PİRHA – Alevi inanç merkezlerinin başında gelen yerlerden Şahkulu Sultan Dergahı 700 yıldır hizmetini sürdürüyor. Dergah, bilimsel ve kültürel aktiviteler için de kapılarını tüm topluma açık tutuyor. Yaklaşık 4 yıldır Şahkulu Sultan Dergahı’nda hizmet yürüten Ali Doğan Dede, dergahın çok zengin bir kütüphaneye de sahip olduğunu belirterek, dergahın lokmalarla ayakta durduğunu anlattı.
Tarih boyunca Alevi-Bektaşi geleneğinin önemli adreslerinden biri olan İstanbul Göztepe’de bulunan Şahkulu Sultan Dergahı, günümüzde de hizmetini sürdürüyor. Toplumun inanç ritüellerinin yanı sıra kültürel aktivitelerine de karşılık veren dergahın hizmetlerini, Derviş Cemal Ocağı’na mensup Ali Doğan Dede’den dinledik.
Yaklaşık 4 yıldır Şahkulu Sultan Dergahı’nda hizmet yürüttüğünü ifade eden Ali Doğan, dergahın net bir tarihçesinin ise henüz yazılamadığına dikkat çekti. Kısıtlı argümanlar doğrultusunda dergaha dair aktarımların olduğunu belirten Ali Doğan, şu bilgileri paylaştı:
“1330-1370’li yıllar arasında Maltepe’nin fethinden sonra bu dergah kuruluyor. Şahkulu Sultan’ın da 18 yıl bu dergahta dedelik yaptığı ve savaşta civarda şehit düşerek buraya defnedildiği ifade edilir. Onunla birlikte 40 dervişlerinin de buranın müdafaası esnasında şehit oldukları belirtilir.
Şahkulu Sultan, 1330 1370’li yılları arasında Alevilik inancının önde gelen şahsiyetlerinden birisidir. Kendisi Horasan erenlerindendir. Pir Hünkar Hacı Bektaş Veli Dergahı’na gidip 3 yıl kadar orada görev yaptığı, daha sonra Maltepe’nin fethi, Pelekanon savaşı sonrasında bu yeri dergah eyler. O günden bugüne burası ‘Şahkulu Sultan Dergahı’ olarak anılmaktadır. Burası aynı zamanda Hünkar Hacı Bektaş Veli Pirin de vekalet makamıdır. 2. Pir Evi olarak geçer.”
“LOKMALAR İLE BU DERGAH AYAKTA DURMAKTA”
Yaklaşık 700 yıldır dergahta bir fiil hizmetin yürüdüğünü belirten Dede Ali Doğan, Şahkulu Sultan Dergahı’nın günümüzdeki işleyişine ilişkin şunları söyledi:
“Tarihten bugüne Şahkulu Sultan Dergahı, üzerine yüklemiş olduğu misyon ile ‘40 Derviş Dergahı, Kırklar Dergahı’ diye de geçer. Kurulduğu günden günümüze kadar bu dergah, lokma hizmeti üzerine kurulmuştur. İstikamet olarak zaten kervanların çokça geçtiği bir güzergah üzerine kurulmuş. Dergah, hizmet esası üzerine kurulmuş bir yerdir. Bugünlerde de aynı hizmet devam etmektedir. Buranın tüm hizmet edenleri, gelen canların vakfımıza, dergaha bırakmış olduğu lokmalar ile bu dergah ayakta durmakta. Örneğin bize yapılan maddi bağışlarla 600 yataklı bir kız öğrenci yurdu yaptık. Kartal Yakacık yolu üzerinde Şahkulu Sultan Dergahı Mustafa Necati Kız Öğrenci Yurdu olarak çok modern bir yurt oldu. Kayıtlar da bu sene başladı. Bizler devletten çok destek alan kurumlar değiliz. Burası ayda ortalama 25.000 kişinin ziyaret ettiği bir dergah. Bırakılan nakdi yardımlar, burada çalışan yaklaşık 17 kişinin maaş ve bu dergahın hizmetinde kullanılıyor.
BİRÇOK ALANDA HİZMET VEREN DERGAH!
Şu anda matem ayındayız. Oruç tutulduğundan dolayı akşamları hem Muharrem sohbetlerimiz oluyor hem de saat 20.30 gibi oruçlarımızı açıyoruz. Onun haricinde Perşembe, Cumartesi ve Pazar günleri dergah lokması olarak saat 12:00 ile 13:00 arası burada etli bulgur pilavı pişer ve kapılarımız herkese açılır. Burası her alanda hizmet veren bir dergah. Kültürel faaliyetlerde de çok önemli rol oynayan bir yer. Yakın zamanda Ozanlar Festivali Kitap Fuarı gibi etkinlikler de yaptık. Halkı bilinçlendirmek için seminerler, paneller yaparak, ülkenin önde gelen profesörleri, yazarları, çizerleri davet ederek burada halkı bilinçlendirme amaçlı etkinliklerimiz oluyor. Örneğin doğal afetlere karşı AKUT’u dahi buraya çağırdık ve seminerler yaptık. Sadece ibadet ve yemek değil, aynı zamanda sosyal ve kültürel olarak da birçok alanda Şahkulu Sultan Dergahı olarak hizmet vermekteyiz.”
700 YILLIK HİZMET GELENEĞİ!
Şahkulu Sultan Dergahı’nın “Akademi” niteliği olduğunu söyleyen Dede Ali Doğan, 700 yıldır hizmetin sürdüğünün altını çizdi. Dergahın, Arnavut Bektaşiler tarafından ayakta kaldığını da söyleyen Ali Doğan, sözlerini şu cümlelerle sürdürdü:
“Burası ilim, irfan yuvasıdır. Burası sadece ibadet edilen bir yer değil. Burada yetişen dervişler özellikle Bektaşilik tarikatının nüksettiği günden bugüne kadar, yani Balım Sultan Pirden bugüne kadar burası Arnavut Bektaşilerle ayakta kalmış bir dergahtır. Balım Sultan’a kadar burası Horasan’dan gelen Şahkulu Sultan hazretlerinin dergahı olarak anılıyor. Yani Burası bir Kızılbaş Alevi dergahı olarak hizmet ediyor. Balım Sultan’dan sonra sadece burası değil Anadolu’daki bütün dergahlar Osmanlı padişahlarının emriyle Bektaşi dergahı olarak çevriliyor. Burası da bir Alevi Bektaşi dergahı olarak yüzyıllarca hizmet vermiş. Avrupa’ya giden bütün dervişler, postnişinler, buradan hizmet, icazet alıp o tarafa gidip hizmet vermiş. Yani burası bir ilim, irfan yuvasıdır. Her türlü eğitimler bu dergahlarda veriliyormuş. İnsanlar hem felsefi hem manevi hem de bilim üzerine eğitilip buradan Balkanlar’a gidip oradaki dergahlarda hizmet veriyorlarmış.
“DERGAH, TARİHTEKİ MİSYONUNA DEVAM EDİYOR”
Bugün biz halen burada aynı geleneği devam ettiriyoruz. İdari binamızın büyük bir bölümü komple kütüphaneden oluşuyor. Yani Şahkulu Sultan Dergahı çok zengin bir kütüphaneye sahip. Tez hazırlayıp doktora yapanlar buraya gelip, gerek tarihi kaynaklardan ve ülkenin önemli sosyolog, antropolog ve bilim insanları tarafından yazılmış eserlerden faydalanabiliyor. Bu dergahta yetişip tezini hazırlayan onlarca insan vardır. Eğitime, ilime ve bilime önem vererek bu dergah tarihteki misyonuna devam ediyor.
ATIL DURUMDAKİ DERGAHIN ONARIMI İÇİN SEFERBER OLUNMUŞ!
Şahkulu Sultan Dergahı çevresinin geçmiş yıllarda bir Alevi yerleşkesi olduğunu ifade eden Ali Doğan, söz konusu bölgenin demografisindeki değişime de işaret etti. Dede Ali Doğan, dergahın tarihçesine ilişkin şu bilgileri paylaştı:
“Tahminen bundan 50 yıl öncesine kadar bu bölge Arnavut Bektaşilerinin yoğunlukta yaşadıkları bir yerdi. Burası da zaten Arnavut Alevi Bektaşi inancına sahip canların hizmet görüp yürüttüğü bir dergahtı. Bektaşi tarikatına mensup olan Arnavut Bektaşileri burada hizmet görürlermiş fakat artık aralarında bir anlaşmazlık mı oluyor ne oluyorsa burayı terk etmişler. Burası sonrasında atıl bir duruma geliyor. Şu anda Şahkulu Dergahı 8 dönüm araziye sahip. Tarihte ise 220 dönüm arazisi olduğu belirtilir.
Dergah, atıl duruma geldikten sonra evsiz, barksız, madde bağımlılarının geldiği bir alan haline dönmüş. Sivas Zaralı Didar Ana, burayı şu anki vakıf başkanımız Hikmet Yılmazkaya’nın babası Mehmet Ali Yılmazkaya’ya göstermiş. Buranın her gün önünden gelir geçerlermiş ama ne olduğunu bilmezlermiş. İşte Didar Ananın teşvikiyle Mehmet Ali Yılmazkaya beyefendinin de öngörüsü ve hizmetleri ile buranın bir Alevi Dergahı olduğu öğrenildikten sonra Anadolu’nun her yerindeki tüm Alevi canlar, buraya akın edip, destekte bulunup imece usulü bu dergahı onarmış.
Bektaşiler burayı neden terk etmişler bilmiyoruz. Hemen dergahın yan tarafında ahşap bir bina varmış ancak çıkan bir yangında harabeye dönmüş ve cemevinin olduğu bina da göçmüş. Anadolu’nun her yöresinden Alevi inancına sahip canlar, para vermiş, parası olmayanlar da işgücü ile dergahın onarımına destekte bulunmuş.”
MATEM AYI SEBEBİYLE MUHABBET CEMLERİ YÜRÜTÜLÜYOR
Dede Ali Doğan, Muharrem Ayı etkinliklerine ilişkin de şunları ifade etti:
“Şu anda matem ayındayız. Hz. İmam Hüseyin’in Kerbela’da şehadetinin olduğu günlerdeyiz. Toplumumuzun en önemli unsuru birlik ve beraberliktir. Her akşam bütün cemevi ve dergahlarda olduğu gibi Şahkulu Sultan Dergahı’nda da muhabbet cemlerimiz yapılır ve oruç açma lokmalarımız dağıtılır. Bilgi sahibi olan canlar, bu dergahı ziyaret etsin, Şahkulu Sultan Hazretlerini niyaz eylesinler. Sonrasında hep birlikte cem olunması konusunda arzumuzu belirtelim.”
Eren GÜVEN/İSTANBUL
Yoruma kapalı.