PİRHA- Roman Diyalog Ağı, ‘8 Nisan Dünya Romanlar Günü’ ile ilgili bir açıklama yayınlayarak, “Bugün aynı zamanda, Romanların yaşamın her alanında karşı karşıya kaldığı sorunlar, sosyal dışlanma ve ayrımcılık konusunda farkındalık yaratmamız, bu sorunlarla mücadelede birlik ve dayanışmanın önemini vurgulamamız için de bir fırsat” dedi.
Türkiye’deki dört Roman grubu olan Rom, Lom, Dom ve Abdalları temsil eden Roman Diyalog Ağı (RODA), 8 Nisan Dünya Romanlar Günü ile ilgili Roman yurttaşların sorunlarını ve çözüm önerilerini aktardıkları bir açıklama yayınladı.
Yayınlanan yazılı açıklamada, Roman yurttaşların yaşadıkları sorunlar aktarılırken, söz konusu sorunların çözümü için yerine getirilmesi gereken talepler sıralandı.
İnsan hakları konusunda duyarlı olan tüm kesimlere de dayanışma çağrısı yapan RODA, sadece ‘Dünya Romanlar Günü’nde değil yılın tümünde Romanların yanında olmalarını istediklerini belirtti.
“AYRIMCILIK KONUSUNDA FARKINDALIK YARATMAMIZ İÇİN BU GÜN BİR FIRSAT”
1971 yılında İngiltere’de düzenlenen ilk Dünya Roman Kongresi’nde alınan kararların, o günden bu yana Romanların tüm dünyada ayrımcılığa karşı mücadelesine yol gösterdiği ifade edilen açıklamada; “Kongrenin gerçekleştiği gün olan 8 Nisan ise her yıl, ‘Barış, refah ve dayanışma için birlik’ anlayışıyla Dünya Romanlar Günü olarak kutlanıyor. Dünya Romanlar Günü yılda bir kez de olsa Romanların, ülkemizin çeşitliliğine ve kültürel mirasına yaptığı katkıyı kutlamak için önemli bir vesile. Bugün aynı zamanda, Romanların yaşamın her alanında karşı karşıya kaldığı sorunlar, sosyal dışlanma ve ayrımcılık konusunda farkındalık yaratmamız, bu sorunlarla mücadelede birlik ve dayanışmanın önemini vurgulamamız için de bir fırsat” denildi.
“ROMAN ÇOCUKLAR KALİTELİ EĞİTİME ERİŞEMİYOR”
Romanların, Türkiye’nin en büyük gruplarından birini oluşturduğunu ve ülkenin dört bir yanına dağıldıkları söylenen açıklamanın devamında şu sözlere yer verildi:
“Bin yılı aşkın bir süredir bu toprakların çocukları olmalarına karşın en çok ayrımcılığa uğrayan grupların başında geliyor. Tarihsel ve toplumsal bir arka plana sahip önyargılar ve ayrımcılık, Romanların eğitim, istihdam, barınma ve sosyal güvence gibi temel haklarına erişimlerinde ağır sorunlarla karşı karşıya kalmalarına yol açıyor. Bu sorunların yanı sıra yaşadıkları yoksulluk ve yoksunluk Romanların toplumsal, kültürel, ekonomik ve siyasi yaşama eşit olarak katılımının önündeki en büyük engeli teşkil ediyor. Günümüzde, Roman çocukların eğitime erişimi meselesi endişe verici boyutlarda. Roman çocuklar maddi olanaksızlıklar yüzünden çok erken yaşta okul sıralarını terk etmeye mecbur bırakılıyor. Okula devam etme şansı bulan az sayıdaki Roman çocuk ise, bu yoksulluk döngüsünü kırmaları için son derece önemli olan ‘kaliteli’ eğitim alamıyor, okul sisteminde de önyargılarla başa çıkmak zorunda kalıyor.”
“ROMANLAR TÜM KIRILGAN GRUPLAR ARASINDAKİ EN YÜKSEK İŞSİZLİĞE SAHİPLER”
Yakın zamanda yapılan Türkiye’de Roman Toplulukları ve Yoksulluk Araştırması’na göre, Romanların ortalama %77.5 ile tüm kırılgan gruplar arasındaki en yüksek işsizliğe sahip gruplardan biri olduğu dile getirilen açıklamada; “İş piyasasında da karşı karşıya kaldıkları önyargılar ve ayrımcılığın da etkisiyle, istihdam olanaklarına eşit şekilde erişemiyorlar. Bulabildikleri işler genelde geçici nitelikte, düşük ücretli, güvencesiz ve ağır işler oluyor. Düzgün işlerde çalışamama ve düzenli gelir elde edememe hali Romanları yoksulluk sarmalına kilitliyor. Barınma da Romanlar için ciddi bir sorun. Romanların çoğunluğu alt yapı ve üst yapının yetersiz olduğu kenar mahallelerde, standart altı evlerde yaşamalarını sürdürüyor. Akan çatılar, rutubet, duvarlarda hasar, pervazsız kapı ve pencereler olağan ev koşullarından. Evlerin kışın ısınması, yazın serin tutulması başka bir sorun. Kentsel dönüşüm barınma sorununa çare getirmesi gerekirken, yerinde iyileştirme yapılması gerekirken, bazı yerlerde mekânsal dışlanmanın bir ifadesi olarak tezahür ediyor. Romanların yaşam alanları, kültürleri, mahalle kültürü içerisinde var olan toplumsal ve dayanışma ilişkilerini de tahrip ediyor. Şehrin dışındaki yerlere yerleştirilip toplumun geri kalanından tecrit ediliyor” ifadeleri kullanıldı.
“ÖNYARGILAR NEFRET SÖYLEMİNE DÖNÜŞÜYOR”
Romanların, fiyatların sürekli yükseldiği ortamda, besleyici gıdalara erişmesinin daha da zorlaştığına vurgu yapılan açıklamada, nesiller boyunca protein ve vitamin açısından zengin gıdalara erişimde sıkıntı yaşayan bu kesimin, artık bakliyatı da öğünlerinden çıkardığı belirtildi.
İyi beslenememe, standart altı evlerde barınma, ağır yaşam koşulları ve yoksulluğun sağlık göstergelerine yansıdığı aktarılan açıklamaya şöyle devam edildi:
“Romanların ortalama yaşam beklentisi ülkemizdeki ortalama yaşam beklentisinin yaklaşık 10 yıl altında. Solunum yollarına ilişkin rahatsızlıklar çocuklarda yaygın olarak görülüyor, kronik hastalıklar yirmili yıllarda başlıyor, yaşla beraber ağırlığı artıyor. Yoksulluk en temel sorunlardan. Ancak, Romanların toplumsal yaşama eşit yurttaşlar olarak katılımının önündeki en büyük engel ve yukarıda sıralanan sorunların altında yatan ana sebep karşı karşıya kaldıkları önyargılar ve bu önyargıların yol açtığı ayrımcılık. Özellikle medyada yer alan ayrımcı ifadeler, Romanlar gibi kırılgan grupların daha da dışlanmasına yol açarken, önyargıları da pekiştiriyor. Maalesef önyargılar ayrımcılığın ötesinde, kimi yerde nefret söylemine dönüşüyor. Nefret söylemi konusunda da yeterince önlem alınmıyor. Bu suçu işleyenler yaptıklarıyla kalıyor.”
ÇÖZÜM BEKLEYEN SORUNLAR
Tüm olumsuzluklara rağmen, son yıllarda Romanların kültürüne, tarihine ve sosyal sorunlarına yönelik ilginin arttığına ve taleplerin bir kısmının yetkililer tarafından dikkate alınmaya başladığına işaret edilen açıklamada, Roman yurttaşların yaşadıkları sorunlarının çözülebilmesi için talepler sıralandı.
‘Romanların yaşadıkları sorunlara yönelik çözüm üretilmesi konusunda somut adımların atılmasını istiyoruz’ denilen açıklamada şu taleplere yer verildi:
“-Romanlara yönelik nefret söylemleri, sosyal dışlama ve ayrımcı tutumların önlenmesine ilişkin yasal mevzuat oluşturulması ve bu tür vakaların önlenmesine yönelik var olan yasal yaptırımların uygulanması,
-Eğitimden istihdama, sağlıktan barınmaya ve önyargılarla mücadeleye kadar yaşamın tüm alanları kapsayan Romanlara yönelik gerçekçi ve bütüncül toplumsal içerme politikalarının ve stratejiler geliştirilmesi; bunların eylem planları ve önlemlerle, gerekli bütçenin de ayrılarak hızla uygulamaya koyulması,
-Pandeminin yol açtığı sorunlardan en ağır şekilde etkilenen Romanlara yönelik sosyo-ekonomik destek paketlerinin oluşturulması,
-Başta eğitim, politika ve medya alanlarında olmak üzere, Romanlara ilişkin resmi anlatı ve söylemlerin, demokratik toplum, insan haklarına saygı ve hukukun üstünlüğü ilkeleri kapsamında ve bu ilkeleri güçlendirecek şekilde pozitif bir çerçevede yansıtılması,
-Romanlara ilişkin her türlü destek programı, politika, strateji ve eylem planının hazırlama, uygulama, izleme ve değerlendirme süreçlerinde Romanların katılımının sağlanması ve görüşünün alınması,
-Ülkemizin kültürünün bir parçası olan Roman kültürü konusunda farkındalığın ve görünürlüğün artırılması.”
İNSAN HAKLARINA DUYARLI SİVİL TOPLUM AKTİVİSTLERİ VE KAMUOYUNA ÇAĞRI
Bu konuda insan haklarına duyarlı sivil toplum aktivistleri ve kamuoyundan da beklentileri olduğunu söyleyen RODA, son olarak şunları aktardı:
“-Romanlara yönelik önyargılarınız ve kalıp düşüncelerinizi sorgulamanızı,
-Romanların maruz kaldığı nefret söylemi, sosyal dışlanma ve ayrımcılık konusunda sesinizi çıkarmanızı,
-Romanların tarihi, sosyal ve kültürel yaşamlarıyla, yaşadıkları ekonomik ve toplumsal sorunlara ilişkin bilgilenmenizi,
-Romanların ayrımcı tutumlara maruz kaldığına tanık olduğunuzda, onların yanında yer almanızı,
-Roman toplumuyla ilgili konularda karar almadan önce, onları karar süreçlerine katılmanızı,
-Sadece 8 Nisan Dünya Romanlar Günü’nde ya da 6 Mayıs Hıdırellez’de değil, yılın tümünde Romanların yanında olmanızı bekliyoruz.”
PİRHA/ANKARA
Yoruma kapalı.