PİRHA-Dersim’de 1938 yılında sistematik bir soykırım yaşandığını belirten Akademisyen, Dr. İsmet Konak, “Dersim Katliamı’nın sorumluları Mustafa Kemal, Sabiha Gökçen, İsmet İnönü, Celal Bayar, Fevzi Çakmak, Şükrü Kaya, Kazım Doğan ve Abdullah Alpdoğan’dır. Bu isimlerin hepsinin yargılanması gerekiyordu adaletin yerini bulması için. Bugün baktığımızda Mustafa Kemal kutsanmıştır, heykelleri yapılmıştır” dedi.
Dersim’de 15 Kasım 1937’de Seyit Rıza ve yol arkadaşlarının Elazığ Buğday Meydanı’ında idam edilmesinin üzerinden 86 yıl geçti.
Seyit Rıza, Wusênê Seydi, Aliye Mirzê Sili, Hesen Ağa, Fındık Ağa, Resik Uşen ve Hesenê Ivraimê, Ankara’dan özel görevle gönderilen İhsan Sabri Çağlayangil’in denetiminde yapılan mahkeme sonucunda kendilerine savunma hakkı verilmeden Elazığ Buğday Meydanı’nda idam edildiler.
Akademisyen, Dr. İsmet Konak, 1937 yılından Seyit Rıza ve yol arkadaşlarının idam edilmesini ve 1938 yılında binlerce insanın katledildiği Dersim Katliamı’nı anlattı.
“GÜNÜMÜZE KADAR KATLİAMLAR DEVAM ETTİ”
15 Kasım 1937 yılında katledilen yedi seyidi anarak sözlerine başlayan İsmet Konak, “O dönemin mahkeme başkanı Hatemi Semih, bu dava Tunceli’nin Dersim’e karşı yürüttüğü siyasi ve tarihi bir davadır demişti. Hukuki bir dava değildi ve devlet aklı veya sistem Dersimlilerle, Kürtlerle bir hesaplaşmaya girmişti. Tabi ulus devletin yürüttüğü tenkil ve tedip politikasının bir parçasıydı. 20. yüzyıl tek başına Dersim Katliamı ile sınırlı değildi. Koçgiri, Zilan ve Dersim’de katliamlar yaşandı ve günümüze kadar hep katliamlar devam etti. Bu açıdan Türk ulus devleti kıyma makinesi gibidir ve bütün farklılıkları bu kıyma makinesinde öğütüyor. Amaç Kürt halkının varlığını tanımamak ve Kürt kültürünü, kimliğini ve dilini yok etmek. Dersim Katliamı’nda da böyle bir amaç güdüldü” diye belirtti.
“1938 YILINDA SİSTEMATİK BİR SOYKIRIM YAŞANDI”
15 Kasım’da Seyit Rıza ve yol arkadaşlarının asılmasıyla hiçbir şeyin bitmediğini söyleyen İsmet Konak sözlerini şöyle sürdürdü:
“Devlet aklı o dönemde demişti ki Dersim müşkülesi hallolmuştur, ama bitmedi ne oldu? 1938 yılında sistematik bir soykırım yaşandı, kolektif bir şiddet vardı. Bu şiddette kimler vardı ona bakmak lazım. Dersim Katliamı’nın sorumluları Mustafa Kemal, Sabiha Gökçen, İsmet İnönü, Celal Bayar, Fevzi Çakmak, Şükrü Kaya, Kazım Doğan ve Abdullah Alpdoğan vardı. Bu isimlerin hepsinin yargılanması gerekiyordu adaletin yerini bulması için ama bugün baktığımızda Mustafa Kemal kutsanmıştır, heykelleri yapılmıştır. Bu durum tam bir yüz karasıdır. Dersim Katliamı’nın faillerinden Sabiha Gökçen, 1956 yılında Milliyet Gazetesi’nde Halit Kıvanç’a verdiği röportajda bize bütün canlıları öldürün emri verildi diyor. Yine Sabiha Gökçen Ağustos 1937 yılında Tan Gazetesi’nde Ahmet Emin Yalman ile yaptığı röportajda savaş meydanında bomba ile canlı öldürmek bana hiç acıma hissi vermiyor diyor. Bu aslında ulus devletin nasıl vahşileştiğini bize yansıtıyor.
“DERSİM KATLİAMI’NIN FAİLLERİNDEN DİĞERİ DE KAZIM ORBAY’DIR”
Dersim Katliamı’nın faillerinden diğeri de Kazım Orbay’dır. Kazım Orbay, 1938 yılının yaz mevsiminde gerçekleşen soykırımı idare eden komutanlardan birisiydi, o zaman birçok emri o vermişti. Zaten sık sık telgraflarla dönemin başbakanı Celal Bayar’ı bilgilendiriyordu. Kazım Orbay’ın Dersim Katliamı’ndan zenginleştiği söyleniyor. Dersim Katliamı’ndan sonra Besime ve Emine isimli iki kız çocuğunu evine hizmetçi olarak götürüyor. İki kız sık sık Kazım Orbay’ın eşi tarafından dövülüyormuş, sebebi de Türkçe bilmemeleriymiş. Kazım Orbay’ın iki kız çocuğunu evine hizmetçi olarak götürmesi bize birçok şeyi hatırlatıyor. Dersim Katliamı’nda gördüğümüz uygulamaların hepsini (tecavüz, yakma, köleleştirme, kafa kesme) Türk-İslam tarihinde birçok katliamda görüyoruz.”
Cihan BERK/PİRHA
Yoruma kapalı.