PİRHA – Semah Eğitmeni Mehmet Ali Ünlü, Alevi Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı’nın semahı dans gibi gösterip ibadet ritüellerini yarışma konusu yapmasını eleştirerek “Semahın dönüleceği yer ya dergahlardır ya cemevleridir. Semahların başka bir yerde gösteri olarak dönülmesine baştan beri karşıyım” dedi.
Semah Eğitmeni Mehmet Ali Ünlü, 35 seneye yakın bir süredir semah dönüyor ve Garip Dede Cemevi, Yenibosna Cemevi, Haramidere Cemevi gibi farklı cemevlerinde semah eğitmenliği yapıyor. Semahı bir aşk hali olarak gördüğünü de söyleyen Ünlü, semahın Alevilik için önemli olduğunu, dergahlarda, cemevlerinde, belli kültür merkezlerinde gösteri olarak dönülmesini de doğru bulmadığını ifade ediyor.
Semah Eğitmeni Mehmet Ali Ünlü ile kendisinin semah eğitmeni olma sürecini, semahın manasını, semah eğitiminin detaylarını ve Alevi Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı’nın semahı dans gibi gösterip ibadet ritüellerini yarışma konusu yapmasını konuştuk.
“SEMAHI ÖĞRETMEM GEREKTİĞİNİ DÜŞÜNÜP BU İŞE BAŞLADIM”
35 senedir semah döndüğünü belirten Semah Eğitmeni Mehmet Ali Ünlü, semah eğitmeni olma serüvenini şu ifadelerle dile getirdi:
“8 yaşlarındayken Malatya’da görgü cemlerimiz yapılırdı. Bizler de çocuk olarak çok merak eder ve katılırdık. Semah ile ilk tanışmam köyümüzün yaşlıları aracılığıyla oldu. Cemler köyde bizim evimizde yapılıyordu. Yaşlılar kalkıp bir gün semah dönmeye başlamışlardı, çocuklar olarak bizim çok hoşumuza gitmişti. Tabii o an manasını bilmiyorduk ama o aşk halini çocuk da olsak hissetmiştik. Evlerimiz topraktandı ve yaşlılar o kadar hızlı dönüyorlardı ki tavandan toprakların döküldüğünü hatırlıyorum. 15 yaşındayken İstanbul’a geldik ve o yıllarda Garip Dede Cemevine gidiyordum. Hatta bu cemevinin kuruluşunda da yer aldım. Sonrasında bir buçuk yıl semah kursuna katıldım. Semaha yoğunluk vermeye başladım, köyleri gezdim. Anadolu’nun farklı illerinde köyleri gezip cemlere katıldım ve semahları kaydettim. Sonra bu işe daha fazla yoğunlaştım ve semahı öğretmem gerektiğini düşündüm ve başladım.”
“SEMAH MAALESEF BİRAZ FOLKLORİK DURUMA GİRDİ”
1999 yılından beri Erikli Baba Cemevi’nde hizmet yürüttüğünü belirten Mehmet Ali Ünlü, semahın kendisi için ilahi bir olay olduğunu, Hakk ile Hakk olma anlamına geldiğini söyleyerek “Semah, Kırklar Ceminde başladığından bizim için önemli bir yeri vardır. Ben semah dönerken o ilahi aşkı yakalamak isterim ve çoğu zaman da yakalıyorum ama tabii ki semah öğretirken bu duyguyu yakalamak kolay değil. Semah Alevi toplumunun olmazsa olmazlarından birisidir. Semah dönerken o ilahi aşkı hep yakalamak istiyorum” dedi. Ünlü, ayrıca geçmişte insanların semahı, Alevilik inancını daha yoğun yaşadıklarını kaydederek şu eleştirilerde bulundu:
“Senede bir ya da iki kere cem yapılıyordu. Görgü cemleri, Hızır cemleri ya da Abdal Musa Cemleri yapılırdı ve insanlar o cemlere açlardı. Onun için de insanlar duygularını daha yoğun yaşıyorlardı ama kentlere geldik cemevleri kuruldu her hafta cemler yapılmaya başlandı ve o duygudan biraz uzaklaşmış olduk. Semah da maalesef biraz folklorik duruma girdi. Semah ilk yayılmaya başladığında folklor hocaları, olmayan semahları döndürmeye başlattı, yörelerden uzaklaştırdılar. Yani kentte farklı bir semah ritüeli oluşturdular. Bu pek de doğru olmadı.”
“SEMAHLARI DEĞİŞTİRMEDEN GÖSTERMEYE ÇALIŞIYORUM”
Mehmet Ali Ünlü, Erikli Baba Vakfı’nda yürüttüğü semah eğitiminin detaylarını da anlattı. Semahları değiştirmeden göstermeye çalıştıklarını da ifade eden Ünlü, “Yaklaşık 18 yıl önce burada yöresel köy semahı programı başlattık. Örneğin Arguvan’ın Bozuk Semahı Arguvan’da nasıl dönülüyorsa burada da o şekilde öğretiyoruz. Örneğin Sivas Kırat Semahı, Divriği yöresinde bu semah nasıl dönülüyorsa burada da o şekilde öğretiyorum. Semahları değiştirmeden neyse o şekilde göstermeye çalışıyorum” dedi.
“SEMAHTA TEK TİP ELBİSE OLMASINA KARŞIYIM”
Semah dönenlerin tek tip kıyafet ile meydana çıkmaması gerektiğini de belirten Mehmet Ali Ünlü, şöyle devam etti:
“Semahta ne bir figür ne de tek bir elbise olayı yoktur. İnsanlar içinden geldiği gibi o anda döner ama kentlere gelindiği zaman ‘Semah ekibi’ diye bir olgu oluştu. Semah herkesin dönmesi gereken bir durum nasıl ki Kırklar Cemi’nde herkes kalkıp birlikte Semah dönüyorsa semahta tek tip bir elbise olmasına da karşıyım. Ama şu da önemli tabii cemevine girerken hani edep erkan ile girelim diyoruz ya tabii ki düzgün temiz uyumlu giyinmek doğrudur ama tek tip kıyafet olmasını doğru bulmuyorum.”
Ünlü, semah dönerken el ve ayak figürlerinin manalarına dair de konuştu. Ünlü, Alevilikte turna kuşunun çok önemli olduğuna ve Turnalar Semahı’nın da bulunduğuna değinerek “Semah figürlerinin çoğu turnanın o hareketlerine yansıtılır. Turnanın kanat çırpması, eşine yaklaşımı gibi… Onun haricinde belli el figürleri vardır Hakk’tan aldım, Hakk’a verdim veya lokmamızı meydana getirdik, paylaştırdık, bir olduk gibi işaretler de var. Bunun haricinde evrenin dönüşünü temsil eden farklı figürler de olduğunu söyleyebilirim” dedi.
“KURSLARDA İLK OLARAK SEMAHIN BİR GÖSTERİ OLMADIĞINI ANLATIYORUM”
Erikli Baba Vakfında yürütülen semah kurslarına da değinen Mehmet Ali Ünlü şu bilgileri paylaştı:
“Semahta 1 yaş sınırlaması yok yani 7 yaşından 70 yaşına kadar insanlar gelip eğitim alabilirler. Mesela buraya gelen yaşlı canlarımız da var. Semaha eğitime gelenlere ilk başta söylediğim, semahın neden dönülmesi gerektiği, semahın nerede dönülmesi gerektiği, semahın ne olduğu konular oluyor. Yani semahın bir halk oyunu, bir folklor, gösteri olmadığını anlatıyorum. Semahın cemevlerinde dönülmesi gerektiğini Cem ibadetinin doruk noktası olduğu ile ilgili 2-3 haftalık önce sohbetlerimiz oluyor. Sonrasında ise eğitim sürecimiz başlıyor. Aslında semah herkesin içinden geldiği gibi dönmesi gereken bir durum ama şimdi kentte yaşıyoruz ve insanlara yörelerinin semahını öğretmek için bu yaptığımıza eğitim diyoruz. Şu an 80 civarında katılım var. Haftada 2 gün eğitimimiz var. Perşembe günleri de zaten cem ibadetimiz oluyor.”
“MUTLAKA CEMEVLERİNE GELİN, SEMAH ÖĞRENİN”
Semah eğitimlerine katılma konusunda çağrı da yapan Mehmet Ali Ünlü, “Bir Alevinin Cem’e katıldığında doruk noktası semahtır dedik. Bunun için yaşlı genç demeden herkesin semah öğrenmesi gerekmekte. Çünkü Yol’umuzun olmazsa olmazı semahtır, bunu da herkesin bilmesi gerekir. Onun için canlardan şöyle bir talebim olabilir. Mutlaka cemevlerine gelin, semah öğrenin ama bunu öğrenirken de bir halk oyunu olarak değil, Yol’un bir temeli, Yol’un son noktası olarak düşünüp öğrenin.”
“SEMAHIN DÖNÜLECEĞİ YER YA DERGAHLARDIR YA DA CEMEVLERİDİR”
Mehmet Ali Ünlü, Alevi Bektaşi kültür ve Cemevi Başkanlığı’nın faaliyetlerine de değindi. Ünlü, semahı dans gibi gösterip ibadet ritüellerini yarışma konusu yapan başkanlığa dair şu eleştirileri yaptı:
“Alevi Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı, Aleviliği bir nevi bölmek parçalamak adı altında kurulan bir kurum. Nasıl ki işte TRT’de güzel Kur’an okuma kursu var ise şimdi de güzel deyiş okuma, zakirlik, semah gibi durumlar var ve ben bu yapılanları doğru bulmuyorum. Bu yapılanlar Yol’umuza erkanımıza uygun olmayan şeyler. Yol’umuzda, erkanımızda döndüğün semahın, zakirin güzel olması gibi bir amaç yok, orada sadece hizmetin düzgün bir şekilde yürümesi var. Alevi kurumlarının bu başkanlığa destek vermesini de doğru bulmuyorum. Çünkü semahın dönüleceği yer ya dergahlardır ya cemevleridir. Semahların başka bir yerde gösteri olarak dönülmesine baştan beri karşıyım.”
Eren GÜVEN-Devrim FINDIK/İSTANBUL
Yoruma kapalı.