PİRHA- Pir Sultan Abdal Kültür Derneği (PSAKD) Diyarbakır Şubesi, Dersim Tertelesi’nin yıl dönümünde panel gerçekleştirdi.
PSAKD Diyarbakır Şubesi öncülüğünde Halkların Demokratik Partisi (HDP) Halklar ve İnançlar Komisyonu, Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Halklar ve İnançlar Komisyonu ile Demokratik İslam Kongresi ortak olarak panel düzenledi.
Çok sayıda yurttaşın katıldığı ve moderatörlüğünü PSAKD Diyarbakır Şube Başkanı Cafer Koluman’ın yaptığı panele HDP Urfa Milletvekili Nimetullah Erdoğmuş, HDP PM üyesi Nesimi Aday panelist olarak katıldı. Katliamda hakka yürüyenler ve demokrasi şehitleri için bir bir dakikalık saygı duruşundan sonra Axuçan Piri Hidayet Uluerçek gülbeng verdi.
“ALEVİ KURUMLARI OLARAK KAMUOYU OLUŞTURAMADIK”
Açılış konuşmasını yapan PSAKD Diyarbakır Cemevi Başkanı Cafer Koluman, Dersim için halen yeterli bir kamuoyunun oluşturulmadığına dikkat çekerek, “Ulus devlet politikaları sonucu tek tipleştirme adına ne varsa farklı etnik kimlikler ve inançlar tasfiye edildi. Nerede farklı bir unsur varsa tek tipleştirme adına Dersim’e sefer düzenlendi. Altı kez yoğun bombardıman yapıldı, Munzur kan aktı. Bu soykırım politikası sonucu Dersim bir çıban başı görülüyordu. Dersim dönemin koşullarında kendi kimliğiyle, kendi özgünlüğü ile özgür ve özerk olarak yaşamıştır. Bu soykırım sık yönetim şeklinde 1947’ye kadar devam ediyor. Başta Alevi kurumları olmak üzere Dersim için yeterli bir kamuoyu oluşturulmamıştır. Acılarımız diri duruyor, bu yarayı taşıyoruz. Demokratik İslam Kongresi’nin, HDK Halklar ve İnançlar Komisyonu’nun ve biz Alevi kurumlarının burada olması çok anlamlı” diye konuştu.
“ŞARK ISLAHAT PLANI İLE DERSİM VURULACAKTI”
“Tarihi iyi bir bilince çıkaramazsak doğru sonuç alamayız” diyen HDP PM Üyesi Nesimi Aday ise, katliam tarihinin hala açığa çıkarılamadığı ve bu yüzden iktidarların hep katliam tarihlerini farklı anlattığının altını çizdi. Koçgiri ve Dersim Katliamı’nın tarihsel süreçlerine dair aktarımda bulunan Aday, şunları vurguladı:
“Dersim anmasının Amed’de yapılması çok kıymetli. 4 Mayıs Roca Şaye’dir bizim için. Dersimle hala yüzleşilmedi. Tarihi iyi bir bilince çıkaramazsak doğru sonuç alamayız. Bizim tarihimizi hep bizden çaldılar ve farklı anlattılar. Şark Islahat Planı’nda der ki Fırat’ın batısında oturan Kızılbaş Kürtleri asimile edip 500.000 nüfusu Anadolu içlerine sürelim. İsmet İnönü’nün 1930 tarihli raporunda ise Erzincan’ın hızla Kürtleştiği ve oradaki ağaların Kürt maraba bile çalıştırmasını tembihliyor. Şimdi ise Erzincan’da bir avuç Kürt-Alevisi kalmış ve oraya da Ahıska Türklerini yerleştirerek onları göçertmek istiyorlar. Şark Islahat Planı halen devam ediyor. 1935 yılında Tunceli Kanunu çıkarılarak Dersim’i yakmayı kafaya koyuyor ve uygulamasına geçiyor. Soykırımın asıl Dersim anmasının Amed’de yapılması çok kıymetli.”
Dersim’de yaşananların soykırım olduğunu belirten Aday, Şark Islahat Planı politikaları sonucu Dersim’in hedef olduğunu hatırlattı. Bu planın hala devam ettiğine dikkat çeken Aday, “Dersim’de toplu katliam var, çocuklar ve kadınların öldürülmesi var, ekonomik kaynakların bitirilmesi var, insanların götürülmesi var. 15 Kasım 1937’de idam edilen Seyit Rıza’nın idamında Kemal Atatürk’ün de bulunduğuna dair belgelerin ortaya çıktığını ifade eden Aday, babanın gözünün önünde oğlunu asıyorlar. Yitirdiklerimizi saygıyla anıyorum” diye konuştu.
“DERSİM’DE İSYAN DEĞİL SOYKIRIM VAR”
Panelistlerden bir diğeri HDP Milletvekili Nimetullah Erdoğmuş ise, tertele yani soykırımın başlangıcının Ermeni Katliamı ile başlayıp Şeyh Sait ve Dersim Katliamı ile devam ettiğinin altını çizdi. Şark Islahat Planı ve gizli devlet raporlarının buna delil olduğuna dikkat çeken Erdoğmuş, arşivlerin açılarak katliamla yüzleşilmesi çağrısında bulundu. Erdoğmuş “Birinci tertele Ermeni Soykırımı ile ilgili ifadedir. İkinci tertele Şeyh Said dönemindeki terteledir. Son tertele ise Dersim Soykırımı ile ilgilidir. Dersim’de yaşanan bir isyan değil. Çünkü felaket ben geliyorum zaten diyordu. O kara günlerin sorumluları kim, bunu hazırlayan olaylar sebepler nedir bunlar birbirine bağlıdır. İsmet İnönü’nün, Fevzi Çakmak’ın, bakanların raporları var. Bütün bu raporları bir araya getiren devlet refleksi var. Bu bir devlet projesidir. Devlet genelkurmay arşivlerini açmalıdır. Her şeyin ortaya konulması lazım” diye belirtti.
Panel Dersimli sanatçı Doğan Çelik’in Kırmancki (Zazaca) müzik dinletisi ile devam etti.
PİRHA / DİYARBAKIR
Yoruma kapalı.