PİRHA- Türkiye Birlik Partisi Genel Başkanı Mustafa Timisi, Cumhuriyet döneminde Alevi örgütlenmesini anlatırken, 1958-59 yıllarında Alevilere yönelik aşağılayıcı ve düşmanca tavır takınıldığını hatırlattı. Timisi, İstanbul Valisi Fahrettin Kerim Gökay’ın üniversite gençliğine ‘Türkiye’de dikkat etmeniz gereken en önemli mesele Aleviliktir. Bunlar yılandır, başı kalkmamalıdır, ezilmelidir” dediğini anlattı. Timisi, 60’lı yıllarda kurulacak bir partinin nasıl olması gerektiği noktasında ciddi çalışmalar yürüttüklerini belirtti.
Ankara’da PSAKD Yeni Mahalle Şubesi ve Cemevi’nin düzenlediği “Cumhuriyet tarihinde ilk Alevi örgütlenmesi” başlıklı panelde konuşan Türkiye Birlik Partisi (TBP) Genel Başkanı Mustafa Timisi, Alevilerin yakın tarihine dair önemli değerlendirmelerde bulundu.
“DİVRİĞİDE CEMLERİMİZİ GİZLİ YAPARDIK”
1920 yıllarında Sivas Divriği’den göçtüklerini, Divriği’de yetiştiğini belirten Timisi, “Varlıklı köklü bir ailenin insanıyım. 1940-50’li yıllarda kasabanın halini biliyorum. Divriği çevresinde 140 tane köyün 130’u Alevidir. Bizim evimiz çarşıya yakındı biraz da büyüktü. Tanıdıklarımız gelirlerdi, biz evi açardık. Evde yemeklerini yerlerdi, hizmetlerini görürdük 40’lı yıllar böyleydi. Divriği’de İmamoğlu ve Kamber Abdal diye bir mahallemiz var. Orada cem yapardık. Ama nasıl yapardık? Gizli! Kapılar pencereler kapanır bütün yollara gözcüler konur ve orada ibadet edilir, cem yürütülürdü” dedi.
1940’lı yıllarda Alevi toplumunda okur yazar, lise veya üniversite okumuş kimsenin olmadığına dikkat çeken Timisi, “Böyle bir geçmişten geliyoruz. 1950’li, 60’lı yıllarda bir açılım var, birtakım gelimeler olmuş. İktidardaki Demokrat Parti köylüye belli birtakım haklar ve imkanlar getirmiş ama 50’li yıllarda Ankara’da Altındağ’da bir Alevi başkomiserin olması bir olaydır. Belediyede bir Alevi zabıta bulmak meseledir” şeklinde konuştu.
“19582’DE FAHRETTİN KERİM GÖKAY ‘ALEVİLER YILANDIR, BAŞI EZİLMELİDİR’ DİYORDU”
1958-59 yıllarında Alevilere yönelik aşağılayıcı ve düşmanca tavır takınıldığını belirten Timisi, “Ord. Prof. Dr. Fahrettin Kerim Gökay İstanbul’da hem belediye başkanı hem de İstanbul Valisi. Üniversite gençliği kendisini ziyarete geliyor ve üniversite gençliğine ‘Türkiye’de dikkat etmeniz gereken en önemli mesele Aleviliktir. Bunlar yılandır, başı kalkmamalıdır, ezilmelidir’ diyor. Bunu söyleyen Fahrettin Kerim Gökay. O zaman 1958-59 yıllarında bu söylemi Alevi toplumunda ciddi bir rahatsızlık yarattı” dedi.
Belediye başkanının Alevilere yönelik yaklaşımına karşı ciddi çalışmalar yürütüldüğünü, bunun toplumda karşılık bulduğunu belirten Mustafa Timisi, konuşmasının devamında şunları dile getirdi:
“1959-60 yıllarında Bayındırlık Bakanlığında müfettişken bürokraside olan büyüklerimiz ve bütün arkadaşlar bir araya gelerek toplantılar yaptık ve yeni bir siyasal hareket başlattık. O dönem Cemal Özbey’e gittim Cemal Bey’e ‘biz ayrı hareket yapamayız. Beraber olalım, birlikte çalışalım’ dedim. O da peki Mustafa’m dedi. Toplandık ve bir parti kurma kararı aldık. Bir parti kurulmalı ama bu parti nasıl olmalı? Bu parti temel hak ve özgürlüklere dayalı, eşit yurttaşlığı esas alan, cumhuriyetin temel değerlerine bağlı, o ilkeleri savunan, tüm ezilenleri içine alan bir siyasal parti olmalı ve Aleviler kendi mücadelesini sürdürmeli. Böylece parti kurma sürecimiz başlamış oldu.”
“61’Lİ YILLAR TOPLUMDA BİLİNÇLENMENİN VE ÖRGÜTLENMENİN ÖNÜNÜ AÇTI”
1961 yılındaki gelişmelerin toplumda birtakım değişimleri beraberinde getirdiğinin altını çizen Timisi, “Bu olaylar toplumda uyanışın, bilinçlenmenin, örgütlenmenin ve özgürlüğün önemini ortaya çıkardı. Bu arada da maalesef Türkiye’de bu gelişmelere karşı gerici kesimler de bir karşı davranış sergilenmeye başladı. Yer yer Ortaca’da Kırıkhan’da, Elbistan’da olaylar oldu ve yer yerinden oynadı” diye belirtti.
“GERİCİ YAPILARIN ALEVİLERE DÖNÜK SALDIRILARINA KARŞI CHP EDİLGEN YAKLAŞIM İÇERİSİNDE OLDU”
Gerici yapıların Alevilere dönük saldırılarına rağmen CHP’nin pasif kaldığını belirten Timisi, “CHP yaşanan bu olaylara karşı edilgen pasifti, ne yanında oluyor ne de karşıda duruyordu. Ne önerisine sahip çıkıyor ne de reddediyor ve en sonunda tasarısını geri çekiyor. O dönem böyle” diye belirtti.
1961 yılında özellikle Türkiye İşçi Partisi’nin kurulduğunu ve parlamentoda önemli çıkışlar yaptığını vurgulayan Timisi, “Mehmet Ali Aybar’ın başkanlığında önemli bir siyasal hareket olmuş toplumu sarsan, uyandıran müthiş konuşmalar yapıyor ama Alevilik gibi meselelerin uzağındalar. Alevilik gibi bir dinsel öğretiyi iktidara taşımak iddiasında olan bir görüş gibi algılayarak geri bir anlayış içerisinde değerlendirerek kenarından bile geçmiyorlar ama Alevi sanatçılarını yanlarına alarak kullanıyorlar. Örneğin Mahsuni Şerif, Aşık İhsani gibi” ifadelerine yer verdi.
Kendilerinin Alevilik gibi bir davaları olduğunu söyleyen Mustafa Timisi, “Bizim bir davamız var. Nedir? Biz Türkiye’de 1961 anayasasının tastamam uygulanmasını istiyoruz, laikliğin tam anlamıyla hayata geçirilmesini, eşit yurttaşlık istiyoruz, başka bir şey istemiyoruz. İktidar bizi ayıramaz. Biz sorunu olan bir topluluksak siyasal olarak buna el koymalıyız, siyasette yer almalıyız” diye belirtti.
Cebrail ARSLAN/ANKARA
İLGİLİ HABERLER
>Timisi: 1960’larda radyolarda Şah Hatayi’nin Pir Sultan’ın adı dahi geçmezdi, yasaktı-VİDEO
Yoruma kapalı.