PİRHA-Şeyh Delil Berxican Ocağı’ndan Ana Çiçek Ateş, Gaxan’da neler yapıldığını PİRHA’ya anlattı. Gaxan’da niyaz yapıp ziyaretlere gittiklerini söyleyen Ateş, “Ama artık eski ritüeller kalmamış, kimse yerine getirmiyor” dedi.
Dersim coğrafyası ve Mezopotamya halkları tarafından kutlanan Gaxan yeni yılın gelmesini müjdeliyor. Eski yılı uğurlayıp yeni yılı karşılarken bolluk, bereket için lokmalar pişirilip dağıtılıyor. Köylerde yaşarken kapı kapı tüm evlerin dolaşıldığı bu gelenek şehirlere göçle birlikte şehirlerde de yaşatılmaya çalışılıyor.
Şeyh Delil Berxican Ocağı’ndan Ana Çiçek Ateş, Gaxan’da neler yapıldığını PİRHA’ya anlattı.
“GAXAN’DA NİYAZ YAPIP ZİYARETLERE GİDERDİK”
Gaxan’da niyaz yapıp ziyaretlere gittiklerini söyleyen Çiçek Ateş, “Gaxan’da oruç tutulurdu, gömeler, kavutlar pişirilirdi, daha sonra komşulara niyaz dağıtılırdı. Bereket olsun diye buğday ve nohutu pişirip ipe asar, sonrada kendi hayvanlarımızın olduğu ahıra asardık. Yaptığımız dövmeyi gün doğmadan suyun, çeşmenin önüne götürürdük ve ilk önce sudan rızalık alırdık. Pişirdiğimiz hediği suya dökerdik sonra yeni yılın ilk suyu olduğu için eve getirip küçük çocuklara banyo yaptırılırdı, hayvanların kaldığı ahıra, damlara serpilirdi ve o suyu da içerdik bereket, arınma anlamında, o su yeni yılın ilk bereket suyu olarak algılanırdı. Cuma gününden önce kavutu leğene koyardık etrafında da çerağlar yakardık. Xızır gelip yiyecek diye cuma günü de pişirirdik, kavururduk komşularımıza dağıtırdık” dedi.
“ESKİDEN GAXAN’DA OCAĞIMIZDA CEM TUTARDIK”
Her sene yeni yılda ocaklarında Gaxan’da cem tuttuklarını ifade eden Ateş, “Eskiden babam Gaxan’da köylüleri çağırıp cem tutardı. Cemlerimizde genelde kendimiz ve toplumumuz için dua ederdik. Ceme getirdiğimiz niyazları akşam dağıtırdık geri kalanı da ertesi gün komşularımıza verirdik. Gaxan’da cemin dışında inancımızda göme yapardık o gömenin içerisinde belirli çubuklar koyardık. Sağlık, bereket gibi yaşama dair çubuklar koyuyorduk. Sonra çubukları pişirdiğimiz gömenin içerisine dizerdik piştikten sonrada kime hangi çubuk gittiyse o yıl o anlamda yaşardı” diye o günlerin geride kalmasının hüznünü paylaştı.
“YAŞLANDIĞIM İÇİN RİTÜELLERİ YERİNE GETİRMEKTE ZORLANIYORUM”
Ama artık eski ritüelleri kimsenin yerine getirmediğini dile getiren Ateş, şunları söyledi:
“Köyde olmadığım için ocağımda çerağ uyandıramıyorum. O yüzden çocuklarıma vereceğim köye gidip ocağımızda çerağ uyandırsınlar. Bende bu sene Gaxan’da niyazımı yapıp komşularıma dağıtacağım. Eskiden ocağımıza gidip çerağlar uyandırırdık, ama şimdi öyle değil artık yaşlandık ritüelleri yerine getirmekte zorlanıyoruz ama ben ölene kadar ritüelleri yerine getirmeye çalışacağım” diye belirtti.
Cihan BERK-Nuray ATMACA/DERSİM
Yoruma kapalı.