PİRHA – Yazar Turabi Saltık, ‘Alevilikte cemler- semahlar’ başlığıyla bir yazı kaleme adı. Saltık, Alevi hukukunun cemlerde uygulandığını belirterek, “Alevi semahları estetize edilmiş bir yaşamdır. Kimse semahları kafasına göre değiştiremez, onu mevleviliğe ve çeşitli usullere dönüştürerek, bir yerlere, siyasal iktidarlara şirin gözükme adımına asimle edemez” ifadelerini kullandı.
Yazar Turabi Saltık, ‘Alevilikte cemler-semahlar’ başlılı yazı kaleme aldı. Saltık, “Alevilikte cemler, semahlar; birleşmek, bir araya gelmek, ibadetin, inancın yerine getirilmesini, bütünleşmesini ifade eder. İbadetin yapıldığı yere cemevi denir. Buralarda ya da köylerde, evlerde cem bağlanarak semah dönülür” ifadelerini kullandı.
“ALEVİ HUKUKU CEMLERDE UYGULANIR”
Saltık‘ın yazısı şöyle:
“Semahlar, Alevi / Kızılbaş felsefesinin, inanç boyutudur. Toplulukla ibadet etmek demektir. Bir araya gelen kadınlı, erkekli topluluğa Pirler, Dedeler önderlik ederler. Bağlama eşliğinde zakir adı verilen ozanlar tarafından deyişler, mersiyeler, nefesler, gulbengler okunarak semah dönülür.
Pirler, Dedeler cemde halkın sorunlarını dinler. Varsa küskünleri, dargınları barıştırır. Alevi hukuku buralarda uygulanır. Aleviler, sorunlarını cemlerde “halk mahkemeleri” de denilen “dara durma”, “dara kalkma” adı verilen yöntemlerle çözerler. Toplum içinde bu bir yargıdır. Alevilik yargısı, hukuku olan bir yaşamdır. Eğerki bir can, bir talib herhangi bir suç işlemişse onun yargısı buralarda görülür. O yüzden cem bağlanırken, semah dönülürken, toplumsal edep-erkanın da görüldüğü yerler buralardır.
Cemleri, semahları Pirler, Dedeler icra eder. Semahları kendisine Alevi kurumuyum diyenler, kafalarına, görüşlerine göre düzenleyemezler. Cemler, semahlar Alevilerin ibadet biçimidir. Kaynağının, kökeninin 40’lar ceminden, Kırklar semahından geldiğine inanılır.
Semahlar yörelere göre farklılıklar gösterse de özünde aynıdır. Örneğin; Lâdik semahı, Edirne semahı, Dersim semahı, Erzincan semahı, Sivas semahı, Kırklareli semahı, Köyceğiz semahı gibi isimler alsa da aslında semahlar beş türdür. Bunlar:
1-Görgü semahı,
2-Birlik semahı,
3-İkrar semahı,
4-Bengi semahı,
5-Kırklar semahıdır.
Her semahın ritmi, koreografisi, beden dili, duruşu farklıdır.
Görgü semahı, göstermekten gelir. Alevi erkânına girenlere öğretmek, göstermek içindir. Talibin, canın görgüsü de burada görülür.
Birlik semahı, Alevi toplumsal kurallarının bütünü olan ‘yol’da, erkânda, birlikte olmak, paylaşmak, lokma ve niyazın eşitliği, insanlığın kardeşliği, bir olması, bir araya gelmesini ifade eder.
İkrar semahı, Alevilerin, Alevi görgüsü, inançları ve erkânı içerisindeki toplumsal olana ulaşmanın, ‘yol’a girmenin, yol kardeşi olmanın, musahip olmanın temelidir.
Bengi semahı, evrenin, gezegenlerin kendi ekseninde dönüşünü ifade etmektedir. Semah dönenlerin döngüsü, el hareketleri, güneşe, aydınlığa, nura, ışığa uzanması, yüreğine getirilmesidir.
Kırklar semahı ise insani kâmillerin ilahi güce erişmesi, pişmesi, olgunlaşmasıyla, Mürşidi Kâmillerin topluluğunu ifade eder.
“SEMAH GÖKYÜZÜ DEMEKTİR”
Semah gökyüzü demektir. Evrenin galaksilerin, yıldızların kendi ekseninde dönmesini esas alarak Aleviler semah dönerler. Semahlar da, semah dönen canlar bir elini evrene götürür… Evrende, semada, gökyüzünde; ışığı, nuru, enerjiyi, güneşi, aydınlığı avucuna alır, bunu yüreğine, kalbine geri getirir, diğer eliylede toprağa verir. Tabi bu sembolüktür, simgeseldir. Yani, topraktan geldik, toprağa gideceğiz demektir. Hakk’tan geldik, Hakk’a gideceğiz. Devir-daim halidir. Sürekli devir halinde olmaktır.
Semahların ibadet, inanaç yanı onun kutsallığıdır. Alevi toplumunun, darı, yargısı, toplumsal kuralları, erkanı, yol’udur. Bu yol, üzerinden gidilen geleneksel yol değil, toplumun, görgüsünün, adalet anlayışının, darı- didarı, hukuku, yol’udur. Ondan dolayı, “Yol, cümleden üstündür” deriz. “Yolu yoldan ayıran can, can olmaz!” “Canı candan ayıran erde er olmaz.” Er, erkek ya da kadın değil candır, yani o insandır. O yüzden “eri erden ayıran kördür” deriz.
Alevi semahları estetize edilmiş bir yaşamdır. Kimse semahları kafasına göre değiştiremez, onu mevleviliğe ve çeşitli usullere dönüştürerek, bir yerlere, siyasal iktidarlara şirin gözükme adımına asimle edemez. Semahlar Aleviliğin vazgeçilmez ibadetidir. Alevilerde semahlar bir yaşam biçimi olarak inançlarla varlık bulmuştur.”
(HABER MERKEZİ)
Yoruma kapalı.