2016’nın son çeyreği Ekim-Kasım-Aralık ayını kapsayan BİA Medya Gözlem Raporu’na göre, 131 gazeteci 2017’ye cezaevinde girdi, 41 gazeteci ve medya çalışanı gözaltına alındı, KHK ile 24 medya organı kapatıldı.
Ekim, Kasım ve Aralık ayını kapsayan BİA Medya Gözlem 2016 4. Çeyrek Raporu açıklandı. Raporda, “OHAL dönemi hapsedilen/tutuklanan gazeteciler” ve “yasaklamalar, kapatmalar, toplatmalar” ile “saldırı, tehdit ve engellemeler”, “AYM”, “AİHM” ve “RTÜK” bölümleri yer alıyor.
Rapora göre; 131 gazeteci Ocak 2017’ye cezaevinde girdi. Gazetecilerin hepsi TMK ile TCK kapsamında “örgüt”, “terör” veya “devlet kurumlarının eleştirisi” ile bağlantılı suçlamalar kapsamında hapiste bulunuyor. Gazetecilerin 81’i cemaat medyası, 31’i Kürt medyasını temsil ediyor. 2015’in aynı döneminde 31 gazeteci cezaevindeydi; gazetecilerden 17’si Kürt medyasında.
GAZETECİ CİNAYETLERİ/YARGILAMA
Hrant Dink Cinayeti
Dink’e adalet 10 yılda gelmedi: Agos gazetesi genel yayın yönetmeni Hrant Dink’in İstanbul Şişli’deki Agos gazetesi önünde öldürülmesiyle ilgili kamu görevlilerinin yargılandığı 2’si tutuklu 35 sanıklı dava, cinayetin 10. yılında sürüyor. İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi, 30. Celse sonunda eski İstihbarat Daire Başkanı Ramazan Akyürek ve İstanbul Emniyeti İstihbarat Şube Başkanı Ali Fuat Yılmazer’in tutukluluğunun sürmesine karar verdi. Yargılamaya 16-20 Ocak 2017 günlerinde, Yılmazer’in sorgusuyla devam edilecek.
Musa Anter Cinayeti
Anter davasında “FETÖ” kancası: Ankara 6. Ağır Ceza Mahkemesi, aydın ve gazeteci Musa Anter’in 1992 yılında öldürülmesi ve 90’larda JİTEM’in işlediği cinayetlerle ilgili Hamit Yıldırım’ın tutuklu yargılandığı davada, yakalanamayan sanık “Yeşil” kod adlı Mahmut Yıldırım’ın defteri olarak belirtilen belgenin delil olarak incelenmesine, tek tutuklu sanık Hamit Yıldırım’ın PKK’ya katılıp katılmadığının Emniyet Genel Müdürlüğü Terörle Mücadele Daire Başkanlığına sorulmasına karar verdi. Yıldırım’ın tutuklu kalmasına karar veren mahkeme, tanıklardan Ömer Özüyılmaz’ın FETÖ soruşturması kapsamında tutuklu olup olmadığını da araştıracak. Duruşmada İsveç’te yaşayan ve bir türlü ifadesi alınamayan itirafçı sanıklardan Aziz Turan’ın (Abdulkadir Aygan) bir röportajı izlendikten sonra dinlenen Hamit Yıldırım, “Ben yem olarak kullanıldım” dedi. Yıldırım, Anter cinayeti öncesine Şırnak’ın FETÖ imamı olduğunu ileri sürdüğü Davut isimli bir kişinin, kendisinden yurt yapılması için bir arsa istediğini bu talebi gerçekleştiremeyeceğini belirterek, “Bu arsayı vermediğim için bu dosyada sanık olarak yargılanıyorum. Savcı Osman Coşkun’un talimatıyla yakalandım.” diye konuştu. Dava 14 Mart 2017’ye bırakıldı
HAPİS GAZETECİLER
Rapora göre; 131 gazeteci 1 Ocak 2017’ye cezaevinde girdi. Tutuklu gazetecilerin 81’i Cemaat medyasına çalışanlardan oluşurken habercilerden 31’i Kürt medyasındandı. Ayrıca, Cumhuriyet gazetesinin 11 yazar, yayın yetkilisi ve muhabiri de “FETÖ/PKK’ye yardım veya bu örgütlerin propagandasını yapmak” suçlamasıyla tutuklandı. Bu kişiler, TMK ile TCK kapsamında “örgüt” bağlantılı olarak hapiste bulunuyor. Beş gazeteci de çeşitli “yasadışı örgütlere üyelik” (MLKP, DHKP-C, TKEP/L, Direniş Hareketi) suçlamasıyla, biri de üç örgüte birden üye olmaktan (Ergenekon Örgütü Mersin Teşkilatı, Türk İntikam Birliği Teşkilatı ve İç Örgüt) cezaevlerinde tutuluyor. Bir gazeteci eski AA çalışanıyken bir gazeteci de Yurt gazetesi yazarı olarak “Cumhurbaşkanı’na hakaret” ve “Devlet büyüklerine hakaret”ten tutuklandı. 131 gazeteciden 18’i hükümlüyken 7’si halen yargılanıyor, 106’sıysa soruşturma geçiriyor.
OHAL: DARBE GİRİŞİMİ KAPSAMINDA 79 MEDYA ÇALIŞANI TUTUKLANDI
Fethullah Gülen Cemaati’ne yakın ulusal ve yerel medya organlarından çalışan 79’u gazeteci ve medya temsilcisi Olağanüstü Hal’in (OHAL) ilan edildiği 20 Temmuz’dan itibaren tutuklandı. “FETÖ yöneticiliği veya üyeliği”, “Hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüs-darbecilik”, “örgüte yardım”, “örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüte bilerek yardım” ve “örgüt propagandası” şüphesiyle açılan dosyaların büyük çoğunluğu soruşturma aşamasında bulunuyor. OHAL öncesi tutuklanan ve bu suçlamayla karşılaşan iki gazeteciyse halen yargılanıyor. Adana’da ikisi tutuklu 13 medya temsilcisi hakkında “FETÖ üyeliği”nden OHAL sonrası ilk dava açıldı.
TUTUKLAMALAR
Rapora göre; OHAL’de cezaevi şartları: OHAL döneminde tutuklu bulunan gazeteciler, aile ve avukatlar dışında üç arkadaşı ile de görüşebilmeleri hakkı uygulanmıyor. Ailelerle ayda bir yapılan açık görüş iki ayda bire, haftada bir yapılan telefon görüşmesi de 15 günde bire indiriliyor. Eskiden sınırsız olan avukat görüşmeleri haftada bir kez ve sadece bir saate indirildi. Ayrıca, avukat görüşmeleri bir infaz memuru eşliğinde ve kamera gözetiminde yapılıyor. Dışarı mektup dahil yazılı herhangi bir materyal gönderilmesine izin verilmiyor. Dışarıdan da hiçbir mektuba izin verilmiyor. Gazeteci ve yazarlar bu kısıtlamayı ‘En insafsız ceza, psikolojik işkence’ diye eleştiriyor.
Ayrıca, rapora göre aralarında kapatılan Özgür Gündem Genel Yayın Yönetmeni Zana Kaya, Yayın Danışma Kurulu üyeleri yazar Aslı Erdoğan ve dilbilimci Necmiye Alpay’ın de bulunduğu 9 gazeteci tahliye edildi.
GÖZALTILAR
Ekim-Kasım-Aralık 2016’da, 21’i Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kapatılan medya organları için çalışanlar, 4’ü de uluslararası medya temsilcisi olmak üzere toplam 41 gazeteci ve medya çalışanı gözaltına alındı.
SALDIRI, TEHDİT VE ENGELLEMELER
Ekim-Kasım-Aralık 2016 döneminde en az 8 gazeteci ve 1 gazete merkezi saldırıya uğradı. Ayrıca, 105 gazeteci ve 1 medya organı fiilen veya sosyal medyada ezici çoğunluğu iktidara yakın çevrelerce tehdit edildi. Ayrıca, 2 gazeteci ve bir haber sitesi de sözlü saldırıya uğradı. İki gazetecinin sosyal medya hesapları saldırı gördü.
HAK ARAMA VE CEZASIZLIK
90’lı yıllarda işlenen Uğur Mumcu, Bahriye Üçok, Muammer Aksoy ve Ahmet Taner Kışlalı cinayetlerine ilişkin Umut Davası, Anayasa Mahkemesi’nin üç sanığın bireysel başvurusunda ihlal tespit etmesi üzerine, yeniden görülecek. Gazeteci Cihan Hayırsevener’in Bandırma’da öldürülmesiyle ilgili yedi yıllık davaya, Yargıtay’ın cezaları bozması nedeniyle ve Özel Yetkili Mahkemelerin kaldırılması üzerine, Bandırma Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam edilecek. Cumhuriyet gazetesi eski yayın yönetmeni Can Dündar’a yönelik, NTV muhabiri Yağız Şenkal’ın da bacağından yaralanmasına yol açan saldırıyla ilgili davada sanıklar tutuksuz yargılanıyor.
SORUŞTURMALAR, AÇILAN/SÜREN DAVALAR, KARARLAR
Ekim-Kasım-Aralık 2016 döneminde 73 gazeteci TMK uyarınca toplam 547 yıl 6 ay hapis istemiyle yargılandı; 5 gazeteci toplam 15 yıl 2 ay 3 gün hapse mahkum edildi. 5 gazeteci beraat ederken birinin davası zamanaşımından düştü.
Bu dönemde yargılanan 73 gazeteciden 38’i, 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü dolayısıyla Özgür Gündem gazetesine yönelik baskılar bir günlük sembolik eylemle dikkate çeken ve “Eş yayın yönetmenliği” kampanyasına katılanlardı. Bu davalar kapsamında 1 Ocak 2017 itibariyle henüz karar çıkmamıştı.
99 gazeteci “örgüt yöneticiliği,” örgüt üyeliği” veya “örgüt örgüte yardım”dan toplam 1606 yıl 6 ay hapis istemiyle yargılandı. 29’una dava yeniydi. 16 gazeteci “devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozma”, “casusluk” veya “devletin güvenliğine dair belge tahrip, temin veya yayınlamak” iddiasıyla 10 kez ağırlaştırılmış müebbet, 1 müebbet ve 257 yıl hapis istemiyle yargılanıyordu.
18 gazeteci, “suç ve suçluyu övmek”, 5’i “Türk milletini aşağılamak”; 2’si “halkı kin ve düşmanlığa tahrik”; 1’i “dini değerleri aşağılamak”, 1’i “Atatürk’ın anısına hakaret”ten toplam 79 yıl hapis istemiyle yargılandı. Bu gazetecilerden 2’si “kin ve düşmanlığa tahrik”ten beraat etti. Bir gazeteci “gizliliği ihlal”den yargılandı; 2 bin 100 TL adli para cezasına mahkum oldu; 1’i, “yayın yasağını ihlal”den 4,5 yıl hapis istemiyle yargılanmaya başladı.
Tüm bu suçlamalardan hepsine istenen cezaların toplamı 10 ağırlaştırılmış müebbet, 1 müebbet ve 2 bin 494 yıl 6 ayı buluyor.
HAKARET KİŞİLİK HAKLARI VE TAZMİNAT DAVALARI
Ekim-Kasım-Aralık 2016 döneminde 1 gazeteci hakaret suçlamasıyla açılan ceza davası kapsamında toplam 7 bin 300 TL adli para cezasına ve kişilik haklarına saldırıdan da 10 bin TL manevi tazminat ödemeye mahkum edildi. Halen yedi gazeteci toplam 62 yıl 4 ay hapis ve 100 bin TL de manevi tazminat istemiyle yargılanıyor.
FEZLEKE VE YARGILAMALAR
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) çeşitli siyasi partilere mensup 152 milletvekili hakkında 787 fezleke bulunuyor. 4 Kasım sabahından itibaren gözaltına alınan HDP Eş Genel Başkanlar Figen Yüksekdağ ve Selahattin Demirtaş, HDP grup Başkan Vekili İdris Baluken dahil 10 vekil tutuklandı. Bundan bir ay sonra HDP Diyarbakır Milletvekili Çağlar Demirel ve Siirt Milletvekili Besime Konca de “PKK üyeliği” ve “PKK propagandası”ndan tutuklandı.
YASAKLAMALAR, TOPLATMALAR
Ekim-Kasım-Aralık 2016 döneminde en az 12 yayın yasağı veya geçici yayın yasağı, 54 gazetecinin mal varlığına el konuldu; 8 İnternet haber sitesi sansür edildi. KHK ile 24 medya organı kapatıldı. Uluslararası medyadan iki gazeteciye Türkiye’ye giriş yasağı veya sınırdışı uygulandı. 1 gazetecinin sürekli basın kartı yenilenmedi; 2’sinin basın kartı iptal edildi. HDP’li yetkililer tutuklanırken İnternet haberciliğini de derinden etkileyen bölgesel elektrik kesintileri yaşandı. Red Hack soruşturmasında dropbox gibi bulut depolama servislerine sansür geldi. 1 tabela, 2 eyleme yasak getirildi. Ayrıca, beş sansür olayı daha yaşandı.
ANAYASA MAHKEMESİ
Ekim-Kasım-Aralık 2016 döneminde ifade özgürlüğüne dair başvurularda hiçbir karar almayan Anayasa Mahkemesi, “Cumhurbaşkanı’na hakaret” fiiline dair TCK’nın 299. Maddesini de Anayasaya aykırı bulmayınca tepki çekti. Bu dönemde AYM’ne başvurular devam etti: Cumhuriyet gazetesi, 10 çalışanının “FETÖ’ye yardım”dan tutuklanmasına yaptığı itirazdan sonuç alamayınca AYM’ye başvurdu. Ayrıca, Diyarbakır Barosu, bölgede Ekim sonunda yaşanan İnternet kesintilerle ilgili bu mahkemeye başvuru yaptı.
AİHM
Ekim-Kasım-Aralık 2016 döneminde AİHM, 1 gazeteci, 1 vicdani retçi ve 1 parti temsilcisinin başvurusunda “ifade özgürlüğü hakkının ihlal edildiği” gerekçesiyle Türkiye’yi 8 bin 500 avro (yaklaşık 30 bin 350 TL) manevi tazminat ödemeye mahkum etti.
RTÜK
RTÜK, Ekim-Kasım-Aralık 2016 döneminde haber, film ve program yayınlarından dolayı TV kuruluşlarına 6 uyarı, 11 para cezası, radyo kuruluşlarına da 1 uyarı ve 5 para cezası uygulandı. Kurul, Radyo ve TV’lere toplam 1.559.955 TL idari para cezası verdi.
Yoruma kapalı.