PİRHA-Adıyaman’ın en büyük geçim kaynağı olan tütünün ilk adımı olan dikim dönemi başladı. Sabahın erken saatlerinde tarlaya giden çiftçiler, hayat pahalılığının gün geçtikçe arttığını ama yevmiyelerin her sene düştüğüne vurgu yaparak emeklerinin karşılığını alamamaktan şikayetçi.
Adıyaman’ın en büyük geçim kaynağı olan tütün sadırı dağdaki karın erimesi ile birlikte ekiliyor. Ekime hazır hale getirilecek olan sadır için yapılan sulama, ilaçlama ve gübreleme ile 40 gün boyunca büyük bir emek veriliyor. Mayıs ayında ekime hazır hale getirilen tütün sadırı hayatın her alanında var olan ve emek veren kadınların tarladaki işçiliği ile ekimi yapılıyor. Sabah gün doğmadan tarlaya giden çoğunluğunu kadınların oluşturduğu çiftçiler, gün batımına kadar yazın kavurucu sıcağında tütün ekimi yapıyor. Hayatın bir çok alanında olduğu gibi tütün ekimi yapan kadınlar da verdikleri emeğin karşılığını alamıyor.
“BÜYÜK EMEK VERİYORUZ KARŞILIĞINI ALAMIYORUZ”
Adıyaman’da Merkez Mahallesi’ne bağlı Afat Evlerinde yaşayan çiftçilere mikrofon uzattık.
Tütün ekimine verilen emeğin çok büyük bir emek olduğunu ifade eden tütün üreticisi Aziz Lale, “Tütünün ilk adımı olan sadırın ekimine Mart’ın son haftasında başlıyoruz. Kırk gün boyunca sulaması, gübre ve ilaçlaması yapılan sadır ekime hazır hale geliyor. Mayıs’ın ilk haftasında ekimine başlanan tütün bölgelere göre değişiyor. Haziran sonuna kadar ekimi devam ediyor. Ağustos’ta yaprak toplanmasına başlanıyor. Gece yarısından sonra sabah saat 04.00’te tarlaya giden yurttaşlar saat 10.00’a kadar yapraklarını topluyor. Sonra da ipe dizim kurutmaya alıyor. Bir yıl boyunca tütüne büyük bir emek veren köylüler emeğinin karşılığını alamıyor.
“TEKELİN KAPATILMASI İLE BÜYÜK SIKINTI YAŞADIK”
“Daha önce tekel vardı. Emeğimizin karşılığını bugüne oranla az da olsa alıyorduk” diyen Lale, “Tekele götürdüğümüz tütüne kota ile kısıtlama getirildi. Ardından tamamen kaldırılarak tekel kapatıldı. İnsanlar büyük bir sıkıntıya sokuldu. Bugün de İzmir tütünü ekiyoruz. Tüccarın keyfine göre bir fiyat biçiliyor. Bu üreticiler için büyük bir sıkıntı oluyor”
“İZMİR TÜTÜNÜ MASRAFINI ÇIKARMIYOR”
Tütün ekecek arazisi olmadığı için yıllardır yarıcılık yaparak geçimini sağlayan ve son dönemlerde yaşanan sıkıntılardan sonra tütün de ekemeyen yevmiyeye giderek geçimini sağlayan Zevê Lale de, “Hızır lokması yapıldıktan sonra tütün sadırının tarlasını hazır hale getirerek sadırı ekiyoruz. Adıyaman’da iki çeşit tütün ekiliyor. Sulu ve susuz. Bu dönemde susuz olan tüccara sattığımız İzmir tütününü ekiyoruz. Bir ay sonrada Adıyaman’ın en büyük geçim kaynağı olan sigara için kıyılan tütünü ekiyoruz. Bu tütünde daha önce emeğimizin karşılığını alıyorduk ve geçimimizi sağlayabiliyorduk. Ama sigaralık tütüne yasak getirilmesi ile birlikte büyük sıkıntı yaşadık. Mağdur durumdayız, açlık sınırında yaşıyoruz” ifadelerini kullandı.
“ÇOCUKLARIMIZ İL DIŞINA ÇALIŞMAYA GİDİYOR”
Zevê Lale, “Tütünde yaşanan sıkıntılarla birlikte çocuklarımız il dışına farklı işlerde yevmiye karşılığı çalışmak için gidiyor. Benim üç oğlum şu anda İstanbul halinde çalışıyor. Eşini ve çocuklarını burada bırakmış. Kirada oturuyorlar ve kiralarını ödeyemeyecek durumdalar. Ekonomik anlamda büyük sıkıntı yaşıyoruz. Tütünümüze ve emeğimize yasak getiren hükümet bize bir çözüm yolu bulmalıdır” şeklinde konuştu.
“ÜÇ YILLIK EMEĞİMİZ AMBARDA ÇÜRÜYOR”
“Yaklaşık 40 gün boyunca tütün sadırını yetiştirmek için yaptığımız sulama, ilaçlama ve gübreleme ile büyük bir emek veriyoruz” diyen Elif Zeytin ise “ Yaz mevsiminin en sıcak dönemlerinde de ekimini yapıyoruz. Ağustos ayında da tütünün yapraklarını toplamaya başlıyoruz. Sonra kurutup satışa hazır hale getiriyoruz. Tüccar kendisinin belirlediği fiyat ile gelip tütünümüzü alıyor. Böyle olunca da bazen masrafını bile çıkarmıyor. Sarmalık tütün ekiyorduk. Adıyaman’da binlerce aile onunla geçimini sağlıyorduk. Getirilen yasaklarla birlikte tütünümüzü de satamıyoruz. Üç yıllık emeğimiz ambarda çürüyor. Mağdur bir durumdayız yetkililerin buna bir çözüm üretmesi gerekiyor” dedi.
“ÜNİVERSİTE BİTİREN ÇOCUKLARIM İNŞAATA ÇALIŞIYOR”
“Büyük bir çile çekiyoruz, bu da göz önünde, herkes görüyor” ifadelerini kullana 53 yaşındaki Safiye Bildik de “Kendimi bildim bileli yevmiyeye gidiyorum. Altı çocuğum var. Üniversite bitirmişler onların da düzgün bir işi yok inşaat işlerine gidiyorlar. O da bazen oluyor çoğu zaman da olmuyor. Çocuklar çaresiz bir şekilde evde oturuyorlar. Adıyaman’da sigaralık tütün serbestken üreticiler para kazandığı için yevmiyelerimiz daha iyiydi. Bugün bir paket sigara 15 lira bir kg tütün de 15 lira. Yasaklarla birlikte bizler sıkıntı yaşadık, yevmiyeler tekrar düştü pahalılık giderek artı. Evimize bir kilo domates bile alamıyoruz” diye konuştu.
“ÇOCUKLARIMIZA OKUL HARÇLIĞI VEREMİYORUZ”
“Mart ayının sonunda tütünün sadırını ekiyor ve bugüne dikime hazır hale getiriyoruz” diyen Fidan Zeytin, “Sabah daha gün doğmadan tarlaya gidiyoruz. Bu sıcaklarda gün batımına kadar tütün ekiyoruz. Büyük bir emek veriyoruz ama bunun karşılığını da alamıyoruz. Çocuklarımızın okul harçlıklarını veremiyoruz. Çocukları okutamayacak, mutfağımızın erzağını alamayacak duruma geldik. Ne yapacağız şimdi?
MUSTAFA YÜKSEL/ADIYAMAN
Yoruma kapalı.