PİRHA- Kadınların erkek egemen sistemle mücadelesi 2024 yılında da sürdü. Erkek-devlet şiddetine, yoksulluğa, eşitsizliğe, tacize, tecavüze, sistematikleşen kadın cinayetlerine karşı direnen kadınlar, mücadeleleriyle birbirlerine ilham olup dayanışmanın sınırlarını genişletti. Bu ilhamın esintisi Alevi kadınları da sardı ve Alevi kadınların örgütlülük çeperi genişleyerek sürdü.
2024 yılı çokça savaşların patlak verdiği ve önceki yıllarda başlayan savaş, kaos ortamının sürdüğü bir yıl oldu. Özellikle İsrail’in Filistin’e saldırılarında çok sayıda sivil yaşamını yitirdi. Suriye’de Esad rejiminin sona ermesiyle birlikte başta Aleviler olmak üzere birçok etnik kimlik ve dini inanç toplumları selefi grupların olası bir katliam girişimi ile burun buruna yaşıyor. Kırsal kesimlerde cihatçı çetelerin insanları kaçırıp işkenceyle katlettiği haberleri geliyor. Tüm bu saldırı ortamlarından elbette ki en çok etkilenen kadınlar ve çocuklar oluyor.
Öte yandan bu yıl Türkiye’de erkek şiddeti önceki senelere göre tırmanışa geçti. Cezasızlık politikalarından cesaret alan erkekler, 400’e yakın kadını katletti. Kadınlar bu yıl da erkek-devlet şiddetine, yoksulluğa, eşitsizliğe, tacize, tecavüze, sistematikleşen kadın cinayetlerine, ahlaki normlarla baskılanmaya, haklarına göz diken sistemle, gözaltı ve davalarla mücadele etti.
2024’te kadınların gündeminde şu başlıklar öne çıktı:
ALEVİ KADINLARIN ÖRGÜTLENMESİ GÜÇLENDİ
-Alevi Bektaşi Federasyonu bünyesinde kurulan Alevi Kadın Meclisi kuruluşunun da ilan edildiği 1. Kadın Konferansı Ankara’da yapıldı. 1. Alevi Kadın Konferansı sonuç bildirisinde kadınlar, “Semavi-İbrahimi dinlerin hakimiyetindeki coğrafyada Aleviler, Fatma Ana’yı Adem’den önce sayan, Kırklar Cemi’nde kadınla erkeği bir semahta buluşturan öğretilerinden vazgeçmemiştir” diyerek Alevi kadınları mücadelenin her alanında yanlarında olmaya çağırdı.
-Alevi Bektaşi Federasyonu (ABF) bünyesinde kurulan Alevi Kadın Meclisi‘nin düzenlediği konferansa; kadın örgütleri, siyasi parti temsilcileri, demokratik kitle örgütleri de katıldı.
-Mersin Cemevi Kadın Komisyonu tarafından ‘İnançta Örgütlenme ve Kadının Yeri’ eğitimi yapıldı.
-Mersin Cemevi Kadın Komisyonu’nun düzenlediği ‘İnançta Örgütlenme ve Kadının Hukuktaki Yeri’ konulu söyleşide kadınların kazanımları, kadın mücadelesi, İstanbul Sözleşmesi, Alevilikte kadının önemi konuları konuşuldu.
-Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Kadın Meclisi, Kadıncık Ana Dergahı’nda 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’ne ilişkin basın açıklaması yaptı. Kadınlar, “Umudumuzla, direncimizle ve inancımızla, dört bir yanımızı kuşatan duvarları aşacağız” dedi.
-Dersim Kadın Platformu öncülüğünde düzenlenen 8 Mart Dünya Kadınlar Günü mitinginde, yüzlerce kadın Sanat Sokağı’ndan Seyit Rıza Meydanı’na yürüyüş gerçekleştirdi. Örgütlü mücadelelerini büyüteceklerini vurgulayan DEM Parti Dersim Milletvekili Ayten Kordu, “Biz kadınların bu topraklarda onurlu bir barışı inşa edecek gücü var. Meclis’te sokakta, evde fabrikada, tarlada kadın bakış açımızla mücadelemizi yükselteceğiz” diye konuştu.
-Alevi Bektaşi Federasyonu Kadın Meclisi, ÇEDES projesinin sonlandırılması için imza kampanyası başlattı.
-Avustralya Alevi Bektaşi Federasyonu’nun (AFA) eski başkanı Suzan Saka, Avustralya İşçi Partisi’nden Merri-Bek Belediye Meclis Üyesi adayı oldu.
-Hacı Bektaş Veli Anma Etkinliği programları dahilinde Alevi kadınlar, “Zorunlu Din Dersleri ve Medeni Kanun’un Alevi Kadının Yaşamında Etkileri ve Önemi” konulu panelde bir araya geldi.
-Alevi Bektaşi Federasyonu (ABF) Kadın Meclisi, Hacı Bektaş Veli Anma Etkinlikleri kapsamında Kadıncık Ana anısına muhabbet demi programı düzenledi.
-Hacı Bektaş Veli Anma Etkinlikleri kapsamında “Erkek dişi sorulmaz muhabbetin dilinde” isimli panel düzenlenerek Alevilikte kadın konusu konuşuldu. Panele çok sayıda Alevi katılırken polis barikatları nedeniyle izleyicilerin panele katılmaları büyük ölçüde engellendi.
-Demokratik Alevi Kadınlar Birliği, 3 günlük eğitim kampı gerçekleştirdi. Program dahilinde Avrupa’da yaşayan kadınların örgütlenme süreçlerinin yanı sıra çözüm önerileri de ele alındı.
-20 Aralık’ta gözaltına alınan Pir Sultan Abdal Kültür Derneği (PSAKD) Zeynep Yıldırım Cemevi Başkanı Beyhan Gün, çıkarıldığı mahkeme tarafından tutuklandı.
8 MART VE 25 KASIM’DA KADINLAR SOKAKLARDAYDI
8 Mart Dünya Kadınlar Günü ve 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü kapsamında İstanbul, Ankara, İzmir, Mersin başta olmak üzere birçok kentte kadınlar ve LGBTİ+’lar, eşitlik talebiyle alanlara çıktı. Kadınlar, erkek-devlet şiddetini bir kez daha alanlardan ifşa etti.
ERKEK ŞİDDETİ 2024’TE ARTTI
Türkiye’de kadınların mücadele ettiği alanların başında gelen erkek şiddeti ve kadın cinayetleri bu yıl daha da artış gösterdi. Medyaya yansıyan haberlere göre 2024 yılında 375 (aralık ayı hariç) kadın erkekler tarafından öldürüldü, 233 kadının ölümü ise şüpheli olarak kayıtlara geçti.
Özellikle İkbal Uzuner ve Ayşenur Halil’in Semih Çelik tarafından katledilmesi ülkede infial yarattı. Narin Güran cinayeti de ‘kutsal aile’ söylemleriyle bezenen aile yapısının çocuklar ve kadınlar için ne denli güvensiz olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Son olarak Van’da önce kaybolan ve ardından cansız bedeni bulunan Rojin Kabaiş’in ölümü henüz aydınlatılmadı. Tüm bu cinayetlere karşı ise kadınlar her zaman olduğu gibi bulundukları alanlardan isyan ederek, gerçek adalet taleplerini haykırdılar.
KADINLAR CEPHESİNDE NELER YAŞANDI?
-7,5 yıldır cezaevinde olan eski Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Gültan Kışanak, HDP ve DBP’nin eski eş genel başkanlarından Sebahat Tuncel tahliye edildi. Kışanak, tahliye sonrası yaptığı açıklamada, “Bizim tahliyeye değil, özgürlüğe ve barışa ihtiyacımız var!” dedi. Tuncel ise, “Kobani bir intikam davası, bizi yargılayan heyet değildi, cübbesini giymiş Cumhur İttifakı’ydı! Arkadaşlarımıza bir tweet attıkları için onlarca yıl ceza verdiler” dedi.
-Sincan Kadın Kapalı Cezaevi’nde tutulan Pir Sultan Abdal Kültür Derneği (PSAKD) Sarıyer Şubesi Zeynep Yıldırım Cemevi Saymanı Şimal Deniz, İstanbul Adliyesi’nde görülen duruşma sonrası tahliye edildi. Mahkeme, Deniz’i oy çokluğu kararıyla İstanbul’u terk etmeme ve adli kontrol şartıyla tahliye etti.
-DEM Parti 31 Mart yerel seçimlerinde, 3’ü büyükşehir, 7 il, 58 ilçe ve 7 belde belediyesini kazandı. Özellikle HÜDA-PAR’ın seçime girdiği ve kendini güçlü olarak gördüğü Batman’da yüzde 64 oy oranıyla Gülistan Sönük’ün belediye başkanı olarak seçilmesi kadınlar cephesinde büyük bir sevinç ve umut yarattı. Ancak 4 Kasım’da İçişleri Bakanlığı kararı ile DEM Parti yönetimindeki Batman, Mardin ve Şanlıurfa’nın Halfeti Belediyesi’ne kayyım atandı.
-TBMM Genel Kurulu’nda 9. Yargı Paketi olarak bilinen “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” kabul edilerek yasalaştı. Teklif metninde, evli kadının bekarlık soyadını ancak eşinin soyadıyla birlikte kullanmasını öngören hüküm siyasi partilerin ortak önergesiyle metinden çıkarıldı. Aksi bir düzenleme yapılmazsa, evli kadınlar istemeleri halinde sadece bekarlık soyadını kullanabilecek.
-Diyarbakır Valiliği, “Jin, jiyan, azadî” sloganını yasakladı. “Jin, jiyan, azadî” sloganının “örgüt propagandası” olduğu öne sürüldü. Öte yandan İstanbul ve Ankara’daki üniversitelerde “Jin, jiyan, azadi” sloganını atan kadınlara ülkücüler saldırdı.
-Mersin Üniversitesi Müfide İlhan KYK Kız Yurdu’nda kalan iki öğrencinin sözlü tacize uğramasının ardından yurt önünde eylem yapılmıştı. Eyleme katıldıkları için birçok kadın öğrenciye yurttan atılma cezası verilerek soruşturma başlatıldı.
-2025 yılı için hazırlanan Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bütçesi, kadınların hak mücadelesine ve toplumsal eşitlik taleplerine kulak tıkayan eşitsiz sistemi bir kez daha gözler önüne serdi. ‘Ailenin korunması ve güçlendirilmesi’ için 16,6 milyar TL ayrılırken, ‘Kadının güçlenmesi’ için yalnızca 5,9 milyar TL ayrıldı. Bu, aileye ayrılan bütçenin, kadına ayrılan bütçeyi neredeyse üçe katladığını gösteriyor. Kadın başına düşen yıllık bütçe ise sadece 139 TL. Bu, günlük 38 kuruşa denk geliyor.
-Diyanet İşleri Başkanlığı’nca yayımlanan Aile Dergisi’nin Mayıs sayısında, “Kaybolan Erkeklik Azalan Kadınlık” başlıklı bir yazı yayımlandı. Yazıda, çalışan kadınlar ve kadınların çalışma yaşamına katılması hedef alındı.
-Mersin’de bir okulda, kadın öğretmene ‘yırtmaçlı etek, kısa kollu tişört, yakası açık gömlek giymek’ gerekçesiyle uyarı cezası verildi.
-Gülistan Doku’nun kayboluşunun 4. yılında ülkenin dört bir yanında kadınlar sokağa çıkarak Gülistan’ın bulunması taleplerini yineledi.
-İkizköy muhtarı Nejla Işık, köyün kadınlarıyla birlikte verdiği Akbelen mücadelesi ile BBC’nin her sene yayımladığı “İlham Veren 100 Kadın” listesinde yer aldı.
– Mersin’de kadın gazeteciler, sektörde yaşadıkları eşitsizler karşısında örgütlü mücadele yürütmek adına Kadın Gazeteciler Derneği’ni kurduklarını duyurdu.
-‘İnsan Hakları Onur Ödülü’, 12 Eylül’de Mamak Cezaevi’nde dövülerek katledilen İlhan Erdost’un eşi Gül Erdost’a verildi.
KADIN GAZETECİLER YİNE HEDEFTEYDİ
Gazeteciler, Türkiye’de ve dünyada iktidarların rahatsız olacağı haberler yaptıkları için katlediliyor. Bir kısmı da yazdıkları veya söyledikleri nedeniyle cezaevinde tutuluyor. Gazeteciler özgürlüğünü yitirirken toplumun haber alma hakkı da engellenmiş oluyor. Yıl boyunca birçok kadın gazeteci gözaltına alındı, haklarında soruşturma açıldı ve şiddete uğradı. Tüm bunların yanı sıra, 23 Ağustos’ta Irak Kürdistan Bölgesi’nin Süleymaniye vilayetinde, Chatra Prodüksiyon’da görevli gazeteciler Hêro Bahaddin ve Gülistan Tara, bindikleri aracın Silahlı İnsansız Hava Aracı (SİHA) ile hedef alınması sonucu yaşamlarını yitirdi. Aralık ayında ise Suriye’de görev başındaki gazeteciler Nazım Daştan ve Cihan Bilgin SİHA’larla hedef alınarak katledildiler.
Uluslararası Gazeteciler Federasyonu’nun (IJF) verilerine göre, 2024’te şimdiye kadar dünya genelinde 104 gazeteci yaşamını yitirdi. Bu gazetecilerin 55’i Filistin’de hayatını kaybetti. Bölgede çalışan gazetecilerin yüzde 90’ı ekipmanlarını kaybetti.
DÜNYADA KADINLARIN GÜNDEMİ
Kürdistan coğrafyasında doğan ‘Jin, Jiyan, Azadi’ hareketinin sınırı dünyaya yayıldı. Jina Mahsa Amini’nin katledilmesiyle fitili ateşlenen protestolarda yayılan Jin, Jiyan, Azadi hareketi son olarak Hindistan’da yankı buldu. Hindistan’da bir kadının tecavüze uğrayıp katledilmesini ‘Geceyi geri al’ eylemleriyle protesto eden kadınlar “Jin, jiyan, azadî” pankartı açarak, kadına yönelik şiddete tepki gösterdi.
– Eylül 2022 tarihinde İran’da zorunlu başörtü kuralların uymadığı gerekçesiyle gözaltına alınıp işkenceyle öldürülen Jina Mahsa Amini’nin ikinci yıl dönümü için dünya genelinde toplu grev çağrısı yapıldı. Dünyanın dört bir yanında eylem ve protestolar yapıldı.
-İranlı Kürt kadın aktivist Roya Heshmati paylaştığı fotoğrafta başının açık olması bahane edilerek 74 kırbaç cezasına çarptırıldı.
-Zorunlu başörtüsü gerekliliğine karşı üniversite bahçesinde kıyafetlerini çıkaran öğrenci Ahu Deryayi akıl hastanesine nakledildikten bir süre sonra serbest bırakılarak ailesine teslim edildi.
– Kenya’da son aylarda artan kadın katliamlarını protesto etmek için binlerce kadın ülke çapında gösteriler düzenledi. Başkent Nairobi’de yapılan yürüyüşte kadınlar “Kadınları öldürmeyi bırakın” ve “Kadın cinayetlerini durdurun” yazılı pankartlar açtı.
-Namibya’da, 27 Kasım genel seçimlerinde 34 yıldır iktidardaki Güney Batı Afrika Halkları Organizasyonu’nun (SWAPO) adayı Nandi-Ndaitwah, ülkenin ilk kadın cumhurbaşkanı seçildi.72 yaşındaki deneyimli siyasetçi, Nandi-Ndaitwah, oyların yüzde 57’sini aldı.
-Eski eşi Dominique Pelicot tarafından uyuşturucu verilerek 10 yıl boyunca cinsel saldırıya uğrayan Gisèle Pelicot’un davası sonuçlandı. Mahkeme Dominique Pelicot’yu suçlu bularak 20 yıl hapis cezasına çarptırdı, 20 sanık da suçlu bulundu. Gisèle Pelicot yaşananları polis sorgusu sırasında öğrenirken mahkeme sürecinde gizli kalma hakkını kullanmayı reddetti. Pelicot, “Tecavüze uğrayan tüm kadınların ‘Madam Pelicot bunu yaptı, ben de yapabilirim’ demesini isterim. Artık utanmalarını istemiyorum. Utanç taraf değiştirmeli” demişti. Bu söz birçok kadına ilham oldu.
Fatoş SARIKAYA/PİRHA
Yoruma kapalı.