PİRHA – Alevilerin kutsal ayı olan Hızır ayının önemini PİRHA’ya anlatan Ağuiçen Ocağı pirlerinden Hasan Genç “Reya Haq inancında Hızır yetişendir. Sevilen, seslenilen, yardımını istediğimiz, insanların kendilerine her an en yakın hissettiği varlıktır” dedi.
Alevilerin kutsal ayı olan Hızır ayı başlarken, bu ayın önemini ve Hızır ayında yapılanları anlatan Ağuiçen Ocağı pirlerinden Hasan Genç, sözlerine bir ozanın Reya Haq yoluna uygun olarak gördüğü dizelerini okuyarak başladı:
“Memleket isterim Gök mavi, dal yeşil, tarla sarı olsun; Kuşların çiçeklerin diyarı olsun.
Memleket isterim Ne başta dert, ne gönülde hasret olsun; Kardeş kavgasına bir nihayet olsun.
Memleket isterim Ne zengin fakir, ne sen ben farkı olsun; Kış günü herkesin evi barkı olsun. Memleket isterim Yaşamak, sevmek gibi gönülden olsun Olursa bir şikayet ölümden olsun.”
HIZIR ORUÇLARI BİR AY BOYUNCA ARALIKLARLA SÜRÜYOR
Pir Genç, Hızır ayının Alevi inancında nasıl sürdüğünü şöyle anlattı:
“Alevi inancında Hızır oruçları bir ay sürüyor. 4 haftada 3’er gün oruç tutulur. Sonunda qavut lokması yapılır. Qavutlar Perşembe akşamları evlere bırakılır. Cuma günü sabahtan bütün herkese dağıtılır. O gece beklerler Bozatlı Hızır’ın atının ayak izi var mıdır diye bakılır.
Gençlerimiz Perşembe gecesi cemden sonra su içmeden yatarlar. Gece rüyalarında nereye yakın su içmişlerse orada evlilikleri olur düşüncesi her zaman bizde vardır. Gağand’dan itibaren cemlerimiz başlıyor. Hızır ayında lokmalarımız herkese dağıtılır. Olmayan olan gibi olsun dilekleriyle verilir.”
“YA XIZIR BİZİ ZALİMİN ZULMÜNDEN KORU”
Hızır her yerde hazır ve nazırdır. Dersim bölgesi çevrelerinde Alevi inancında yer alan kutsalların sırası şöyledir: Hak, Hızır, Güneş, 4 melek, Hz.Ali, 12 İmamlar, Ana Fatma, bütün peygamberler, ziyaret ve evliyalar. Ocaklar ve pirler” diye konuşan Genç, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Hızır Dersim’e gelen evliyaların en yücesidir. Pratikte en çok güvenilen, sevilen ve anılanlar, seslenilenler, görünmeyen kutsallar arasında insanlar kendilerine en yakın Hızır’ı hissederler. Buna örnek olarak; tipi koptu, denizde battık ne deriz ‘ya Hızır bizi kurtar’ deriz. ‘Ya Hızır zalimin zulmünden koru beni’, ‘yetiş ya Hızır’ deriz.”
“HIZIR AYI KIŞ AYIDIR”
Hızır ayının kış aylarında olmasından söz eden Pir Genç şunları kaydetti:
“Hızır ak sakallı ve yaşlıdır. Bozatın sırtında gezer. Öylesine sır sahibidir ki her yerde hazır ve nazırdır. Dara düşenin ilk olarak aklına Hızır gelir. Kışın kar ve tipinin yoğun olduğu, ortalığı kapadığı günlerde, sel baskınlarında ve depremde ve diğer felaketlerde koruyucu olarak gece gündüz, işbaşında en çok da denizlerin kurtarıcı meleğidir. Eskiden deniz yolculuğu daha çok olduğu için denizde kurtarıcılık yapmış olan Hızır, en zorlu kış mevsimlerinde en çok çağrılan melektir. Hızır’ın gittiği yerlerde fırtınalar kopar, karlar yağarmış. Büyüklerimiz de böyle anlatırdı. Hızır’dan isteklerde bulunurduk susuz kalmayalım diye.
Dersim’de Hızır ayı kışındır, cemler kışın ortasında tutulur. Cemlerimizde herkesin birbirine rızası olması gerekir. Reya Haq yolumuzda cemde herkesin birbirinden razı olması gerekir ki barış içinde yapılsın. Hızır ayı da bunların en önemli olanıdır. Kış günü herkes evinde oturur pirler, mürşitler taliplerinin evine gider. Pirin gitmediği yerlere de diğer ocak pirleri gider. Ocakların birbirinden farkı yoktur. El ele, el Hakka vardır bizde. Birlik cemlerinde böyledir. Hızır cemlerini görgü cemlerinden ayıran en büyük özellik kış günü yapılmasıdır.”
“HIZIR’IN İZLERİNİ TEMİZ YÜREKLİ KİŞİLER GÖRÜR”
Halk arasında Hızır’ın yılın belirli günlerinde uğradığı yerlerde iz bıraktığı ama izini herkesin görmediği, onu ancak temiz yürekli kişilerin gördüğünü ifade eden Genç, “Evinde şu dörtlüğü okuyan kişiler Hızır’ın izlerini görebilir” diyor:
“Sazım elimde sesleniyorum,
Damda at oynatıyor ayağının altına kurban olduğum, her yerde hem hazır hem nazır,
Yalvarıyorum işte kapıda gözüktü, ayağının altına kurban olduğum,
Dar günde yetiş ya Hızır her yerde hazır ve nazır.”
“HIZIR EVRENSEL BİR ZATTIR”
Hızır’ın evrensel olduğunu belirten Pir Genç, “Hızır, aynı zamanda yoksul doyuran, açlara her daim yardım eden melektir. Çünkü Hızır bolluk ve bereket yeridir. Hızır’ın Alevi toplumunca sevilip sayılması yalnız onların yardımına yetiştiği anlamına gelmez. Eski toplumlarda da Hızır’ın önemi büyüktür. Hızır toplumsal değil evrensel bir zattır” dedi.
Genç, “Reya Haq yolu Hakla Hak olmaktır. Hakkı insanla doğada görmektir. Hızır her şeyin üstündedir ve yardımcımızdır. Kendi ocak pirlerimize nasıl güveniyorsak Hızır’ı her şeyden üstün görüp öyle güveniyoruz. Alevilikte üstünlük kavramı yoktur, kimse kimseden üstün değildir ama Hızır her şeyden önce gelmiştir” diyerek sözlerini Gazi Metin Dede’den dizeler okuyarak sürdürdü:
“Hak Adem’de deyip geri dönmeyen
Alevi Kızılbaş dediğin benim
Huri gılman cennetine kanmayan
Alevi Kızılbaş dediğini benim
Kırkların ceminde eşittir her can
Bizim için birdir gavur Müslüman
Alevi Kızılbaş dediğin benim
Cennet ile cahilleri avutmam
Kırk köprüsü hayal hurafe yutmam
Alevi Kızılbaş dediğin benim
Vaide aldanmam bilime varım
Akla mantığa yaparım yorum
Çağı yakalamak amacım zorum
Alevi Kızılbaş dediğin benim
Ele, dile, bele sahip özümüz
Can evinde uyanmıştır özümüz
Kanundur, senettir bizim sözümüz
Alevi Kızılbaş dediğin benim.”
Hüseyin Yaşar SEZGİN/DERSİM
Yoruma kapalı.