PİRHA- Aleviler için 2025 yılı tarihsel inkarın ve katliamın yeniden yaşandığı bir yıl oldu. Suriye’de rejim değişikliği sonrası başa geçen HTŞ, yıl boyunca Alevilere yönelik katliam yaptı. Soykırımın sürdüğü Suriye’deki Alevilere yönelik, kaçırma, mallarına el koyma, yurtlarından etmeler devam ederken, Alevi kadınlar tecavüze uğradı, kaçırıldı, satıldı. Avusturalya’dan Almanya’ya, Türkiye’den Amerika’ya kadar bir çok ülkede alanlara çıkan Aleviler ve dostları katiamın durması ve sorumluların yargılanması çağrısında bulundu. Aynı zamanda Barış Süreci’nin konuşulduğu bir yıl olan 2025’te Aleviler eşit yurttaşlık haklarının tanınmasını istedi.
Aleviler 2025 yılını, Suriye’deki Alevi katlamına karşı verdikleri mücadele ile geçirdiler. Aleviler; Samandağ’dan İstanbul’a, Dersim’den İzmir’e kadar onlarca kentte, yüzlerce eylem yaparak, soykırımın durdurulması için iktdara, uluslararası kuruluşlara ve devletlere çağrıda bulundular.
Türkiye ve dünyanın bir çok merkezinde yaptıkları sempozyum, çalıştay, yürüyüş gibi eylem ve etkinliklerle, Alevi toplumunun yok sayılan kimliğini ve eşit yurttaşlık haklarını dile getirmeyi yıl boyunca sürdürdü. Kültür Bakanlığı bünyesinde 2022 yılında kurulan Alevi Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı’nın “böl-parçala-yönet” politikalarına karşı mücadele eden Aleviler, Alevi toplumunun birliği için yoğun çalışmalar yürüttü.
Barış ve Demokratik Toplum Süreci’nin başladığı ilk günden itibaren Aleviler ve kurumları toplumsal barışın oluşması, demokrasi ve özgürlüklerin yaşanması, eşit yurttaşlık hakkının sağlanması için katılım sağladı, onlarca merkezde “Barış ve Aleviler” başlıklı toplantılar yaptı.
SURİYE’DEKİ ALEVİ KATLİAMI SÜRDÜ, PROTESTOLAR BÜYÜDÜ
HTŞ’ye bağlı güçler, Suriye’nin birçok bölgesinde çok sayıda katliam gerçekleştirildi. Lazkiye, Tartus, Ceblê, Humus ve Hama kentlerindeki katliamda binlerce Alevi katledildi. Yıl boyunca Alevi kadınlar kaçırıldı, tecavüze uğradı, Aleviler yerlerinden edildi. Suriye’nin Tartus kentine bağlı Banyas kırsalında Alevilere ait bir mezarlık kimliği belirsiz kişilerce bombalandı. Mezarlık tamamen yanarken, bölgede Alevilere yönelik sistematik saldırıların arttığına dikkat çekiliyor.
Avusturalya’dan İngiltere’ye kadar dünyanın bir çok merkezinde bir araya gelen Aleviler ve dostları Suriye’deki katliamlara ilişkin eylemler yapıp, katliamın durması çağrısında bulundular. AAAF, AABK, FEDA ve ABF Birleşmiş Milletler(BM) Güvenlik Konseyi’ne Suriye’de yaşanan katliamın son bulması için başvuru yaptı. Yapılan başvuru sonrası yayınlanan yazılı açıklamada, “Her gün bir yenisi eklenen bu insanlık suçlarına son vermek üzere hazırlıkların başlatılmasını, acil müdahale için gerekli adımların atılmasını talep ediyoruz” denildi. Ayrıca Alevi kurumları, Suriye’de yaşanan Alevi katliamlarına ilişkin Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu ile görüştü.
Suriye’nin çeşitli kentlerinde Alevi yurttaşlara yönelik son günlerde artan saldırılar, ülke genelinde geniş çaplı protestolara yol açtı. Humus, Lazkiye, Tartus, Hama ve Şam’da Alevi nüfusun yoğun olduğu mahallelerde binlerce kişi, güvenlik endişeleri ve “etnik temizlik” iddiaları nedeniyle sokaklara çıktı. Protestoların ardından birçok bölgede güvenlik güçleri konuşlandırılırken, sahada tansiyon yüksek seyrini sürdürüyor.
Antalya’ya gelen HTŞ lideri Colani onlarca kentte Alevi kurumları tarafından protesto edilerek, Colani’nin Türkiye’ye girer girmez tutuklanıp yargılanması çağrısında bulundular.
Suriye’de Alevilere yönelik katliam sürerken, Avustralya’daki Alevi toplumu bu vahşete karşı sessiz kalmadı. Avusturalya Alevi Bektaşi Federasyonu (AFA) Suriye’de başta Aleviler ve diğer halklara karşı uygulanan katliama sessiz kalmamak için “Adalet Nöbeti’ tuttu.
İstanbul’da Alevi kurumları, Suriye’de HTŞ eliyle Alevilere dönük gerçekleştirilen katliamı kınayarak Suriye Başkonsolosluğu yakınına ‘Alevi Soykırımına Son’ yazılı siyah çelenk bıraktı.
ALEVİLER, 2025 YILINI HAREKETLİ GEÇİRDİ
2 Temmuz 1993 tarihinde kaldıkları Sivas Madımak Otelinin gerici dinci kişiler tarafından yakılması sonucu 33 aydın, yazar ve sanatçı yaşamını yitirmişti. 33 insanın yakılmasına neden olan kişiler hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilmesine rağmen 17 kişi hakkında tahliye kararı çıkartıldı. Verilen tahliye kararına karşı Pir Sultan Abdal Kültür Derneği (PSAKD) 33 gün sürecek olan ‘Madımak Adalet Nöbeti’ tuttu.
Ülke genelindeki faaliyet yürüten çok sayıda Alevi dernek, vakıf, federasyon yöneticileri, İstanbul’da “Alevilerin Örgütlenme Manzarası – Sorunlar, İmkanlar ve Arayışlar Çalıştayı’nda bir araya geldi. Garip Dede Dergahı’nda düzenlenen çalıştayda Alevi kurum temsilcileri konuşma gerçekleştirdi. Çalıştay’da; Alevi kurumlarını, konfederasyonlarını, federasyonlarını, derneklerini ve vakıflarını temsil kabiliyeti güçlü ve etkili büyük bir merkeze dönüştürmek için “Alevi Bektaşi Temsilciler Meclisi” adı altında yeni bir oluşum kurmanın benimsendiği kararlaştırıldı. Çalıştay’da ayrıca Türkiye başta olmak üzere, dünyanın dört bir yanındaki Alevi örgütlerinin, inanç temsilcilerinin, sanatçıların, akademisyenlerin katılacağı ve Aralık ayında İstanbul’da “Büyük Alevi Kurultayı” toplamak için çalıştay bileşimine tavsiye kararı alındığı açıklandı.
Alevi Bektaşi Federasyonu (ABF) ve bileşeni olan Alevi kurumları, Kültür Bakanlığı bünyesinde kurulan Alevi Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı’nın Alevilere yönelik asimilasyon politikalarını protesto etmek amacıyla başkanlık binası önüne siyah çelek bıraktı. Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanı Esma Ersin, başkanlığın önünde Alevi kurumlarına gül vermek istedi ancak eyleme katılanlar Ersin’in hareketini samimi bulmayarak verilen çiçekleri kabul etmedi. Başkanlık önünde konuşan Pir Sultan Abdal Kültür Derneği (PSAKD) Genel Başkanı Cuma Erçe, Esma Ersin’in haraketini eleştirerek, Cemevi Başkanlığı’nın samimi olmadığını ve asimilasyon üssü haline geldiğine vurgu yaptı.
Çok sayıda Alevi örgütü ile Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi Eş Genel Başkanları, “Aleviler Barışı Konuşuyor” şiarıyla bir araya geldi.Buluşmalarda “Aleviler ve Barış” konuşuldu.
Avrupa’da ilk inşa edilen cemevlerinden olan St. Pölten Cemevinin 22 yıllık tapu sorunu çözüme kavuştu, devri Avusturya Alevi Birlikleri Federasyonu adına gerçekleşti. Avusturya Alevi Birlikleri Federasyonu (AABF), cemevi mücadelesi, St. Pölten Bölge Mahkemesi’nin 15 Ocak 2025 tarihli kararıyla tescillendi. Mahkeme, borç kabul beyanının hukuka aykırı ve geçersiz olduğunu hükme bağladı. Yapılan açıklamada, “St. Pölten Cemevi’nin tapusunun imzalanmasıyla yalnızca bir bina değil, aynı zamanda inancımız, kültürümüz ve toplumsal birliğimiz korunmuştur. Bu zafer, gelecekte de Yol pirlerimizle Alevilik ışığının toplumu aydınlatmaya devam edeceğinin bir kanıtıdır” denildi.
Alevi kültürünü bilimsel temellerle geleceğe taşıyacak dijital bir köprü kuruluyor! Rıza Şehri Akademisi öncülüğünde hayata geçirilen Alevi Ansiklopedisi, Temmuz 2025’te ilk içeriklerini yayınlamaya başladı. Akademisyenler, yazarlar ve tüm Alevi toplumu, bu tarihi projeye katkı sunmaya çağrıldı.
Garip Dede Dergahı Vakfı (GADEV) Alevi Akademisi 2025 konferans programı açıklandı. Yılın ilk konferansında Suriye’de sürmekte olan katliamlar ve siyasal dönüşüm, medyadaki manipülasyon ile Alevilerin örgütsel duruşu konusunda değerlendirmeler yapıldı.
Bern Bremgarten Mezarlığı’nda düzenlenen açılış töreni, Alevi toplumu açısından manevi bir anlam taşırken, aynı zamanda ülkedeki dini çeşitliliğin ve toplumsal birlikteliğin simgesi oldu. Açılışta Pir Ali Matur tarafından Gulbang ve deyişler okundu.
PSAKD Kadıköy Şubesi İçerenköy Cemevi’nin, elektrik faturalarını ödememesi üzerinden yürütülen davada karar çıktı. Konuya ilişkin açıklama yapan PSAKD, ‘Ülkemizde ibadethanelere uygulanan yasaların Cemevleri için de uygulanması talebimiz mahkeme kanalıyla da onaylanmış olup, eşit yurttaşlığın herkese uygulanması gerekliliği açıktır” dedi.
Rıza Şehri Akademisi’nin öncülüğünde hazırlanan Alevi Ansiklopedisi, çok dilli yapısıyla 2 Temmuz’da dijital ortamda erişime açıldı. Rıza Şehri Akademisi açıklamasında 2 Temmuz’un Alevi tarihinde bir kırılma anı olduğuna işaret edilerek, bu tarihin yüzyıllardır susturulmak istenen sözün, belleğin, inancın, duyguların, varoluşun tarihi olduğu vurgulandı.
62. Ulusal, 36. Uluslararası Hacı Bektaş Veli Anma Törenleri ve Kültür Sanat Etkinlikleri yapıldı. Cumhuriyet Meydanı’nda yapılan akşam programlarına yurdun dört bir yanından binlerce kişi katıldı. Hacı Bektaş Veli Ödül Törenleri ile devam etti. Bu yılın ‘Yaşayan İnsan Hazinesi Ödülü’ Mustafa Özgün Dedeye verildi. ‘Kültür Sanat Ödülü’ ise Sanatçı Erdal Erzincan’a verildi. Bu yılın ‘Akademik Araştırmalar Ödülü’ ise Şah Hüseyin Şahin’e verildi. ‘Dostluk ve Barış Ödülü’ ise Sanatçı Zülfü Livaneli’ye verildi.
Yunanistan Parlamentosu, 1 Ağustos’ta aldığı kararla, Alevi-Bektaşi inancını resmi bir inanç topluluğu olarak tanıdı. Karara göre; cemevleri resmi statü kazanırken, Alevi-Bektaşi öğrencilerin başvurması halinde, ayrı bir din dersi alma hakkı da yasal güvence altına alındı.
2.Alevi Ansiklopedisi Sempozyumu ve Çalıştayları, 10–12 Ekim 2025 tarihlerinde Dortmund’da, DAKME Alevi Kültür Merkezinin (DAKME Alevitisches Kulturzentrum e.V.) ev sahipliğinde gerçekleştirildi.
Demokratik Alevi Dernekleri (DAD), Alevilerin sorunlarını, karşı karşıya bulundukları riskler, buna karşı örgütlenme, demokratik toplum sürecinde Alevilerin rolü gündemiyle Diyarbakır’da 2 günlük “Alevi Çalıştayı” yaptı.
ALEVİLER YIL BOYUNCA BASKI, TEHDİT, GÖZALTI VE TUTUKLAMAYLA KARŞI KARŞIYA KALDI
Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemev Başkanı Ali Rıza Özdemir’in avukatı aracılığıyla yaptığı şikayet üzerine Cuma Erçe’ye soruşturma açıldı. PSAKD Genel Başkanı Cuma Erçe’nin, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanı Ali Rıza Özdemir’in avukatı aracılığıyla yaptığı şikayet üzerine ifadeye çağrılmasına tepki gösteren Alevi kurumlar ortak açıklama yaptı. Açıklamada, “Pir Sultan Abdal Kültür Derneği 35 yıllık örgütlülük tarihinde herhangi bir baskıya ve tehdide boyun eğmemiştir. Genel başkan Cuma Erçe ile ilgili başlatılan soruşturma karşısında da geri adım atılmayacaktır” denildi.
19 Mart’ta, Küçükçekmece Adliyesinde Colani hakkında suç duyurusunda bulunduğu için gözaltına alınan Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Vakfı Avcılar Şubesi ve Yeşilkent Cemevi Başkanı Aslan Uzun, “Halkı kin ve düşmanlığa sevk etmekten” Küçükçekmece Adliyesi’nde hakim karşısına çıkarıldı. Uzun hakkında tutuklama kararı verildi. Uzun yapılan itirazın ardından serbest bırakıldı. Yeşilkent Cemevi Başkanı Aslan Uzun ile dayanışmak için bir araya gelen Alevi kurumları, Suriye’de süren soykırımın durması ve yapanların yargılanması için mücadele etmeye devam edeceklerini belirtti.
Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu (AABK) Genel Başkan Yardımcısı ve önceki dönem İsviçre Alevi Birlikleri Federasyonu Genel Başkanı Binali Sağlam, İzmir Havalimanı’nda gözaltına alındı. Sağlam savcılık ifadesi sonrasında yurtdışı çıkış yasağıyla serbest bırakıldı. 28 Mayıs’ta görülen duruşmada AABK Genel Başkan Yardımcısı Binali Sağlam beraat etti.
Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu (AABK) Eşit Başkanı Nevin Kamilağaoğlu hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından “örgütü üyeliği” iddiasıyla açılan dava ve verilen tutuklama kararı, Alevi kamuoyunda büyük tepkiyle karşılandı.
Hatay’da yaşayan Alevi inanç önderi Şeyh Selim Varlı gözaltına alındı. İfadesi alınan Varlı, serbest bırakıldı.
Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Sarıyer Şubesi/ Zeynep Yıldırım Cemevi Saymanı Şimal Deniz, itirafçı tanık beyanıyla hakkında açılan davanın karar duruşmasında tutuklandı.
İstanbul’da 12 Şubat günü İstanbul Havalimanı’nda gözaltına alınıp, yurt dışına çıkış yasağı konularak serbest bırakılan Avusturya Alevi Birlikleri Federasyonu Onursal Başkanı Mehmet Ali Çankaya’ya yargılandığı davada 1 yıl 3 ay hapis verildi.
Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu (AABK) Eşit Başkanı Hüseyin Mat’ın annesi 73 yaşındaki Sakine Mat, İzmir Adnan Menderes Havalimanı’nda pasaport kontrolü sırasında gözaltına alındı. Sakine Mat ifadesi ardından serbest bırakıldı.
Sanatçı Cihan Çelik’e ‘Koçgiri Başladı Harba’ isimli ezgiyi seslendirdiği gerekçesiyle 1 yıl 3 ay hapis cezası verildi.
Gezi Parkı eylemleri sırasında polisin attığı biber gazı kapsülünün başına isabet etmesi sonucu 269 gün komada kaldıktan sonra 16 Haziran 2014’te yaşamını yitiren 15 yaşındaki Berkin Elvan’ın ailesi hakkında açılan davada karar açıklandı. Mahkeme, Gülsüm Elvan’a 11 ay 20 gün, Sami Elvan’a ise 1 yıl 2 ay 17 gün hapis cezası verdi.
Sosyal medya paylaşımları gerekçesiyle 24 Eylül 2024 tarihinde polis baskınıyla gözaltına alınan Alevi Kültür Dernekleri (AKD) geçmiş dönem Burhaniye Şube Başkanı Muharrem Keskün’ün ilk duruşması görüldü. Keskün, “Bu benim şahsıma açılmış bir dava değildir. Bu sindirme politikasının ürünü olarak sosyal medyadan toplanarak açılan bir dava” dedi.
Ardahan Valisi’nin köydeki cemevlerini, Cemevi Başkanlığına bağlanması talebini eleştirdiği için hakkında dava açılan ve görevden alınan Burmadere Köyü Muhtarı Şahismail Göyük’e 1 yıl 3 ay hapis cezası verildi.
Alevi kurum yöneticileri ile çok sayıda yurttaş, 27 Eylül 2023’te Pir Sultan Abdal Kültür Derneği (PSKAD) Sarıyer Şube Başkanı Beyhan Gün ve şube sekreteri Şimal Deniz’in tutukluluğunu İstanbul Adliyesi önünde protesto etmek istemişti. ‘Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununa Muhalefet’ten 15 kişi hakkında İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Terör Suçları Soruşturma Bürosu tarafından dava açıldı. Çoğu Alevi kurum yöneticisi 15 kişinin yargılanmasına devamm ediliyor.
Sanatçı Pınar Aydınlar, HDK dosyası kapsamında yargılandığı davada savcının beraat talebine rağmen mahkeme heyeti tarafından “örgüt üyeliği” suçlamasıyla 6 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırıldı. Aydınlar hakkında ayrıca yurtdışı çıkış yasağı da getirildi.
Dersim’de evine yapılan operasyonla muhabirimiz Cihan Berk, gözaltına alındı, çıkarıldığı mahkemece tutuklanarak Elazığ Cezaevine götürüldü.
ALEVİLERE YÖNELİK AYRIMCI VE ASİMİLASYONCU POLİTİKALAR BU YIL DA DEVAM ETTİ
Suriye’de cihatçı grupların Alevileri katletmesi Türkiye’de tüm kamuoyunun tepkisini çekmeye devam ediyor. Türkiye’de ise iktidara yakın isimler tarafından sosyal medyada Alevi düşmanlığını körükleyen “Siyasal Alevici” söylemiyle kampanya başlatıldı.
Alevi toplumu için kutsal ziyaret mekânlarından sayılan Dersim’in Ovacık ilçesindeki Munzur Gözeleri, turizm gerekçesiyle adeta talan ediliyor. Bölgede inşa edilen yapılar içerisine bir de mescit eklenmesi, bardağı taşıran son damla oldu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla Sivas Madımak katliamı hükümlüsü Adem Kozu’nun kalan cezası “sürekli hastalık hali” gerekçesiyle kaldırıldı. Adem Kozu, 33 kişinin yakılarak katledildiği Sivas Katliamı davasında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası almıştı. 2 Temmuz 1993’te 33 aydın, sanatçı ve yazarı Madımak Otelinde yakara 17 hükümlünün, geçtiğimiz hafta Anayasa Mahkemesi (AYM) kararıyla tahliye edilmesine karşı tepkiler artarak devam ediyor. Madımak Katliamı’nda yaşamını yitiren şair Behçet Aysan’ın kızı Eren Aysan, şair Metin Altıok’un kızı Zeynep Altıok ile halk ozanı Nesimi Çimen’in oğlu Mazlum Çimen, ortak bir açıklama yayımlayarak karara tepki gösterdi.
Dersim’in Nazımiye ilçesine bağlı Hakis (Büyükyurt) köyünde, İlçe Müftülüğü köylülere ait özel bir mülkiyetin üzerine cami yapmak istiyor. Köylüler asıl ihtiyaçlarının cami değil su, yol ve sağlık ocağı olduğunu belirterek tepki gösterdi. Köylüler, “Burası bizim toprağımız, cami istemiyoruz” diyerek karara karşı dava açtı.
Çorum’un Sungurlu ilçesine bağlı Karakaya Köyü’nde yapılmak istenen taş ocağı projesi için “ÇED gerekli değildir” kararı ardından iş makinaları bölgede faaliyetlerine başladı. Köylüler, projeye karşı çıkarken, taş ocağının yüklenici firması Çelik Holding, öğlen saatlerinde yaklaşık 150 jandarma eşliğinde köye girdi. Bölge halkı, şirket yetkililerine karşı çıkarken, jandarma ise yurttaşlara müdahalede bulundu.
Adıyaman’da Perşembe günleri inançlarını yerine getirmek amacıyla toplandıkları Alevi Kültür Dernekleri (AKD) Adıyaman Şubesi Rıza Tanrıverdi Cemevine kimliği belirlenen 5 kişi tarafından provakatif amaçlı biber gazlı saldırıda bulunuldu.Saldırıyı gerçekleştirenler gözaltına alındı.
18 Temmuz 2023 tarihli kararı ile statüsü düşürülerek, ‘Nitelikli Doğal Koruma alanı’ olarak ilan edilen Munzur Gözeleri, Erzincan İdare Mahkemesi tarafından “1. Derece Doğal Sit Alanı” olarak kalması gerektiği kararı verildi. 2003 yılında “1. Derece Doğal Sit Alanı” olarak tescillenen Dersim’in Ovacık ilçesindeki Munzur Gözeleri, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 18 Temmuz 2023 tarihli kararı ile statüsü düşürülerek, ‘Nitelikli Doğal Koruma alanı’ olarak ilan edilmişti. Bu karara karşı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) tarafından dava açılmıştı. 1 Kasım 2024 tarihinde ise Munzur Gözeleri’nde keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmıştı.
Çorum’un Tarhan Köyü’nde yeni seçilen köy muhtarının cemevinin hoparlöründen ezan yayınlatmaya başladı. Alevi toplumu tepkilerini dile getirirken, Çorum’un Tarhan Köyü’ndeki muhtarın, cemevi hoparlöründen ezan okutmasına ilişkin açıklama yapan Çorum Valiliği, ses sisteminin söküldüğü ve kararı alan köy muhtarı ile ihtiyar heyeti hakkında soruşturma başlatıldığını duyurdu.
Nazımiye Belediyesi tarafından Pir Kureyş Baba Cemevi’nde Ramazan Oruçları için iftar programı düzenlendi. İftar programına Tunceli Valisi Bülent Tekbıyıkoğlu, Nazımiye Belediye Başkanı Ali Emrah Tekin, Mazgirt Belediye Başkanı Ümit Tayhava ve çok sayıda kişi katıldı. Pir Kureyş Baba Cemevi’nde yapılan iftar programına tepkiler yükseldi.
Aşık Veysel’in heykelindeki sazı, kimliği henüz belirlenmeyen kişi veya kişiler tarafından kırıldı. Heykele yapılan saldırı büyük tepki çekti.
800 yıllık geçmişiyle bilinen tarihi Onar Cemevi, RES tehdidi altında. RES’lerin cemevine yakın bir alanda kurulması köylüler tarafından tepkiyle karşılandı.
İstanbul’da bulunan Gözcübaba Türbesi’ne dozerlerle girilerek inşaat çalışması başlatıldı. Şahkulu Sultan Vakfı yaşanan duruma, “Diyanet İşleri Başkanlığı dozerlerini kutsal mekânlarımızdan derhal çekmeli, bu kadim tarihi alan olduğu gibi bırakılarak gerçek sahiplerine teslim edilmelidir” diyerek tepki gösterdi.
Dersim’de Sütlüce bölgesinde yapımı planlanan Katı Atık Bertaraf Tesisi’ne ilişkin tartışmalar devam ediyor. Bilirkişi raporuna göre proje yapılırsa 55 bin ağaç kesilecek, yaban hayatı yok olacak ve kutsal mekanlarda etkilenecek. Dersim Belediyesi’ne atanan kayyım, 7 Şubat 2025 cuma günü iş makinalarını projenin yapılacağı bölgeye göndererek sondaj çalışmasını başlattı. Sütlüce bölgesinde yapımı planlanan Katı Atık Bertaraf Tesisi’nden dolayı inanç yerlerinin de etkileneceğini belirten Sütlüce yöresi köylüleri ve Dersim’deki siyasi parti ve demokratik kitle örgütlerinin temsilcileri ile çok sayıda yurttaş Milli köyündeki Sultan Paşa Türbesi’nde çerağlar uyandırıp lokmalar pay etti.
Sivas’ın Zara ilçesine bağlı Dipsizgöl köyünün mera alanlarına BARİT Maden Türk Anonim Şirketi tarafından selestin ocağı yapılmak isteniyor. “ÇED raporu gerekli değildir” kararı ile orman arazisi üzerine kurulmak istenen selestin ocağı projesinin iptali için köylüler yargı yoluna gitti. Maden projesinin köyün tek su kaynağını, tarım alanlarını, meralarını ve ormanlarını tehdit ettiğini belirten Dipsizgöl Çevre Koruma Platformu, kitlesel yürüyüş ve basın açıklaması düzenledi.
Dersim’in Hozat ilçesine bağlı Segedik (Kalecik) köyü Cevizli Dere Baraj Projesi ile birlikte tamamen sular altında kalacak. 11 hanenin olduğu köyde çok sayıda verimli tarım arazisi ve yaban yaşamı bulunuyor. Barajın tamamlanmasıyla birlikte Peyk (Çağlarca) köyüne ait tarım arazileri de su altında kalacak.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Alevi Bektaşi ve Cemevi Başkanlığı’nın düzenlediği ‘Pir Sultan Abdal Dinletisi’ adlı etkinlikte Pir Sultan Abdal’ın portesindeki sazı kaldırılarak, yerine elleri rüku şeklinde bağlanmış ve boynundaki teslim taşı kolye olmuş bir Pir Sultan portesi yayınladı. Alevi kamuoyu Pir Sultan Abdal portesinin tahrif edilmesine tepki gösterdi.
Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından ‘öğrencilere oruç tutturun’ talimatlı yazısının gönderilmesinin ardından Mersin’de ilkokul öğrencilerine ‘Tekne Orucu’ tutmaları söylendi. Oruç tutan öğrenciler için iftar şenliği düzenlendi.
İzmir’in Karabağlar ilçesindeki 300 yıllık Tahtacı Alevi köyleri arasında yer alan Uzundere’de inşa edilen kaçak cemaat yurdu ve Kur’an kursu binası tartışmalara neden olmuştu. İsmailağa Cemati’ne ait yurt ve Kur’an kursu binası yıkım kararı olmasına rağmen faaliyetlerine devam ediyor.
Manisa Turgutlu’da OSB’nin kuşattığı Çepnidere köyünde evler ve mezarlar toprak yığınlarının altında kalma tehdidi altında. Köylüler, tarım arazilerinin yok edildiğini ve Çepnidere’nin boşaltılmak istendiğini belirterek, ‘Alevi köyü diye mi böyle yapılıyor?’ diye sordu.
Türkiye’de yeraltı kaynakları bakımından en fazla çeşitliğe ve zenginliğe sahip olan Yukarı Fırat havzasında bulunan Dersim’de her geçen gün yeni maden sahaları açılıyor. 145 maden projesinin bulunduğu Dersim’de, şimdi de 60 kilometre uzunluğundaki Munzur Dağları’nın tamamı maden sahası ilan edildi. Maden projesinin uygulanacağı yerlerden birisi olan Dersim merkeze bağlı Geyiksuyu köyü Sin bölgesinde Temmuz ayında maden teknik arama mühendisleri tarafından işaretlemeler yapıldı.
Aydın’ın Bozdoğan ilçesine bağlı Alamut Mahallesi ve çevre köylerde kurulmak istenen JES projesine dair bugün bilirkişi keşfi yapıldı. Köylüler ve çevreciler yaptıkları yürüyüşle ekolojik yıkımı protesto ederek, “JES istemiyoruz” dedi.
İstanbul’un Kadıköy ilçesinde bulunan ve Göztepe’ye de adını veren Alevi inanç merkezlerinden Gözcü Baba Türbesi arazisinin Diyanet İşleri Başkanlığı’na tahsis edilmesi sonrasında inşaat çalışmaları başlattı ve dergah arazisi içerisinde kız Kur’an kursu açılması gündeme geldi. İstanbul’un Kadıköy ilçesindeki Gözcü Baba Türbesi arazisinin Diyanet İşleri Başkanlığı’na tahsis edilmesi sonucunda başlatılan inşaat çalışmalarının durdurulması için Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne itirazda bulunuldu. Alevi kurumları adına İstanbul Vakıflar İkinci Bölge Müdürlüğü’ne yapılan itirazda, Gözcü Baba Türbesi arazisinin Şahkulu Sultan Dergahı Mehmet Ali Hilmi Dedebaba Vakfiyesi kapsamında kaldığı için kullanım şekillerinin de vakfiyesinde açıkça ifade edildiği belirtildi. İlgili kurumlara iletilen dilekçede, Danıştay 10. Dairesi’nin kararları da hatırlatıldı. Alevi kurumları, vakfiye ile düzenlenen hususların hiçbir şekilde değiştirilemeyeceği, vakfedenin iradesine uygun şekilde kullanılmasının yasal zorunluluk olduğunu da vurguladı.Tepkiler sonucu Gözcü Baba Türbesi’nde Diyanet İşleri Başkanlığı’nca başlatılan inşaat çalışmasının durduruldu.
Dersim’in Pertek ilçesinde Bargini (Karabakır), Zeve (Dorutay), Orcan (Yukarı Gülbahçe) ve Desiman (Ardıç) köylerinin mera alanlarına Arven Doğu Yapı İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi tarafından, pomza kum ocağı yapılmak isteniyor. Karara tepki gösteren köylüler nöbet eylemi başlattı. Yüzlerce gün süren eylem sonucunda pomza kum ocağı yapılmaktan vazgeçildi.
Malatya’nın Arapgir ilçesinde RES elektrik üretim tesisinin kapasite artışı için Onar Mahallesi’nde bulunan 75 parsele acele kamulaştırma kararı çıktı. Karara tepki gösteren MAL-ÇEP Dönem Sözcüsü Hasan Kaya, “Alevilik felsefesinde kutsal sayılan bir yerin RES projesine kurban edilmesi ve acale kamulaştırma kararının verilmesi kabul edilemez” dedi.
Dersim’in Çemişgezek ilçesinin Hazari (Anıl) Köyü Gözeler mevkiinde yapılmak istenen Tağar Barajı için Devlet Su İşleri tarafından sondaj çalışması başlatıldı. Baraj projesinin faaliyete geçmesi durumunda Aliboğazı’nın sular altında kalacağını belirten Munzur Çevre Derneği Dersim Temsilcisi Yusuf Topçu, “Tüm çevre örgütlerini, inanç ocaklarını ve yaşam savunucularını Tağar Barajı’nın yapılmaması için mücadeleye çağırıyoruz” dedi.
Türkiye’de yeraltı kaynakları bakımından en fazla çeşitliğe ve zenginliğe sahip olan Yukarı Fırat havzasında bulunan Dersim’de her geçen gün yeni maden sahaları açılıyor. 145 maden projesinin bulunduğu Dersim’de, şimdi de 60 kilometre uzunluğundaki Munzur Dağları’nın tamamı maden sahası ilan edildi. Dersim’in Pülümür ilçesinde bulunan Bağırpaşa Dağı, ERZ Madencilik tarafından talan ediliyor. Bağırpaşa Dağı, bölge halkı için kutsal kabul edilip, Pülümür Nehri’nin suyunun kaynağını aldığı ve çok sayıda köye, hayvan sürüsüne ev sahipliği yapıyor.
Sivas’ın İmranlı ilçesi Koçgiri bölgesinde bulunan ve Alevi köyü olan Maden Köyü’nde Pasifik Madencilik şirketi tarafından başlatılması planlanan altın madeni olduğu tahmin edilen proje, köy halkı tarafından büyük bir endişeyle karşılanıyor.
Antakya ilçesine bağlı Arap Alevi köyü Dikmece’de ormanlık alanların ve zeytinliklerin konut yapımı için imara açılmasına karşı başlatılan hukuk mücadelesi 2023 yılından bu yana sürüyor. Hala devam eden yargı sürecine rağmen iş makinaları zeytinliklere girerek ağaçları söktü.
Maraş’ın Pazarcık İlçesi’ne bağlı Tilkiler Mahallesi’nin Beyyurdu mevkiinde yaşayan Kürt Alevi yurttaşlara elektrik ve su hizmeti götürülmüyor. Bölge halkı, mağduriyetlerinin Meclis’te de dile getirildiğini, ancak kimlikleri ve politik tercihleri sebebiyle “cezalandırıldıklarını” belirtiyor.
Uğur Kurt, Okmeydanı Cemevi’nde 22 Mayıs 2014’te bir akrabasının Hakk’a uğurlama erkanına katıldığı esnada polis Sezgin Korkmaz tarafından vurularak katledildi. 29 yaşındayken hayattan koparılan Uğur Kurt, katledilişinin 11. yılında vurulduğu yerde anıldı.
Malatya’nın Yeşilyurt ilçesine bağlı İkizce Mahallesi’nde Toplu Konut İdaresi (TOKİ) tarafından yapımına başlanan Cemevi, kültür merkezi, dernek binası ve spor tesisi projelerinin temelinin tahrip edilmesi tepkilere yol açtı.
Munzur Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Yalçın Çakmak’ın, Alevi inancının mitsel anlatımlarından en önemlisi olan “Kırklar Meclisi”ne dair geçtiğimiz yıl yaptığı paylaşımın hedef gösterilmesi sonrası Rektörlük tarafından inceleme başlatıldı. İncelemeye Alevi kurumları ve toplumu tepki gösterdi.
İzmir Çiğli’de Alevi yurttaşların yoğunluklu yaşadığı Güzeltepe Mahallesi’nde inşa edilen Süleymanncılar tarikatine ait yurt ve Kur’an kursu binası KYK yurdu adı altında faaliyetlerine başladı.
Dersim’in Sekasur bölgesinde yürütülmek istenen madencilik projesi, bölge halkının yedi aydır süren kararlı mücadelesi sonucunda durduruldu. Doğasını, suyunu, kutsal saydığı alanları ve geçim kaynaklarını korumak için aylarca nöbet tutan köylüler; hukuki girişimlerden basın açıklamalarına, yürüyüşlerden keşif günü kitlesel katılımlara kadar çok yönlü bir direniş sergileyerek projeyi durduran temel güç oldu.
Hubyar Sultan Tekkesi’nin köy tüzel kişiliğine ait olduğu Yargıtay tarafından onaylanmış olmasına rağmen Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün tekkeyi bünyesine almak istediği belirtildi. Alevi toplumunun tepkilerine rağmen Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün söz konusu tekkeyi bünyesine almak için yeniden dava açtığı ifade edildi. Hubyar Sultan Alevi Kültür Derneği ve Hubyar Kültür Vakfı, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün Hubyar Sultan Tekkesi’ne kayyım atanmak istenmesine tepki göstererek ortak yazılı açıklama yaptı. Yapılan açıklamada, “Bir taraftan Hubyar Sultan Tekkesini Alevilerin elinden almak için bu kadar mücadele verirken diğer taraftan da Alevilere inanç özgürlüğü getireceğinize kimseyi inandıramazsınız. Zerre samimiyetiniz varsa bu müdahaleden vazgeçin” denildi.
ALEVİLER; MADIMAK, GAZİ, DERSİM, ÇORUM MARAŞ KATLİAMLARINDA YAŞAMINI YİTİRENLERİ ANDI
4 Mayıs 1937’de Bakanlar Kurulu kararıyla Dersim halkına yönelik başlatılan soykırımın 88’inci yıldönümünde katledilenler başta Seyit Rıza Meydanı olmak üzere bir çok kentte yapılan eylemlerle ve ağıtlarla anıldı.
12-15 mart 1995’te Gazi ve 1 Mayıs Mahallelerinde yapılan katliamlar 30. yılında protesto edildi.
Malatya Katliamı’nın 47. yılında yaşamını yitirenleri anılarak katliam zihniyetinin günümüzde de devam ettiğini vurgulandı.
Sivas Madımak Katliamı’nın 32. yılında katliamı lanetlemek ve katledilenleri anmak için Sivas’a gelen binlerce insan Madımak Oteli önüne doğru yürüyüşe geçti. Yürüyüşte Madımak şehitlerinin fotoğrafları taşındı.
Çorum Katliamı’nın 45. yıl dönümünde yaşamını yitirenler anıldı. Yapılan basın açıklamasında “Çorum Katliamı insanlığa karşı suçtur, tüm dosyalar birleştirilerek yeniden açılsın. ‘Alaattin Camii’ne bomba attılar’ yalanını ortaya atanlar tespit edilsin. TRT’de bunu saatlerce yayınlayanlar ortaya çıkarılsın” denildi.
10 Ekim 2015’te Ankara Garı’nda barış mitingi sırasında IŞİD tarafından düzenlenen bombalı saldırının üzerinden tam 10 yıl geçti. KESK, DİSK, TMMOB ve TTB’nin 10 Ekim 2015’te, Ankara Tren Garı’nda düzenlediği Barış Mitingi’ne IŞİD tarafından bombalı saldırı düzenlendi. 104 kişinin hayatını kaybettiği saldırı, Cumhuriyet tarihinin en kanlı katliamlarından biri olarak tarihe geçti. Katliamda yaşamını yitirenler bir çok kentte anıldı.
Bundan tam 88 yıl önce Dersim’in önde gelenleri, seyitleri, Seyd Rıza, Wusênê Seydi, Aliye Mirzê Sili, Hesen Ağa, Findik Ağa, Resik Uşen ve Hesenê Ivraimê, Ankara’dan özel görevle gönderilen İhsan Sabri Çağlayangil’in denetiminde yapılan yasadışı bir mahkeme neticesinde Elazığ Buğday Meydanı’nda idam edildiler. İdam edilişlerinin 88. yılında Seyit Rıza ve yol arkadaşları anıldı. Anmada çerağlar uyandırılıp, ağıtlar söylendi.
Alevi örgütleri, Maraş Katliamı’nın 47. yılında katliamın gerçekleştiği Yörükselim Mahallesi’ne yürüyerek bir kez daha yüzleşme ve adalet çağrısı yaptı. Yürüyüş ve anmada “Maraş’ı unutma, unutturma” vurgusu öne çıktı.
ALEVİ TOPLUMU GAĞAND, NEWROZ, RAS EL-SENİ, HEFTEMAL, HIDIRELLEZ’İ KUTLADI XIZIR VE YAS-I KERBELA ORUCU TUTTU, YIL BOYUNCA FESTİVALLER VE ETKİNLİKLER YAPTI
Bir çok kentte Newroz kutlandı. Tüm dünyaya barış gelmesi istenirken, Suriye’deki Alevi katliamının durması çağrısında bulunuldu.
Yedi bin yıllık gelenek olan Ras Es Seni (Kuzelle) ve Kıddes kutlamasında bir çok kentte binlerce yurttaşı bir araya getirdi. Bu yıl ise Suriye’deki Alevilere dönük katliam ve baskıların gölgesinde Ras el-Seni karşılandı. Kutlamalar yaygın bir şekilde yapılmasa da yurttaşlar evlerinde ve komşularıyla bayramlaşıp, geleneksel yemeklerini paylaştılar.
Yası Kerbela Orucu tutulmaya devam ediyor. Alevi toplumu bulunduğu yerlerde ve cemevlerinde oruç açtı. Muharrem Orucu’nun bitmesi ardından aşureler paylaşıldı.
Her yıl olduğu gibi bu yılda Dersimliler, Gola Çetu’da ‘Gağan Bayramı’nı kutladı. Yaşlısıyla genciyle birlikte Gola Çetu’da buluşan halk yeni yılın barış, huzur, bereket ve sağlık getirmesini dilediler.
Arap Alevilerin kutsal bayramlarından biri olan Gadir-i Hum Bayramı Mersin’de kutlandı. Kutlamaya katılım yoğun olurken, yapılan konuşmalarda Suriye’deki Alevi katliamı kınandı.
Baharın ve eski geleneğe göre yeni yılın karşılanması olan Heftemal/Hawtemal onlarca kentte yapılan etkinliklerle kutlandı.
Alevilerin yaşadığı ülkelerde çerağlar uyandırılıp, lokmalar pay edilip Gaxan kutlandı.
Alevi toplumun bulunduğu her coğrafyada Xizir orucu tutup, Xizir Cemi (Hızır Cemi) yürüttü.
Aleviler için kutsal olan Kara Çarşamba (Çarseme Şiya) nedeniyle yurttaşlar, Dersim’de bulunan Gola Çeto Ziyaretgahına gelerek çerağlar uyandırıp, lokmalar pay etti.
Avustralya Alevi Bektaşi Federasyonu, Avustralya Toplum Konseyi ve Dandenong Alevi Kültür Merkezi’nin ortaklaşa düzenlediği 32. Abdal Musa Festivali bu yılda gerçekleşti.
Antalya Elmalı Tekke köyünde bulunan Abdal Musa Dergahı’nda Hıdırellez Cemi yürütüldü. Dergâhın bulunduğu alanda söylenen deyiş ve nefeslerle semahlar dönüldü.
2025 YILINDA BİR ÇOK ALEVİ DEDESİ/ANASI VE AYDINI HAKK’A YÜRÜDÜ
Pir Sultan Abdal Kültür Derneği (PSAKD) Kurucu Başkanı, 2 Temmuz Vakfı önceki Başkanı, Yazar Murtaza Demir, Dersim’in kültür taşıyıcısı, halk arasında “Uzun Memet” olarak bilinen Mehmet Yıldız, Elbistan Yazıtopallı Köyü Hoffolar Mezrası’ndan Beko oğlu İbrahim Kaya, Aşık ve Halk Ozanı Garip Kamil (Kamil Tezerdi), bir süredir sağlık sorunları nedeniyle tedavi gören Danimarka Alevi Birlikleri Federasyonu Onursal Başkanı Turan Meriç, Dersim 1938’in son tanıklarından Kocan Aşireti lideri İdare İbrahim Ağa’nın torunu, Seyitxan Ağa’nın kızı ve Barış Partisi kurucusu Ali Haydar Veziroğlu’nun da üvey annesi olan 98 yaşındaki Dilif Güder, Klam ve ağıt geleneğinin en önemli temsilcilerinden biri olan Amojına Cemê, 2 Temmuz 1993 yılında Pir Sultan Abdal’ı anmak için gittikleri Sivas’ta radikal dinci, faşist kalabalık tarafından yakılarak katledilen 33 candan Handan Metin’in babası Sadık Metin, Cumartesi Anneleri’nin simge isimlerinden Emine Ocak, Duran Manış (Duran Baba), Şair ve Yazar Fadıl Öztürk, Sinemilli Ocağı Mürşidi Ağuçan Ocağı Piri Abuzer Erdoğan, Viyana Alevi Dergahı pirlerinden Kureyşan Ocağı evladı Hüseyin Akmaz, TV10’un avukatlarından Zülfikar Erden, Şair Zeynel Can, yazar ve Alevi aktivist İrfan Dayıoğlu, halk müziği sanatçısı Yavuz Top, Koçgirili Xaltiya Qılıqo Ana, Grup Munzur’un kurucularından İlknur Demir, Maraş Katliamı’nın tanığı ve mağduru Ayşe Ünver, Seyit Rıza’nın torunu Abbas Polat’ın eşi Nermin Polat, Ekoloji mücadelesi ile tanınan Gazeteci Hakan Tosun, Hakk’a yürüdü.
Diren KESER/PİRHA
Yoruma kapalı.