürüyüşçüler, hükümet karşıtı protestocuların idam edilmesi çağrısında bulunurken, ordu, İranlılara huzursuzluğun arkasındaki “düşmanlarla” yüzleşeceğini söyleyerek muhalefeti ezmeye hazır olduğunun sinyalini verdi. Haberin devamında ise, “Devlet televizyonunun canlı yayınına göre, göstericiler hükümet karşıtı protestocuları ‘İsrail’in askerleri’ olarak kınadı. Ayrıca, ülkenin din adamlarının, destek gösterilerinin kendiliğinden olduğunu iddia eden yetkililere destek vermeye çalışmak için kullandıkları ortak sloganlar olan ‘Amerika’ya ölüm’ ve ‘İsrail’e ölüm’ diye bağırdılar. Kalabalık, ‘Kur’an’ı çiğneyenler idam edilmeli’ sloganları attı.” bilgisi yer aldı.
Cumhurbaşkanı Raisi Cuma günü bir televizyon programında konuştu. Raisi kendilerinin Amini’nin ölümünün araştırılacağını söylerken çubuğu göstericilerin arkasında olduğunu ima ettiği ABD’ye büktü. ABD’deki polis saldırılarını sorarak “Bütün bu ölümler araştırıldı mı?” dedi.
“KENDİMDEN ÇOK UZAK BİR DÜNYA”
Independent’ta Faiza Saqib’in yazdığı “Tahran’da polis tarafından durduruldum – başörtüsü takmak özgür bir seçim olmalı” başlıklı yazı ise öne çıkan haberlerden biri oldu. Yazının bir kısmı şu şekilde:
“İran’ı ilk ziyaret ettiğim zamanı hatırlıyorum. Kendimden çok uzak bir dünya ve kültür gibi hissettim ve orada bulunduğum süre boyunca tamamen yanlış gidebilecek bir an yaşadım.
Ailem ve ben Tahran’da bir pazar yerini ziyaret etmeye karar vermiştik. Gezimiz sırasında gideceğimiz yere ulaşmak için dini bir türbenin yanından geçmemiz gerekti. Şimdi, olayları perspektife koymak için, tamamen kaplandım. Başörtüsü takıyordum, tek bir saç teli bile göremiyordum ve ayrıca bir abaya (İslami elbise) giyiyordum – bu benim seçimimdi ve o zamanlar giymekten en rahat ettiğim şey buydu.
Tapınağa girdiğimde polisin öfkeli bakışlarıyla karşılandım ve ailemle birlikte durdurulduk. Rahatsızlığım ve şaşkınlığım karşısında eğlenmiş görünen polis memuru, giydiğim şeyin başörtüsü değilmiş gibi hissettiğini ve türbenin önünden geçmeden önce çarşaf giymem gerektiğini ifade etti. Çarşaf, vücudu tamamen örtmek için giyilen uzun bir pelerindir.
Bilgisizliği karşısında şoka uğrayarak cevap verdim: “Hayır… Tamamen örtündüm, neden daha fazla örtüneyim?” Memur gülümsedi. Korkudan ve kendiminkinden tamamen farklı bir dünyada olduğumu bilerek sessizce itaat ettim. Görevli sırıtmaya devam etti. Çarşaf giydim ve türbenin yanından geçtik ve yolumuza devam ettik.
Bu hatıra beni hala şaşırtıyor. Tamamen örtülüydüm, saçlarım görünmüyordu ve figürümün ana hatları dünya için bir gizem olarak kaldı – ama bu yeterli değildi. Neden durduruldum ve neden başörtüm sorgulandı? Başörtüsü takmak ya da takmamak kadının tercihi, kadının özgürlüğüdür.
…
Mahsa’nın hikayesini duyunca kalbimin kırılmasına engel olamadım. Hikayesi bana bir başkasını hatırlatıyor: Vahşice öldürülen ve işlemediği bir suçla suçlanan Afganistanlı bir kadın olan Farkhunda Malikzada’nın hikayesi. İşkence gördü, sokaklarda sürüklendi, utandı ve küçümsendi, birçokları izledi ve hiçbir şey yapmadı. Farkhunda Malikzada, Mahsa Amini, isimlerini söyleyin.
Almanya’dan Müslüman bir kadın olan Marwa El Sherbini, 2009’da oğlunun gözleri önünde öldürüldü – iğrenç bir nefret suçu – hepsi Marwa’nın başörtüsü takmayı seçmesi yüzünden. Farkhunda Malikzada, Mahsa Amini, Marwa El Sherbini. Giyim seçimleri nedeniyle zulme uğrayan ve hakarete uğrayan kadınların listesi uzayıp gidiyor.
DERLEYEN: Helin YILMAZ/PİRHA
Yoruma kapalı.