PİRHA- Sanatçı Zeynep kılıç, Kırmançki’nin kaybolmaması için gençlere ulaşılması gerektiğinin altını çizdi. Kılıç, ‘Sanatçılar yeni nesile göre müzik yapabilmeli, çünkü değişim ve dönüşüm olmak zorunda’ diyerek, “Gençlerimize dilimizi nasıl sevdirebiliriz diye uğraşmamız lazım. Herkesi dilimiz ve kültürümüz için duyarlı olmaya çağırıyoruz” ifadelerini kullandı.
Dersim’de geleneksel müziğin, sözlü tarihin günümüze aktarımında çok büyük katkısı oldu. Sözlü ağıt ve klamların Dersim’in geleneksel ritüellerinde düğünlerde, cenazelerde, Gağand(yeni yıl kutlaması), Hızır ayında yapılan ritüellerde saz ve üç telli cura ile çalınarak o bölgenin acısını, sevincini, öfkesini ve tarihini yansıtır, toplulukların bir araya geldiği etkinliklerde söylenirdi. Ağıt ve klamların, bu geleneğin ve dilin kaybolmamasına katkısı büyük olmuştur.
‘Yeni çağ’ dediğimiz teknolojik dönemde geleneksel ritüeller daha az gerçekleşiyor. Artık müzikal gelenekler de değişime evrildi. Yeni jenerasyona ne kadar ulaşıldığına dair net bir söz ve söylem yok. Bütün bu sözlü geleneğe rağmen Kırmançki kaybolmak üzere, günlük konuşma dili olmak yerine sadece yaşlıların köylerde ve ailelerin evlerde konuştuğu bir dil haline geldi.
Kırmançki dilinde yazılı eserler, görsel yayınlar, akademik çalışmalar da oldukça sınırlı olduğundan yeni nesillere dilin aktarılmasında önemli sorunlar yaşanıyor. Kırmançki dili ile ilgili çalışmalar yapılmış olsa da yine de istenilen düzeyde ne konuşuluyor ne de yazılıyor. Yapılan çalışmalar genelde sınırlı ve bölgesel kalmış durumda.
Sanatçı Zeynep Kılıç ile Kırmançki’nin unutulmaması için yapılması gerekenler, gençlerin Kırmançki’yi neden konuşmadığı ve ilgi duymadığı, bundan sonra dil konusunda yapılması gerekenler üzerine konuştuk.
“BİZ 2000 YILINDAN SONRA DOĞAN KUŞAĞA NE KADAR GİDEBİLDİK?”
PİRHA-2000 yılından sonra doğan kuşak dile ne kadar önem veriyor?
ZEYNEP KILIÇ: Biz 2000 yılından sonra doğan kuşağa ne kadar gidebildik? Çocuklarımızı ne kadar dinleyebildik? Ne kadar anlayabildik en önemli sorular aslında bunlar. Çünkü biz çok fazla gençlere ulaşamıyoruz. Bu bir eksiklik, aslında 30 yaş üzerine hitap edip gençleri belki biraz geride bırakmış olabiliriz. Gençlik geleceğimizdir, o yüzden onları daha çok önemsememiz lazım. Gençlerde de dil konusunda bir merak, ilgi yok. Gençlerin ne istediğine yönelerek onların sorunlarını çözüp yeni şeyler sunabiliriz.
“GENÇLER NE İSTİYOR, DİYE ONLARA SORMAMIZ LAZIM”
-Dil ile müzik arasında nasıl bir ilişki var? Yeni kuşağın Kırmancki müziğine ilgisi nasıl, gözleminizi aktarabilir misiniz?
Dil ile müzik birbirinden bağımsız değil. Dil ile kendi duygu ve düşüncelerimizi müziğe aktarıp anlatıyoruz. Eğer gençler dili bilmiyorsa bizim hissettiğimiz duyguları hissedemez. Belki melodisi hoşuna gider o müziği dinlemek ister ama verilmek istenen duyguyu anlaması için dili bilip öğrenmesi gerekiyor. Belki biz gençlere göre geri kalmış olabiliriz, çünkü biz kendi yaşadıklarımız ve yaşımız ile düşünüyoruz.
Neden biz de dilimiz, kültürümüz ve inancımızla popüler bir kültür yaratmıyoruz? Yaratabiliriz aslında. Gençlerin ilgisini çeken şeyler yapabiliriz. Sinema, tiyatro, müzik ve diğer sanat alanlarında farklı şeyler geliştirip gençlerin ilgisini çekebiliriz. Ana dille yapılan filmlerde, müziklerde altyazı ekleyebiliriz. Aslında birçok konuda eksiğiz derneklerimiz, kurumlarımız ve belediyemiz bu konuda gençlere yönelik dili daha çok sevdirmek için birçok çalışma yapılabilir. Gençleri bir araya getirip gençlik ne istiyor, diye sormalıyız.
“SANATÇILAR YENİ NESİLE GÖRE MÜZİK YAPABİLMELİ”
-Popüler kültürün yeni kuşak üzerinde ana diline ve kültürüne yabancılaşma etkisi var mıdır? Var ise nasıl çözüm öneriniz vardır?
Sanatçılar yeni nesile göre müzik yapabilmeli, çünkü değişim ve dönüşüm olmak zorunda. Gençler ne istiyor diye onları takip edip onların istediği şeylere göre müzikler yapmamız lazım. Mesela doğamızı dronla çektikleri zaman görsellik olarak benim daha çok hoşuma gidiyor, ilgimi çekiyor ve o görüntüden sıkılmıyorum, izlemek istiyorum. Dil için çekilen programlara baktığımızda hep aynı şeyleri görüyoruz ve bu zamanla sıkıcı olmaya başlıyor, o yüzden bazı şeyleri değiştirmek gerekiyor.
“HERKESİ DİLİMİZ VE KÜLTÜRÜMÜZ İÇİN DUYARLI OLMAYA ÇAĞIRIYORUZ”
-Yeni kuşak ne tür Kırmancki müzik dinliyor, ilgi alanı nedir?
Gençler, amatör olarak kendi dilinde söyleyenleri, müziği farklı olan enstrümanları dinlemeyi seviyorlar. Ama bunların dışında gençler, sosyal medyada gördüğüm kadarıyla kendi ana dilinde değil genelde Türkçe veya İngilizce müzikleri dinliyorlar. Ama sorunun cevabını bulmak için gençlere gitmemiz gerekiyor. Biz gençlere gitmiyoruz, onların dünyasını bilmiyoruz. Kendi kabuğumuz var onun dışına çıkamıyoruz, bundan sonraki programlarımızda hep beraber sokaklara gidelim ve gençlerle buluşalım. Dilimize ve kültürümüze sahip çıkan ve yok olmaması için mücadele eden çok değerli sanatçılarımız var. Bundan sonraki süreçte bir araya gelerek gençlerimize dilimizi nasıl sevdirebiliriz diye uğraşmamız lazım. Herkesi dilimiz ve kültürümüz için duyarlı olmaya çağırıyoruz.
ZEYNEP KILIÇ KİMDİR?
20 Nisan 1977 yılında Dersim Merkeze bağlı Marçik Köyü’nde dünyaya gelen Zeynep Kılıç, ilk, orta ve lise eğitimini Dersim merkezde tamamladı. Arif Sağ Müzik Eğitim Merkezi’nde iki yıl bağlama eğitimi aldı.
Daha sonra Pera Güzel Sanatlar Lisesi’nde kısa bir dönem şan eğitimi aldı. Yüz Çiçek Açsın Kültür Merkezi’nde Grup Yel ile çalışmaya başladı, birçok ilde konserlere katıldı.
Grup Munzur’un bahara çağrı albümünde ‘Gidene’ adlı eseri seslendirdi. Grup Yel ile yollarını ayırdıktan sonra bireysel olarak müzik hayatına devam etti. 2010 yılında Şervan barihas’ın ‘bavoke Simao’ adlı albümünde ‘Dewa Tovo’ adlı eserini seslendirdi.
2018 yılında ‘Ju Game’ adlı profesyonel ilk albüm kaydı ile müzik piyasasına adım atan Zeynep Kılıç deneyimli bir müzisyen kadrosuyla çalıştı. Albümün aranjeleri ve kaydı Fuat Saka tarafından gerçekleştirildi. ‘Bir adım’ anlamına gelen ‘Ju Game’ adlı albümde yer alan şarkıların tamamı Kırmançki seslendirildi. 2021 yılında da Ware isimli albüm çıkardı.
Nuray ATMACA-Cihan BERK/PİRHA
Yoruma kapalı.