PİRHA – Xızır’a ilişkin PİRHA’ya konuşan Derviş Cemal Ocağından Zeynel Örnek, Xızır ayında Dersim’de yapılan lokma, cem ve oruçları anlattı.
Haberin Videosu
Alevi inancının kutsal dönemlerinden biri olan Xızır orucu başladı. Dersim’de Xızır Orucu, Miladi takvime göre Ocak ayının ikinci yarısında başlayıp Şubat ayının ortalarında sona erer ve bir ay boyunca dönüşümlü olarak devam eder.
Konuya ilişkin PİRHA’ya aktarımlarda bulunan Derviş Cemal Ocağı’ndan Zeynel Örnek, Xızır ayında Dersim’de yapılan lokma, cem ve oruçları anlattı.
“XIZIR, DERSİM’DE HAKKIN KENDİSİDİR”
Örnek’in anlatımı şöyle:
“Dersim’deki Xızır inancı, diğer inançlardan farklıdır. Dünyanın ve evremin sahibi, hak, hakkın kendisidir. Hem ahiri hem batıni hem zahiri, dar günün dostu, koruyup kollayan, yönlendren bir role sahiptir. Değişik donlarda görülür. Bizde genellikle ak saçlı, ak sakallıdır, kır atlı yada boz atlı Bozatlı Xızır diye çağırılır. Dağların, denizlerin piridir. Zaman zaman karaların piri Xızır suların piri Elas, ikisi özdeşleşir. Su ile kara, deniz ile ırmak gibi bütünleşir.
“LOKMALAR PAY EDİLİR, CEMLER TUTULUR”
Ocak’ın ilk haftasında her Perşembe onun adına kurbanlar kesilir. Son Perşembe’ye girildiğinde iki oruç vardır. üç oruç ve sekiz oruç. Perşembe’den Perşembe’ye devam eden oruçları herkes tutmaz. Bunların bir özelliği, sekizi tamamladıktan sonra daha çok kurbanla bayram yapılır. Toplu bir cem tutulur.
Aynı zamanda Xızır günlerin, tarihlerin de sahibidir. Ritüel olarak üç gün Salı, Çarşamba, Perşembe günleri tutulur. Özellikle Perşembe günü oruç açıldıktan sonra bekarlar su içmez. Akşam su içtikleri yer onların güzel hayatının çıktığı yer olarak düşünülür.
Dört Perşembe Xızır’dır. Bizdeki ilk Xızır Ocak ayının son Perşembe’sidir. Aşiretlere, ocaklara atfedilir. Bunda amaç, kesilen kurbanların toplum tarafından yararlanılması içindir. Peş peşe kesilir.
Lokmalar yapılır, herkesin kutsalında dağıtılır, oruçlar açılır. Xızır’da genellikle kurban yapılır. Kurbanların kemiklerinin kırılmamasına dikkat edilir, bu canlının ulu divana gideceği düşüncesi vardır.
Pirin evinde toplanılır. Pir evinde kurban lokmasını pay eder.
Xızır ceminde 12 hizmet görülür. Deyişler okunur, gülbengler verilir, Xızır çağırılır. Bir görgü cemi değildir.
“BİZ KİMİZ, NE İSTİYORUZ?”
Örnek, inançsal anlamda toplumların kopuşunu ise şöyle değerlendiriyor:
“Bir toplumu var eden dili, kültürü, inancıdır. Koptuğunda savuruluyorsun. Eski değerleri yaşatalım ama ‘Biz kimiz, ne istiyoruz’ sorusunun cevabını bulmamız gerekiyor. Bundan hareketle ortak bir şekilde değerlerimiz yaşatmalıyız. Dersim inancı, 38 katliamıyla, jenosidiyle ciddi bir hasara uğramıştır. Sürgünlerle beraber bir kopuş yaşanmıştır ama bizi çürüten kente göçenlerdir. Sürgünden sonra kentlere göçenler, sanayinin gelişmesi, istihdamın oluşmasıyla olanaklar yaratıyor ama bizimkiler gittiklerinde kendilerini bir Alevi bir Kürt olarak ifade edemiyor. Başka bir kimliğe bürünüyor. ”
PİRHA/DERSİM
Yoruma kapalı.