PİRHA- Munzur Gözeleri’nde peyzaj projesi kapsamında çalışmalar, tepkilere rağmen başlatıldı.
Dersim’in Ovacık ilçe sınırları içinde bulunan ve Alevi toplumunun “kutsal” saydığı, Munzur Gözeleri’nde yapılmak istenen projeye tepkiler sürerken, yapımına başlandı.
Munzur Gözeleri, yöre halkının deyimiyle Munzur Baba, Dersim’in Ovacık ilçesi sınırları içerisinde yer alan, Munzur Çayı’na hayat veren su kaynağı.
Kırk gözeden çıkan buz gibi kaynak suyu Munzur Çayı’nın başladığı yer. Munzur Gözeleri, Aleviler tarafından ‘kutsal’ kabul edilen önemli bir ziyaret merkezi.
Munzur Gözeleri, 2001 yılında Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 1. derece doğal SİT alanı ilan edilmesinin yanı sıra, Milli Park statüsündeki Munzur Vadisi’ne de kaynak teşkil eden bir akarsu yatağı. Bunun bir sonucu olarak, uluslararası sözleşmeler ile de koruma altında.
Bölge, konumu itibariyle, yaban hayatı, koruma altında ve nesli tükenmekte olan canlı türleri ile endemik bitki türlerini barındırıyor. Aynı zamanda geniş bir bölgenin su kaynaklarını besleyen temel havza. Dolayısıyla söz konusu proje ve bölgedeki herhangi bir yapılaşma, buranın dokusuna zarar verecek nitelikte.
En önemli ziyaretgahlardan biri olarak bilinen Munzur Baba’nın bulunduğu mekan yapılaşma tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.
“Turizme açılacağı” söylenerek, bölgedeki “görüntü kirliliğini gidermek” iddiasıyla Tunceli Valiliği’nin koordinesinde, Fırat Kalkınma Ajansı (FKA) tarafından hazırlanan ve Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nca Haziran 2019’da onaylanan projenin yapımına başlandı.
Munzur Gözeleri’nin peyzaj projesi kapsamında yapılaşmaya açılmasına karşı, bu durumun doğa ve canlı yaşamı üzerindeki tahribatı ile tarihi, kültürel, sosyal ve inançsal açıdan yaratacağı olumsuzluk kamuoyu ile paylaşılıyor.
Munzur Gözeleri’ni tahrip edecek projenin tamamlanması durumunda, gözelere girişlerin ücretli hale getirileceği belirtiliyor.
GERİ DÖNÜLMEZ TAHRİBATLAR YARATACAK
Dersim Kültürel ve Doğal Miras Koruma Girişimi Sözcüsü Avukat Barış Yıldırım projeye neden karşı çıktıklarını şöyle anlatmıştı:
“Munzur Gözeleri, Munzur Milli Parkı’nın temel kaynağı değerinde. 2001 yılında Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından burası 1. Derece Doğal SİT alanı ilan edildi. Ayrıca Munzur Gözeleri Alevilik açısından bir ibadet alanı ve bölgenin en temel doğal ve kültürel alanlarından en önemlisidir. Maalesef burada son dönemlerde yoğun bir insan nüfusu oluştu. Buranın bir mesire alanı mangal alanı olarak değerlendirilmesine dair yaklaşımlar vardı. Bundan kaynaklı olarak gerek peyzajı gerekse ekolojik ortam bundan zarar gördü. Bu yetmezmiş gibi son dönemde burayla ilgili bir taslak proje var. Projede bir amfi tiyatro, çocuk oyun alanı, yaklaşık 20 kişilik bir misafirhane, mangal istasyonu, mesire alanı ve müze gibi yapılar öngörülüyor.
Bunun dışında orada çeşitli parke taşlarıyla duvar oluşturulması söz konusu. 1.Derece Doğal SİT alanları Kültür ve Tabiat Koruma Yüksek Kurulu ilke kararına göre kesinlikle bilimsel çalışmalar dışında başka hiçbir çalışmaya etkileşime açılmayacak alanlardır. Burada turizm yapılamaz. Orada yapılaşmaya gidilemez. Bölgenin temel kaynak değeri durumunda olan Munzur Gözeleri’nin yoğun bir şekilde kirletilmesi söz konusu. Oraya piknik amaçlı giden insanlar, çöplerini ve atıklarını orada bırakıyorlar ve en başından beri su kaynağının kirletilmesinden kaynaklı olarak su ekosistemi bozuluyor. Bizim itirazımız oranın bütün olarak ticari ve turistik faaliyetlere kapatılmasıdır. 1. Derece Doğal SİT alanlarında olması gereken budur zaten. Projede ise bunun aksine turizmi teşvik edecek yapılar söz konusu. Mevzuata da aykırı bu durum. Alevilerin kutsal bir ibadet mekanı olmasından dolayı biz bu projeye karşıyız. O bölgenin insan etkileşiminden arındırılması lazım. Yoksa geri dönülemez tahribatlara yol açıyor. Bu taslak projeye karşı ciddi itirazlar söz konusu olduğu için askıya alınmasını istiyoruz. Bu projenin nasıl hazırlandığını bilmiyoruz ve hayretler içindeyiz. Munzur Gözeleri’nin zaten tahrip edildiğini tespit ettik ve bununla ilgili bir suç duyurusunda bulunduk.”
MUNZUR GÖZELERİ İÇİN ÖNERİLER
Munzur Koruma Kurulu (MKM), projenin bölge halkının ve Alevi ocaklarının görüşü alınmadan yapılmaması gerektiğini belirterek, Munzur Gözeleri için şu önerileri sunmuştu:
- Kaynağın başına yapılmış ve çığ ile düşen bir kayanın bir kısmını yıktığı beton bina yıkılmalı, yeri eski doğal haline uygun şekilde düzenlenmelidir.
- Kaymakamlık ve belediyeler tarafından doksanlı yıllarda döşenen fabrik tuğlalar sökülmeli, yerlerine Ovacık’ın doğal taşından kesilmiş taşlar döşenmelidir.
- Munzur’un kaynağı, köy içindeki köprüye kadar kesinlikle pikniğe; kebap ve ızgara, restoran, çay, gözleme türü ticari faaliyetlere kapatılmalıdır. Bu faaliyetler güneydeki çakıllı bölgeye taşınabilir.
- Güneydeki çakıllı bölgeye sağlıklı ve kullanılabilir kurban kesme yerleri, çocuk parkı; kültürel etkinlikler, toplantılar ve cem törenleri için toplanma ve konaklama yerleri yapılabilir.
- Bütün turistik ve ticari faaliyetler suyun kaynağından en az bir kilometre uzakta ve Munzur’u kirletmeden gerçekleştirilmelidir.
- Munzur’un kıyısındaki köylerden ve ilçe merkezinden ırmağa karışan kanalizasyon ve çöp gibi katı atıklar önlenmelidir.
PİRHA/ DERSİM
Yoruma kapalı.