PİRHA- Dersim’deki tarikat yapılanmasını, Alevi asimilasyonuna katkı sağladığı belirtilen Tunceli Cemevi Başkanı Ali Ekber Yurt’a sorduk. Yurt, Dersimlilerin aksine “Tarikatların Tunceli’ye zarar vereceğine inanmıyorum” diyor. Yurt, bazı dinci vakıf ve derneklerin Dersim’de şubeler açtığını belirterek, “Burada en faal gördüğüm Semerkant diye bir yer açılmış. Orası herhalde Menzilcilerinmiş, onu bile tam bilmiyorum” dedi. Yurt ayrıca cemevinden cenazeleri Sünni hocaların kaldırdığını da sözlerine ekledi.
Dersim Araştırmaları Merkezi (DAM) Dersim’de tarikatların örgütlenmesine dair saha çalışması yaptı. Aralık ayında yapılan açıklamaya göre tarikatlar Dersim’de çeşitli faaliyetler yürütüyor. DAM’ın araştırmasında, Dersim’de dernek ve vakıf adı altında kurumlaşan bu tarikatlar, Fethullah Gülen’in başvurduğu taktikler üzerinden örgütlenmeye çalışıyor. DAM, “Tarikatların Dersim çıkarması ciddiye alınmalı ve sıradan bir gelişme olarak görülmemelidir. Tez elden kurumlarımız halkı uyarmalı ve tarikatlara karşı bilgilendirme çalışmaları yapmalıdırlar” çağrısında bulunmuştu.
Dersim Dernekler Federasyonu da (DEDEF), “Topla, tüfekle, sürgünlerle başaramadıklarını tarikatlarla yapmak istiyorlar” şeklinde açıklama yapmıştı.
Dersim’deki tarikat yapılanmasını, Alevi asimilasyonuna katkı sağladığı iddia edilen Tunceli Cemevi Başkanı Ali Ekber Yurt’a sorduk.
Yurt, bazı dinci vakıf ve derneklerin Dersim’de şubeler açtığını ve Munzur Üniversitesi’ne okumaya gelen öğrencilere yönelik faaliyet yürüttüklerini belirterek şu bilgiyi de verdi:
“Burada en faal gördüğüm Semerkant diye bir yer açılmış. Orası herhalde Menzilcilerinmiş, onu bile tam bilmiyorum. Eskiden Tunceli’de yaşamış daha sonra Tunceli dışında bir yerlerde yaşamış, etkilenmiş bir vatandaş var ve o vatandaş bu işi genelde yürütüyor. ama onu da çok tanımıyorum.”
Ali Ekber Yurt, Dersimlilerin aksine “Tarikatların Tunceli’ye zarar vereceğine inanmıyorum” iddiasında bulunuyor.
Alevi asimilasyonun hızla devam ettiği süreçte Alevi cenazelerinin de Tunceli Cemevinden Sünni hocalar (imamlar) tarafından kaldırıldığını söyleyen Ali Ekber Yurt, “Burada Alevi dedesiyle, cami hocasının yaptığı hizmet aynı. Tunceli Cemevi cenaze hizmeti için hoca belirlemiyor. Herkes istediği hocayı getirme özgürlüğüne sahip” diyerek asimilasyonun nasıl yapıldığının ipuçlarını da veriyor.
İşte Tunceli Cemevi Başkanı Ali Ekber Yurt‘un PİRHA Editörü Nilgün Mete’nin sorularına verdiği yanıtlar:
PİRHA: Dersim’de tarikat yapılanması olduğu ortaya çıktı. Tarikatlar, dinci örgütler neden Dersim’i seçiyor?
ALİ EKBER YURT: Bir tarikat yapılanması olarak değil de, belli vakıf ve dernekler Tunceli içerisinde şubeler açmış ve benim izlediğim kadarıyla bunlar sadece buraya okumak için gelen kendi tabanına yakın öğrencilere yönelik faaliyet yürütüyorlar gibime geliyor veya buradaki dışardan gelen memurlar üzerinden kendi tabanlarının buradaki taleplerini karşılamaya yönelik.
-Ancak Alevi gençlerini de etkiledikleri, örgütledikleri biliniyor.
Ben bilmiyorum. Şu ana kadar somut bir örnek görmedim.
-IŞİD’e katılanlar bile var…
Bilmiyorum ben somut bir örneğini görmedim. Ama şu var. Kendine yer, mevki, makam edinmek isteyip de oraya yanaşanlar varsa bir şey diyemem. Ben bu yapıları çok tanımıyorum. Her ne kadar cemevi üzerinde bir karalama kampanyası olsa da ben cemevinin başkanı ve bu bölgede bir dede olarak o sayılan isimlerin bir çoğunu tanımıyorum. Orada birkaç isim sayıldı, Bülent Kar ismi sayıldı. Bülent Kar, Memur-Sen Tunceli Şube Başkanı olduğu için birkaç toplantıya davet edildiğimizde bir araya gelmişiz. Burada en faal gördüğüm Semerkant diye bir yer açılmış. Orası herhalde Menzilcilerinmiş, onu bile tam bilmiyorum. Eskiden Tunceli’de yaşamış daha sonra Tunceli dışında bir yerlerde yaşamış, etkilenmiş bir vatandaş var ve o vatandaş bu işi genelde yürütüyor. O vatandaşı pek tanımıyorum. Onun dışında Birlik Vakfı varmış. İnanın hiçbirinden doğru düzgün haberdar bile değiliz.
-Sizce neden tercih ediyorlar Dersim’i? Alevileri niye etkilemeye çalışıyorlar?
Alevileri etkilemeye çalışıyorlar diye bir şey yok. Siz de bilirsiniz ki her düşünce, her görüş kendi fikrini, düşüncesini her yerde her kesime anlatmak ve fikirlerini sunup kazanmak ister. Bugün bu bizim için Sol görüşlü insanlar için de böyledir. Sol görüşlü insanlar bugün Konya’da, Kayseri’de Yozgat’ta kendi derneklerini kendi düşüncelerini anlatan vakıflarını açmak istemezler mi?
-Solcular sınıfsal düşündüğü için tabi ki işçileri emekçileri etkilemek isterler. Bu başka bir şey. Alevi dernekleri Sünnileri etkilemeye çalışıyor mu?
Bugün herkes fikrini, düşüncesini, inancını… işçi emekçi diyorsunuz ama onlar da kendine göre her inananı kendi tarafına kendi düşüncesine çekmek istiyor.
-Siyasi partilerin taraftar kazanması başka bir şey. Şu an Alevi örgütleri gidip Sünnileri etkilemeye çalışıyor mu? Ama bu tarikatlar Alevileri etkilemeye, dönüştürmeye çalışıyor.
Konuşmamın başında dedim. Bunların faaliyetleri Alevilerden çok burada kendi tabanlarına yönelik.
-Dersim’de tabanları var mı peki?
Tabanları nedir. Tunceli’nin nüfusu zaten hali hazırda ne ki?
-Dersim Alevilerin yoğunlukla yaşadığı bir kent.
Öyle de, Tunceli, Dersim dediğin il merkezinin nüfusu zaten 33 bin. Bunun 5-6 bini öğrenci, 10 bini memur. Neredeyse yarı yarıya yabancı. Bu adamlar kendi tabanlarını burada görüyorlar ve o tabanlarının istek ve talepleri doğrultusunda kendi dernek ve vakıflarını açıyorlar.
-Siz çok iyi niyetli yorumluyorsunuz…
Ben niyet sorgulayamam ama şunu önemserim. Hukuk içerisinde kendi fikirlerini düşüncelerini anlatmak istiyorlardır. Şuna ben inanmıyorum. Ben Tuncelilerin, Dersimlilerin, Alevilerin gidip de o tarikatlara ilgi göstereceğine, o tarikat mensuplarına ve o derneklere üye olacağına, dönüşeceğine inanmıyorum. Tunceli insanı mümkün değil, değişsin. İçlerinde çıkar ve menfaati doğrultusunda, bürokraside yer kapmak adı altında veya 3-5 lira koparmak, bir iki ihale almak adına 3-5 kişi gider ama o da onlarla sınırlı kalır. Onlar da bir süre sonra geri döner.
-Asimilasyon son derece fazla Aleviler üzerinde.
Tarikatların Tunceli’ye zarar vereceğine inanmıyorum.
-Nasıl inanmıyorsunuz? Şeriatçı dinci yapılanmalar zarar vermez mi?
Somut örnek verin…
-Tarikatlara hiç tepki vermiyorsunuz Ali Ekber bey!
Bakın veriyorum, ben size diyorum inanmıyorum. Ben Tunceli’de tehlike arz edecek bir tarikat yapılanmasına şu an inanmıyorum. Bu tarikat yapılanmalarını Tunceli kabullenmez.
-Cemevine geliyor mu bu tarikatçılar?
Ben bunların hiçbirini tanımıyorum. Cemevine gelseler tanırım herhalde.
Kimliklerini gizleyerek gelmiyorlar mı sizce?
Hayır ben görmedim.
Peki 2 yıl önce Diyanet İşleri Başkanı gelmişti Tunceli Cemevine. 2 imam hatipli, dini iyi bilen dede istiyoruz demiştiniz, geldiler mi peki?
Öyle bir iddiamız yoktu. Bu yalan.
O dönem yazıldı bunlar.
Yazıldı işte bu yalan.
-İki dede istiyoruz dini bilen diye.. geldi mi onlar?
Onu Çemişgezek cemevi istedi, biz istemedik. Çemişgezek Cemevi başkanı dedi ki gençlerimizi eğitecek, ilim irfan sahibi, Kuran öğretebilecek dede gönderin.
-Tunceli Cemevinde Kuran kursu var mı?
Hayır, Kuran kursumuz yok.
TUNCELİ CEMEVİNDEN CENAZELERİ İMAMLAR KALDIRIYOR
Bazı cemevleri Kuran kursu açıyor.
Tunceli Cemevinde şu an Kuran kursu yok ama bakın size bir şey söyleyeyim. Uzaktan görüldüğü gibi değil. Tunceli Cemevi olarak biz cenazelere hoca görevlendirmiyoruz. Herkes hocasını getirmekte serbest ama Tuncelilerin en çok tercih ettiği hocalar iki cami imamı biliyor musunuz.
Cami imamı gelip cenaze mi kaldırıyor cemevinden?
Evet ben bunun önüne geçmek istediğim zaman da toplum beni linç etti.
Ama bakın demek ki asimile olmuşlar. Tarikatlar etkili olmuş eğer imamı getiriyorsa oradaki Aleviler.
Ondan değil, buradaki yerli hocaların hal ve hareketleri yüzünden.
-Yerli hoca derken anlamadım. Alevi mi bunlar?
Bizde Alevi olup da o hizmeti yapan 3-5 hocanın yüzünden.
Toplumun bir kesimi demek ki bu kadar çığrından çıkmış, bunun farkında değil misiniz?
Bunları seçmelerinden kaynaklı biraz evvel bahsettim. Biz de Aleviliği anlatacak imkanı bulamadığımız için.
İşte o tarikatlar amacına ulaşıyor. Oradaki ‘Aleviler’ eğer cami imamını çağırıyorsa cenazesine, bu korkunç bir şey değil mi?
Dediğiniz tarikatlarla ilgili iddialar son 3-5 yıldır, 10 yıldır işte. Bu dediğim hocalar 30 yıldır burada hizmet yapıyorlar.
Siz cemevi olarak buna nasıl izin veriyorsunuz?
Ben diyorum size, biz cemevi olarak kimseye hoca dayatmıyoruz.
Olur mu öyle şey! Her cemevinin dedesi vardır. Ne hocası, hoca nerden çıktı?
Cenaze hizmetlerini yapanlara hoca denir. Dede farklı bir şeydir.
O zaman Alevi ritüeline, inancına göre cenazeler kalkmıyor Tunceli Cemevinden.
Alevi ritüeli değil. Burada Alevi ritüelinde olan şeye göre birebir hocalar da yapıyorlar.
Nasıl yapacak cami imamı Alevi inancına göre..
Yapıyor işte, adam yapıyor.
Nasıl yapıyor? Allahu Ekber tekbir getirerek yapıyordur.
Alevi ritüelinde Allahu Ekber yok mu?
-Cemlerde var mı Allahu Ekber?
Cemi demiyorum, cenaze hizmetlerini. Cem ayrı bir şeydir, cenaze ayrı bir şeydir.
Olur mu? İnancıyla doğru orantılı değil mi? Dedeler, inanç önderleri “Artık özümüze dönelim” diyorlar?
Ama Alevi ceminde de Allah uludur denilir. Allahın büyüklüğü, şanı anlatır.
Cenaze erkanlarında çok asimilasyon yaşanıyor. Camiden kaldırılmasından farklı değil yani.
Sizin hocalığınız var mı? Cenaze kaldırıyor musunuz?
Cenaze kaldırmıyorum. Aleviyim. Sonuçta Alevi inancına göre cenaze nasıl kaldırılır biliyorum.
Burada Alevi dedesiyle, o cami hocasının yaptığı hizmet aynı.
Cami hocası cemevine gelip Alevi inancına göre cenaze kaldırır mı?
Kaldırır.
Yapmayın. Siz Alevi dedesi olduğunuzu söylüyorsunuz.
Hanımefendi söylüyorum ikisi arasında bir fark olmadığını söylüyorum.
Fark olmuyorsa oradaki Aleviler dönüşmüş, başkalaşmış, asimile olmuş.
Ne biliyorsunuz? 10 göbektir bizim ailemiz hocalık yapıyor bu bölgede. Bir fark görmüyorum babamın yaptığı hizmetle benim yaptığım arasında.
Peki Sünni kökenli mi o cami imamları?
Bilmiyorum, herhalde Sünniler. Yani imamlık yaptığına göre Sünnidirler.
-Alevi olup da imamlık yapanlar var mı?
Alevi imam olmaz, camide imamlık yapmaz.
Yaptırmazlar çünkü, ne kadar asimile olsa da ona değer vermezler.
Yapmışsa Sünnileşmiştir.
Yani şunu anladım: Tunceli Cemevinde Alevilerin cenazelerini Sünni imamlar kaldırıyor.
Çoğunu Sünni imamlar kaldırıyor. Toplum onları tercih ediyor.
İşte toplumun ne hale geldiği ortada, onları tercih ediyorsa… Ancak siz cemevinin dedesisiniz. Siz müdahale etmiyorsunuz?
Müdahale ettim. Ama dinletemedim.
Dedesiniz, oranın başkanısınız, imama izin vermezseniz kimse müdahale etmez.
İzin vermedim ama beni ciddi anlamda hırpaladılar.
Demek ki Dersim’de çok asimilasyon oluyor. Tarikatların orada yapılanmasının sonucu işte.
Yok yok, o tarikatların burada hiçbir faaliyeti yok.
O zaman niye imamı istiyorlar?
O cenazelere o imamları çağıranlara sorarsınız. Neden onu tercih ediyorlar.
İstanbul’da, her yerde cemevinin dedesi cenazeyi kaldırıyor. Tunceli Cemevinde neden öyle?
Tunceli cemevi cenaze hizmeti için hoca belirlemiyor. Herkes istediği hocayı getirme özgürlüğüne sahip.
İşte siz böyle bu anlamda özgür bırakırsanız öyle olur?
Özgürlüğe karşı mısınız?
Olur mu öyle şey. Asimilasyona hizmet eden bir özgürlükten bahsetmiyorum.
Neden? Herkes kendi istediği hocayı getirsin.
-O zaman cami hocası geliyor. Peki cami hocası getirmeyen kimi getiriyor?
Burada 3-5 tane yerli hoca var.
Yani hep Alevi olmayan hoca mı geliyor. Hiç Alevi yok mu?
3-5 tane Alevi hoca var. Kureyşanlı, Baba Mansurlu böyle hocalarımız da var.
-Peki bunlar Kuran kursuna gitmiş insanlar mı?
Bilmiyorum eğitimlerini nerden almışlar.
Ne diyeyim, şaştım bu durumunuza!
PİRHA/ DERSİM
Yoruma kapalı.