PİRHA- Bir çok Hakikatçinin yaşadığı Kayseri Sarız’da göçün de etkisiyle şimdi eski gelenekler devam ettirilemiyor. Bölgede tanınan Hakikatçilerden Şıx Mamo hakkında PİRHA’ya bilgi veren Mehmet Beydilli, temel felsefelerinin paylaşım, mazlumun yanında olmak ve iyilik etmek olduğunu belirtti.
Kayseri Sarız Kırkısrak köyünde türbesi bulunan Hakikatçi felsefenin savunucularından olan (Momike Kose) Şıx Mamo’nun hayatı ve felsefesi ile ilgili DAD Mamak Şube Ana Fatma Cemevi Eş Başkanı ve Şıx Mamo’nun köylüsü Mehmet Beydilli ile konuştuk.
Bize hakikatçiliğin doğuşunu Koçgiri’den Hatay’a uzanan hakikatçiliği anlatabilir misiniz?
Hakikatçilik Ali Tumuki’den başlamış, bir müddet padişah onların konağını yakmış, yıkmış. 15 kişi orada ölmüşler. Orada bulunan Ali Başıt ise kurtulanlardan biri. Kayseri Sarız Kırkısrak köyüne gelmiş, Kırkısrak’ta yaşamış sonra da ölmüş. Kırkısrak’ta da çok hakikatçi vardı.
Hakikatçilik nedir?
Hakikatçilik: Allah’ın insanda olduğu, doğruluktur, dürüstlüktür.
Söbe Çimen’de, Dallıkavak’ta hatta Dar Derede her yerde varlarmış. Bir müddet sonra bitmişler. O eski yaşlılar ölmüş. Kırkısrak’ta çok adam varmış. Gomçiko varmış, Köşe Çakye, Almane Kamber, Mumke Kele, Mihilke, Hasan Emmi, Haydare Uske… Dallıkavak’ta da çokmuş Haydar Bayrak, oğlu Haydar, diğer oğlu Haci, Halil Emmi.
1895’lerde Malatya Dumuklar köyünde bir grup çıkmış. Bunlar padişahın baskılarına maruz kalmışlar. Kurtulanlardan Ali Başik bizim köye kadar gelmiş, köyde uzun müddet kalmış. Köyde dargını, küskünü hepsini barıştırmış. Sonra Alkatlı’da Ali kamce vardı. Örtülü’de Hop Balo, Kırkısrak’ta Mumçuk Ado, Mumki Kele… Herkes onu sever sayardı. Kimseye zararları yok, elinden gelirse yedirir, içirir sahiplik ederdi. Çalıp, çırpacak halleri yoktu. Dürüst insanlardı. Lekeli bir şeye el sürmezlerdi. Söbe Çimen köyünde de çoktu. Şimdi bitti. Çocuklar okudu, şehirlere, yurt dışına gitti.
Hakikatçiliğin felsefesi neydi?
Doğruluk, dürüstlük, hak, hukuk, iyilik taraftarı hakikatçiliğin derdi buydu.
Hakikatçiler içerisinde bir sürü ozan yetişti Esrari’den, Meluli’ ye kadar. Bunu dile getirdiler. Meluli bizim köylü değildi. Maraş Afşin’ in Kötüre köyündendi.
Şıx Mamo’nun bize biraz hayatını anlatır mısınız?
Pındıl’ın oğlu Poso’nun torunudur. Annesinin kim olduğu bilinmiyor. Annesi hamile iken babası ölür.
Keşke bugün de olsa o iyi niyetli insanlar. Kimseye yanlışlık kötülük düşünmez, kimsenin malına canına kıymaz, bakmaz.
Şıx Mamo hakkında bulunduğu yerde sınırların kalkmasına yönelik bir söylenti var. Nedir?
Benim duyduğum bir İngiliz, bir Alman bir de Amerikalı kadın gelmiş, Şıx Memo ne yaparsınız? diye sormuş? Şıx Memo ise beraber çalışır, beraber yeriz yanıtını vermiş. Tarlaların arasındaki sınırları sormuşlar. Şıx Memo herkesin kendi yeri olduğunu söylemiş. Alman kadın bu sınırların olmaması gerektiğini söylemiş . Şıx Memo bir şey diyememiş.
Bizim felsefemizde hiç kimsenin hakkında kötü düşünülmez, bundan sonrada hiç düşünmeyiz. Keşke bu günde o iyi niyetli insanlar olsa.
(Mamıkı Kose) Şıx Memo çok iyi adamdı. Yani bizim felsefemiz doğru insan, iyi insan, hakkına razı insana saygı göstermek umudumuz düşüncemiz, güvencemiz odur. Zorbalıkla, zulümle bir yere varılmaz.
Şıx Mamo’nun dediği olurdu. Şıx Mamo sağlığında demiş ki şimdi şuraya bir saz asıyorum. Ben öldükten sonra siz buraya silah asarsınız. Hakikaten öyle oldu. Adam öldükten sonra düzen bozuldu. Kendi torununu öbür torunu öldürdü. Şıx Mamo boş adam değildi.
Hatta derler bir Avşar’ın başka bir köyde ineği çalınmış. İnek sahibi iki kişiye demiş ki, ” siz çaldınız”. “Yok, biz çalmadık”. “Siz çalmadıysanız Şıx Mamo’nun mezarına gidelim, orada yemin edin, gidelim” demişler. Yolda hırsızlardan biri “ben korkuyorum gitmem” demiş. Diğeri “Şıx Mamo ne olacak Alevi değil mi” der demez dereye yıkılmış. Diğer adam ise “gel gardaşım ineğini biz çaldık” demiş.
Şıx Mamo böyle bir adamdı. Hala o köylüler gelir Şıx Mamo’nun mezarından toprak götürüler. Bir şey olursa o Sünni köylüler bile mezarına yemin ederler, ettirirler.
Cebrail ARSLAN/ANKARA
Yoruma kapalı.