PİRHA – Hakka uğurlanan Sılo Qız’a ilişkin PİRHA’ya konuşan Dersimliler, “100 yıllık bir ağacın altında 100 yıllık bir çınardı, Dersim’in acısının tarihiydi Sılo Qız” ifadelerini kullandılar.
Haberin videosu
Dersim 1938 Katliamı’nda tüm yakınlarını kaybeden ve keman çaldığı için “Bizi eğlendirir bunu öldürmeyelim” denilerek katledilmeyen Sılo Qız, Dersim’de ağıtlarla Hakka uğurlandı.
Dersim’in acısının tarihi olan Sılo Qız’a ilişkin Yönetmen Caner Canerik, Derviş Cemal Ocağı’ndan Menşure Doğan, bağlama ustası Hüsnü Güngör ve Piri Sevdin Ocağı evlatlarından Ali Doğan ile konuştuk.
“SILO QIZ; DERSİM’İN ACISININ TARİHİDİR”
Sılo Qız’ın belgeselini çeken Yönetmen Caner Canerik, şöyle anlatıyor Sılo Qız’ı:
“Köyde yaşadığı süreçte yalnızdı zor şartlardaydı ama mutluydu; kendi köyünde, toprağındaydı. Her gittiğimizde dut ağacının altında görürdük kendisini. Yüz yıllık bir dut ağacıydı o. Süleyman amcanın 100 yaşında olduğu dönemde kendisiyle tanıştım.”
Sanatçı kimliğinin haricinde insanlığı çok güzeldi. Güler yüzle karşılayıp oturur sohbet ederdi bizimle. Dertleşmeye ihtiyacı vardı. Kayıt yapmadığım dönemler de çok oldu. O anlatırdı biz dinlerdik.”
Sılo Qız’ın, geçmişle olan bir bağ olduğunu söyleyen Canerik, “Bugün Dersim tarihi sözlü olarak aktarılıyor. Bunun en büyük taşıyıcısı Sılo Qız’dı. Böyle bir önemi vardı ama ne kadar sahip çıkıldı bu tartışılır. Köyünde bir heykelinin dikilmesi, ona ithafen köyünde bir şenlik yapılması vs bunları yaptıramadık” dedi.
Sılo Qız’ı anlatmak için Dersim’i anlatmanın gerekli olduğunu vurgulayan Canerik, şunları kaydetti:
“38’i, 80’leri her şeyi anlatmak lazım. 100 yıllık bir ağacın altında 100 yıllık bir çınardı Sılo Qız. Ben kendisini böyle hatırlayacağım. Dersim’de herkesin evinde Sılo Qız’ın sesi vardır. Herkesin acılarına ortak olmuş bir insandır. Süleyman amca, Dersim’in acısının tarihidir.”
“SESİYLE BİR DESTAN YARATTI”
Derviş Cemal Ocağı’ndan Menşure Doğan ise toplum olarak Sılo Qız’a bir vefa borcu olduğunu söyleyerek Sılo Qız’ın yarattığı değerden söz ediyor:
“İnancına ikrarına bağlı, onca çileye rağmen her şeyi dile getirmeye çalıştı. Sesiyle bir destan yarattı. Sözlü anlatımda ne yaşadıysa belge sundu Sıloq Qız. Sesiyle, ağıtlarıyla canlı bir belge oldu.
Eskilerimizi, yaşadıklarımızı, canlı tanık olan insanlar, Sılo Qız gibi insanlar aktarabilir ancak. Devri daim olsun.”
“İNSANLARIN FERYADININ SESİYDİ SILO QIZ”
Bağlama ustası Hüsnü Güngör de Dersim’de Hakka yürüyen insanlar için klamları vardı Sılo Qız’ın. Dersim ulu bir çınarını yitirdi” dedi. Sılo Qız’ın klamlarıyla, insanlığıyla herkeste iz bırakacağını belirten Güngör, “Şimdi de biz onun klamlarını devam ettireceğiz. Onu her daim bu şekilde içimizde yaşatacağız” ifadelerini kullandı.
Piri Sevdin Ocağı evlatlarından Ali Doğan ise, “Dersim, ulu çınarlarından birini daha kaybetti. Süleyman amca, Dersim’de inancıyla, itikatıyla bir çınardı. 38 katliamında, kurdun, kuşun, böceğin, ağacın, suyun, insanların feryadının sesiydi. Bunları söyleyerek, kendi ana diliyle insanların acılarına ortak oldu. Kültürümüz, inancımız, itikatımız açısından o bir üniversiteydi” diyerek söz etti Sılo Qız’dan.
PİRHA/DERSİM
Yoruma kapalı.