PİRHA-Pir Sultan Abdal Kültür Derneği (PSAKD) Kadıköy Şubesi İçerenköy Cemevi’nde verilen Alevilik eğitim seminerinde konuşan Naz Atmaca, kentlere göçle birlikte cemevlerinin yapımı ve asimilasyonun yaygınlaştığını vurguladı.
Pir Sultan Abdal Kültür Derneği (PSAKD) Kadıköy Şubesi İçerenköy Cemevi’nde ikincisi düzenlenen Alevilik eğitim seminerinin ilk sunumu Alevilik üzerine çalışmalarıyla tanınan Naz Atmaca tarafından verildi.
“12 HİZMET ŞEHİRLERDE DEĞİŞİME UĞRADI”
Kentlere göç sonrası cem ve 12 hizmetin değişim dönüşümünü anlatan Atmaca şunları ifade etti: “Cemde cemal cemaledir herkes. Kadın erkek yoktur cemde. Ceme kilit nefesiyle başlanır, Alevilerin ulu nefesleriyle cemdeki canlar kilidi açmak için ortaklaşır. Alevi inancında her şey yaşamın içindedir. Zaman ve mekan önemlidir. Eskiden cemler kapalıydı, şehirlere gelindiğinde 12 hizmet değişime uğradı.1950 ve 1960’lı yıllarda kente göçler başladı. Özellikle 1990’lı yıllardaki göçle birlikte şehirde görünür oldular. Aleviler asıl kırılmayı Sivas katliamıyla yaşıyor. Büyük kırılma Sivas’tır. Bu kırılmayla birlikte Aleviler cemevlerinde toplanmaya başladılar. Evden cemevine geçiş sürecidir bu. İlk cemevi 1992 yılında yapılan Sarıgazi cemevidir. Ardından 1994 yılında Kartal cemevi, 1995 yılında ise Okmeydanı cemevi yapılmıştır. O dönem cemevlerinde yöresel cemler yapılıyordu. Dersimliler ayrı, Hubyarlılar ayrı. Farklı sürekten gelen ocaklar diğer cemleri kabul etmiyordu.”
OCAK DEDELİĞİNDEN CEMEVİ DEDELİĞİNE GEÇİŞ
1998 yılında Cem Vakfı’nın kurulmasıyla birlikte oluşturulan dedeler kurulunda dedelere ve zakirlere kurslar verilerek tep tik dedelerin yetiştirildiğini ifade eden Atmaca, “Dedeler kendi bölgelerine gidip anlatıyor ‘Cem Vakfı cemleri canlı yayında veriyor. Kurum dedeleri ünlü oluyor’ diye. Böylelikle ocak dedeliğinden cemevi dedeliğine geçiş yapılıyor. Ocaklar soya dayalı toplumda yer edinirken yerine gelenekten kopan cem erkanını özel kurslardan öğrenmiş atanmış dedeler geçiriliyor. Yetiştirilen dedeler geleneği bilmiyor kurum yöneticileri tarafından yönlendiriliyor. Cemevi yönetimi dedeyi çalışanı yapıyor. Bu da dedenin otoritesini sarsıyor. Eskiden güçlüyken şimdi dede kurumun lafına bakıyor” dedi.
“CEMEVLERİYLE BİRLİKTE ASİMİLASYON YAYGINLAŞTI”
Talip dede ilişkisine değinen Atmaca, talibe soru sorulmadığını, dede talip ilişkisinin cemevinde yitirildiğini belirtti. Alevilerin kentlere göçmeden önce kırsal alanlarda yolunu ve erkanını yaşadıklarını hatırlatan Atmaca, kente göç edince koşullara göre para, zaman ve mekanın devreye girdiğini ve burada da cemevleriyle birlikte asimilasyonun başlayarak yaygınlaştığını kaydetti.
“ZAMAN VE MEKAN DEĞİŞTİĞİNDE ALEVİLİK DE DEĞİŞİYOR”
Cemde 12 hizmeti yürütenlerin iç çelişkilerini aktaran Atmaca, “12 hizmet sahipleri ile ceme gelenler arasında gerilimler var. Ceme gelenler 12 hizmet sahiplerine ‘Kadın erkek neden ayrı oturmuyor? Neden dede Kur-an okumadı? Neden kadınlar başını kapatmıyor?’ gibi sorular soruyorlar. Yine 12 hizmet sahipleriyle cemevi yöneticileri arasında da sorunlar yaşanıyor. 12 hizmeti yürütenler kendi iç dünyalarında da gerilim yaşıyor. Bunun sebebi cemlerin gelenekselliği yitirmesi, özünü kaybetmesi. Burada Aleviliğin değişip dönüştüğünü görüyoruz. Mekan ve zaman değiştiğinde Alevilik de değişiyor” şeklinde ifade etti.
PİRHA/İSTANBUL
Yoruma kapalı.