PİRHA – Türkiye’nin en iyi doğal kaynak tuzu olan Dersim Pülümür’de bulunan Balpayam dest tuzlası, uzun bir süre işletilmese de altı yıldır Mehmet Zeki Tosun tarafından işletiliyor. Eskiden köylere götürülüp bir teneke buğday karşılığında satılan tuz, şimdilerde sadece parayla satılıyor.
Dersim’in Pülümür İlçesi’ne 23 Km uzakta bulunan Balpayam dest tuzlası sofralarda yerini alıyor. Balpayam dest tuzlası 1994’ten beri boş. Nahiyelik ve köy statüsünden düşürülmüş Karadevrent Köyü’ne bağlanmış.
Şimdilerde tam kapasite çalışmayan tuzla Türkiye’nin en kaliteli tuzu. 1 kilogramdaki bome oranı yüzde 25’tir. Göllerden çıkarılan tuzlusu göllerde bekletilerek üç gün güneşin altında mayalanır. Suyun buharlaşmasının ardından geride tuz oluşur.
Dersim Pülümür’e bağlı olan Balpayam Tuzlası, uzun süre boş ve bakımsız kaldı. 5-6 yıldır kısmı olarak Mehmet Zeki Tosun işletiyor. Bağlı olduğu nahiye dest halen boş.
Tuzun oluşumu hakkında bilgi veren eski muhtar Binali Aslantaş, Tuzun çıktığı yerin önceden nahiye olduğunu belirtti. 1994 yılından sonra kimsenin kalmadığı köyde altı yıldır Mehmet Zeki Tosun işletiyor. Yurtiçi ve yurtdışında gönderilen tuz, eskiden köylere götürülüp ya parayla ya da bir teneke buğday karşılığında satılırdı.
“ESKİDEN BİR TENEKE BUĞDAYA VERİLİRDİ”
Konuya ilişkin konuşan eski muhtar Binali Aslantaş, eskiden daha çok tuz göllerinin olduğunu belirterek şunları kaydetti:
“Burası önceden Nahiye idi. 1994 yılından sonra bitti. Önceden bu derede yukarıdan aşağıya kadar tuz gölleri vardı. Şimdi azalmış. Buraya memleketin her tarafından gelip, tuz alıp götürürlerdi. Kimi satıyordu kimi de tuz götürüp yerine bir teneke buğday alıyordu” dedi.
“TUZ İLKBAHAR AYLARINDA OLUR”
Doğal kaynak tuzun nasıl çıkarıldığını Doğan, şöyle anlattı:
“Bu tuzun kaynağı tepede bulunan tuzlu su. Ermeniler zamanında yukarıda suyu depolayıp sonra atlarla çevirip suyu kuyulara veriyorlardı. Sonra motorlarla yapmaya başladılar. Eskiden daha iyi tuz çıkıyordu. Göllere doldurulan su üç günde yoğurt gibi mayalanıyor. Sonra işçiler gelberi ile etrafta toparlayıp tuzu alıp paketliyorlar” dedi.
Türkiye’deki en güzel tuzlardan biri olduğunu söyleyen Doğan, tuzun kışın çıkmadığını ilkbahar aylarında göllerin temizlendiğini ve belli bir zamandan sonra tuzun oluştuğunu kaydetti.
Ali ŞEKER /DERSİM
Yoruma kapalı.