PİRHA- Maraş Pazarcıklı Ayşe Fehimli Kuzu, eskiden köylerde olduğu gibi kültürün yaşaması gerektiğini belirterek, “Kentlere göçle beraber kültürümüz asimile oldu. Özenti kültürü gelişiyor. Kendi kültürünü yaşatma yerine, eksik insanlarmış muamelesi yapılıyor. Şimdi anlıyorum ki en güzel kültürü biz yaşadık. Berrak ve temiz bir gelenekten geliyoruz” diyor.
Ayşe Fehimli Kuzu Almanya’nın Kiel şehrinde yaşıyor. Uzun yıllardır Alman Sol Partisi’nde (Die Linke) kadın çalışmaları yürütüyor. Maraş Pazarcık’ın Makşutuşağı köyünden olan Fehimli Kuzu, 1977 yılından bu yana geldiği Almanya’da kendi kültürünü yaşatmaya çalışıyor. “Bir yırtık ayakkabımız olsaydı o topraklarda kalsaydık. O güzellikleri, acıları, hep beraber oralarda yaşasaydık” diyor.
Ayşe Fehimli Kuzu ile eskilerden konuşmak için bir araya geldik. Pazarcık köylerinde çocukluğunda yaşadığı ortak yaşama çok özlem duyduğunu söyleyerek başlıyor. Neler yaşadığını ve nasıl bir ortam olduğunu soruyorum, ailesini anlatarak başlıyor:
“Maksutuşaklıyım. Köyümün ismi hep uşak olmuşlar, ama uşak değiller. Babam Hasane Momike ve anneme Kare Bage derlerdi, ismi Ayşe Fehimli. Annem Halkaçayırlı idi, Babam Gökçayırlı. Zamanında Maksutuşağı’na yerlermişler. Ben fakir bir ailede büyüdüm. Ailem demokrat ve dürüsttü. Babam çok güzel kaval ve mey çalardı. Annem ona divane Hasan diyordu. Öyle de kaldı adı.
Annem de çok çalışkan bir insandı. Küçükken menenjit hastalığına yakalandığı için duymuyordu. Kardeşlerim cezaevine düştüğünde yollarda çok zorlanmış. Otobüslerde, kalacak yerleri olmadığı için köprü altında kaldıkları bile olmuş. Çok tahribat gördüler.”
“BÜTÜN BASKILARA RAĞMEN HALK KIZILBAŞ ALEVİLİĞİ YAŞIYORDU”
Pazarcık’ta eski düğünleri de anlatıyor Fehimli Kuzu. “Kız isteme şimdiden çok farklıydı. Peygamberin kavliyle kız istemiyorlardı. “Hakkın izni ile kızımızı oğlunuza istiyoruz” diyorlardı. Abime kız istemeye gitmiştik. Elma götürmüşlerdi. Kırmızı bir elma. Dost elması diyorlardı. Portakal ve ayva koymuşlardı yanına. Şeker vardı. Gözümüz hep oradaydı, bize bir şeker versinler diye. Kız istendikten sonra, baba kızı çağırdı, ona isteyip istemediğini sordu” diyor.
Düğünlerin vazgeçilmez oyunlarından birinin de Aşe İwe olduğunu belirtiyor. “Sarı ve kırmızı mendille oynarlardı. Kadınlar halka olurdu. O halkada oynarken doğanın dolaşımını simgeliyorlardı” diye ifade ediyor.
Bütün baskılara rağmen halkın Kızılbaş Aleviliği yaşadığını da vurgulayan Fehimli Kuzu, eskiden yaşanan cem erkanlarını da hatırladığı kadar şöyle anlatıyor:
“MÜSAHİP KARDEŞ GİBİDİR”
“Çocukken cem yapıldığında, babamlar musahipleri ile bir görüştüler. Annem bizleri yıkadı, güzel elbiselerimizi giydik. Sonra annemler kömbe yaptı. El örgüsü ile çorap koydu üstüne. Musahiplerine götürdü. Musahipleri ile ortak bir kurban vaat ettiler. Kapıya bekçi koydular. O zaman benim abim de bekçiydi. Ayrıca köyün girişine gençleri koydular. Birileri geldiğinde uyarsınlar diye. O zaman pirimiz Malatya’dan gelmişti. Çok güzel bir cem oldu. Önde çocuklar ve kadınlar oturdu. Hep beraber cem yapıldı. Ben şimdi düşündüğümde bir eğitim gibiydi. Öğütler verildi, yaşama dair bilgiler verildi. Kadınlı, erkekli semaha durdular, sazlar çalındı, deliller yakıldı, lokmalar beraber yenildi. Ben 9 yaşlarındaydım. Tekrar bir ceme tanık oldum. Sevinç telaşı vardı herkeste. Herkes musahibini aldı geldi. Orada bir nasihat verilmişti hiç unutmuyorum: “Musahip kardeş gibidir.” Musahip kardeş gibi olduğu için, kız alınıp verilmezdi.”
“BERRAK VE TEMİZ BİR GELENEKTEN GELİYORUZ”
Eskiden ziyaretlere de gittiklerini dile getiren Fehimli Kuzu, ziyaretlere gitmeden önce taşlara niyaz ettiklerini, orada kurbanlar kestiklerini ve lokmalarını orada paylaştıklarını söylüyor.
“Kentlere göçle beraber kültürümüz asimile oldu. Özenti kültürü gelişiyor. Kendi kültürünü yaşatma yerine, eksik insanlarmış muamelesi yapılıyor. Şimdi anlıyorum ki en güzel kültürü biz yaşadık. Berrak ve temiz bir gelenekten geliyoruz” diye devam ediyor Fehimli Kuzu.
“1977’de Almanya’ya geldiğinde zorluklar çektiğini kaydeden Fehimli Kuzu, 3 çocuğum vardı, onlarla birlikte okula gittim. Sosyal pedagoji okudum” diyor.
Ayşe Fehimli Kuzu Alman Sol Parti’deki görevine devam ediyor.
Elif SONZAMANCI/KÖLN
Yoruma kapalı.